اذان (ازان) – شاهین شهر و میمه – اصفهان
سایتها و وبلاگهای روستای اذان (ازان)
شهرستان شاهین شهر و میمه – استان اصفهان
http://abasghazanazan.blogfa.com/
روستای ازان(اذان)جزء بخش میمه شهرستان برخوارومیمه استان اصفهان میباشد موقعیت آن در ۱۰۰ کیلومتری شمال اصفهان و در چهار کیلومتری جنوب غربی شهر میمه ودرسه کیلومتری غرب شهر وزوان واقع گردیده است.
زبان مردم آن فارسی اصیل(زرتشتی) – دین مردم ۱۰۰٪ شیعه دوازده امامی – شغل اصلی مردم کشاورزی، دامداری و بافتن فرش دستباف میباشد ولی به علت رکود این بخشها حدود ۹۰٪نیروی کار جوان روستا درشهرک صنعتی مورچه خورت مشغول به کار میباشند-جمعیت روستا حدود ۴۰۰۰ نفر
اذان از جنوب به روستای ونداده وخسرو آباد واز شمال به روستای زیاد آباد واز غرب به روستای حسن رباط بافاصله تقریبی چهل کیلومتر متصل می باشد. اذان با بالاترین جمعیت روستایی منطقه میمه در حدود ۴۰۰۰ نفر جمعیت دارد. اذان دارای گویش محلی همانند میمه ووزوان وزیاد آباد با لهجه خاص خود می باشد. از لحاظ زمین و مراتع جزءوسیعترین مناطق منطقه است.امامزاده سیده صالحه خاتون دختر امام موسی ابن جعفر (ع)در جنوب این روستا شفا بخش جان عاشقان ولایت وامامت است. در قدیم عمده فعالیت مردم روستا دامداری وکشاورزی وقالیبافی بوده است.اکنون نیز در بخش کشاورزی بیشتر زمینها به کشت زعفران وگندم وگل محمدی اختصاص دارد.کوه زیبای کهرو در فاصله بسیار نزدیک از روستا، محیطی زیبا برای تفریح وتفرج و ورزش کوه نوردی ،آماده نموده است. اذان دارای جمعیت دانش آموزی بالا بوده ودارای شش مکان آموزشی می باشد.مدارس ابتدایی پسرانه حافظ ودخترانه عدالت ومدارس راهنمایی پسرانه سعدی ودخترانه شهید باهنر ودبیرستان های پسرانه شبانه روزی علامه طباطبایی ودخترانه شهید رجایی پذیرای دانش آموزان اذان ودیگر نقاط می باشد. مسجد جامع،مسجد امام علی (ع) ،مسجد امام حسن عسگری ومسجد امام زین العابدین ، مساجد روستا وحسینه اعظم ،شبستان حضرت فاطمه زهرا (س) وشبستان حضرت ابوالفضل(ع) وحسینیه ومسجد چهارده معصوم از مکانهای مذهبی اذان به شمار می رود.
اذان با وجود امامزاده وطبیعت بهاری دل انگیزش ،ظرفیت سرمایه گذاری در خصوص تقویت منطقه، به عنوان یک قطب جذب مسافر وگردشگر ی راداراست. که در این راستا همت مسئولین محلی رابیشتر می