مرگ خاموش خرابه های قلعه فریدون بندپی / بابل

گزارش و عکسهایی از خرابه های قلعه فریدون (تخت فریدون یا شاه نشین) بخش بندپی که مرگ یکی از برگ های تاریخ این منطقه است به همراه معرفی برخی از آثار تاریخی منطقه که از بین رفته است. با ادامه مطلب همراه باشید. ادامه عکس ها در پایان مطلب

معرفی قلعه :

قلعه فریدون (تخت فریدون) در بخش بندپی شرقی از توابع شهرستان بابل استان مازندران و در حدود ۶۰ کیلومتری شهر بابل و ۳۰ کیلومتری مرکز بخش بندپی (شهر گلوگاه) در دل جنگلهایی انبوه واقع شده است.

محلی ها به این قلعه ، شاه نشین هم می گویند.

قلعه در ارتفاع تقریبی ۱۰۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است و با توجه به آثار باقیمانده از قلعه، جهت طول قلعه در جهت جنوب غربی به شمال شرقی است و حدود ۲۰۰ متر طول دارد و عرض آن به طور میانگین حدود ۵۰ متر است. دامنه ی جنوب شرقی آن با شیب بسیار تند به دره ی خجر رو ( خجیر رود ) ختم می شود، دامنه جنوب غربی با شیب بسیار تند و بسیار خطر ناک به دره ی کم آبی منتهی می شود. ضلع جنوب غربی با شیب ملایم امتداد دارد و در ضلع شمال شرق با شیب نسبتا تندی به انتهای روستای لمسوکلا ختم می شود.

انواع درختان منحصر به فرد شمال ایران را می شود در این محوطه مشاهده کرد مثل ملج ، ممرز ، مرس (راش) ، انجیلی ، نمدار ، سور (سرخدار) ، هلیکا و … که البته بسیاری از این درختان ارزشمند به دلیل دخالت انسان در طبیعت در حال نابودی هستند.

در محوطه ی حدود ۱۰۰۰ متری قلعه درختان بسیار تنومندی رشد کردند که شاهدی بر این مدعاست که چند صد سال از متروکه شدن این قلعه می گذرد شاید ۳۰۰ سال و یا بیشتر نیاز به تحقیق بیشتر دارد . اما شاید همین درختان ارزشمند خود باعث نابودی بخش بزرگی از تاریخ بندپی شدند و به علت رشد و گسترش ریشه ها باعث از بین رفتن دیواره های قلعه در قسمت های زیادی شدند. ضمن اینکه مشاهده ی نزدیک خرابه های قلعه ، هر بیننده ای را به این نتیجه می رساند که این درختان نبودند که قلعه را از بین بردند بلکه انسان ها بودند که به جای باستان شناسان و فرهنگ شناسان و … با بیل و کلنگ به جان قلعه افتادند و حفاری کردند و در پی دفینه همه چیز را در قلعه به نابودی کشاندند و همچنان هم مشغولند . شاید در عصر کم توجهی ، بهتر است بگوییم بی توجهی مسؤلان مرتبط با این حوزه این امر پیامد عجیبی نباشد.

با توجه به نوع سنگ های به کار گرفته شده در ساختمان قلعه به نظر می رسد از دره های اطراف مصالح را منتقل کردند و با استادی تمام دیواره های قلعه را بنا کردند.

در حال حاضر قسمت زیادی از دیواره قلعه بین درخت ها و درختچه ها پنهان است و بخشی هم توسط دزدان فرهنگی ( بنه کن ) تخریب شد. با وجود این با دقت بیشتر می توان هنر معماری آن دوران را به خوبی مشاهده کرد که چگونه در بالاترین نقطه ی قلعه دو آب انبار بزرگ درست کرده بودند ( البته برخی ها تصور می کنند حمام است ) در بعضی جاها به خوبی محل عبور و انتقال آب پیداست . در بعضی قسمت ها دیواره های بسیار زیبایی مشاهده می شود ، معمار امروز نمی تواند به این شکل با سنگ دیواره ای به این زیبایی بسازد .

طبیعتا کاربرد این قلعه ، کاربردی نظامی و دیده بانی بود و البته با توجه به قرائن و شواهد و خرابه های آثار ، به این نتیجه می رسیم که می بایست محل زیست ( مخصوصا در مواقع خطر ) برای بزرگان و شاه محلی بوده باشد  . شاید به همین خاطر هست که به قلعه شاه نشین هم معروف است.

راه های دسترسی به قلعه :

راحت ترین راه دسترسی به وسیله اتومبیل از مسیر جاده گلوگاه به فیروزجاه و سپس ادامه ی مسیر و گذر از پل فلزی رودخانه ی سرجرو { سریج رود } ( معروف به اب رو آر ) حدود ۳۰۰ متر بعد از پل به سه راهی میرسم که تابلوی امامزاده محمد و روستای لمسوکلا راهنمای شما خواهد بود . بعد از حدود ۵ کیلومتر و بعد از عبور از روستای سجری کلا که امامزاده هم در این روستا مدفون است  به روستای لمسوکلا می رسید . اگر با وسیله نقلیه شخصی آمدید در این روستا اتومبیلتان را پارک کنید . می توانید از همین روستا یا چند صد متر جلوتر از مقابل مزرعه پرورش ماهی قلعه چشمه مسیر صعود به سمت قلعه فریدون را در پیش بگیرید . این مسیر نزدیکترین مسیر برای دسترسی به قلعه فریدون است حدود یک ساعت پیاده روی البته در شیب نسبتا تند شما را به خرابه های قلعه خواهد رساند . در صورت ناآشنایی با مسیر صعود ، حتما  راهنما داشته باشید .

به خاطر گذر زمان و دلایل طبیعی مختلف، قسمت های زیادی از دیواره های قلعه خراب شدند و سنگ ها در اطراف دیواره ها افتادند. متأسفانه در این قلعه حفاری های زیادی انجام شده است و برخی از این حفاری ها گودال های بزرگی ایجاد کرده است.

نکته هایی قابل توجه تمام گردشگران و بازدید کنندگان قلعه و اطراف آن:

– در طول راه مواظب پرتگاه ها باشید مخصوصا در فصول بهار و تابستان که انبوه درختان ممکن است شما را از مسیر اصلی خارج کند.

– از هر گونه حفاری پرهیز کنید شاید قسمتی از تاریخ ناشناخته ی بندپی و مناطق اطراف در این قلعه نهفته باشد که بتوان با کاوش علمی و دقیق ، خدمتی به این منطقه انجام داد .

– به خاطر گذر زمان و دلایل طبیعی مختلف ، قسمت های زیادی از دیواره های قلعه خراب شدند و سنگ ها در اطراف دیواره ها افتادند . ضمن مراقبت از باقیمانده ی قلعه ، از پرت کردن یا قل دادن سنگ ها در شیب های اطراف بپرهیزید . همین سنگ ها برای بازسازی دیواره های قلعه کافیست .

– متأسفانه حفاری های زیادی شده است و برخی از این حفاری ها گودال های بزرگی ایجاد کرده است ، بنابراین با احتیاط بیشتری در محوطه ی قلعه قدم بردارید .

– به درختان بسیار زیبای منطقه آسیبی وارد نکنید .

– به دلیل مخروبه بودن و پوشش های گیاهی مختلف در اطراف قلعه و مسیر مشکل ، امکان حمله حیوانات وحشی وجود دارد،پس حتما با یک راهنمای محلی همراه باشید و به هیچ وجه به تنهایی اقدام به رفتن به این منطقه نکنید.

دل گپ :

به یقین این قلعه و دیگر آثار و بناهای تاریخی منطقه که به دلیل عوامل مختلفی همچون گذشت زمان و تغییر شرایط محیطی و فصلی، پنهان شدن در میان پوشش های گیاهی منطقه، زود متروکه شدن و شاید مهمترین دلیل ، حفاری های انسان هایی که به دنبال یافتن غنیمت های تاریخی خواسته یا ناخواسته بخش بزرگی از تاریخ این منطقه و یا این کشور را از بین می برند می توانست و می تواند بیان کننده بخش بزرگی از تاریخ و قدمت این منطقه باشد.

متاسفانه در سایه بی توجهی مسئولان به آثار و میراث های ارزشمند تاریخی ، افرادی با بیل و کلنگ به جان این آثار افتادند و تا آنجا که توان داشتند و توانستند همانند یک دشمن بیگانه با سرزمین که با قصد و غرض به دنبال نابودی تاریخ سرزمینی که به آن هجوم آورده اند، این آثار را تا مرز نابودی کشاندند تا آیندگان از این تاریخ باخبر نباشند.

شاید لازم به یادآوری باشد که قلعه فریدون یا شاه نشین تنها بخشی از تاریخ این منطقه است که به ورطه نابودی کشانده شد و قلعه ها و آثاری دیگری از تاریخ این منطقه هستند که متاسفانه با توجه به دلایلی که در بالا گفته شد و دلایل مختلف دیگر نابود شده و یا بخش زیادی از آنها نابود شده و همچنان در حال از بین رفتن هستند که از آن جمله می توان به قلعه کوپی سرا ، قلعه کتی ، کاروانسراهای مسیرهای قدیم بندپی ، حمام های تاریخی در روستاها و مناطق ییلاقی و… اشاره کرد.

خرابه های قلعه کتی بندپی – عکس : دکتر علی رحمانی فیروزجاه

شاید هنوز امیدی باشد تا وقتی که اندک آثار باقی مانده به نابودی کامل کشیده نشده اند با همت مسئولین و مردم منطقه و با همراهی و بکارگیری پژوهشگران تاریخ و باستان شناسان به دنبال مرمت و بازسازی این آثار تاریخی بود تا بتوان همانند دیگر مناطق و استانها که این آثار را بازسازی نموده و به عنوان یکی از بهترین مکان های گردشگری و منابع کسب درآمد برای آن منطقه از آن استفاده می نمایند از آن بهره برد. 

امیدواریم با توجه مسؤلان و اهتمام بیشتر آنان برای حفظ و بازسازی این اثر ارزشمند رو به تباهی قدمی برداشته شود .

ادامه عکس ها : 

عکس ها از : وبلاگ گردشگری بندپی ، آقای حیدر آقاگلی 

منبع:
www.bandpay.ir/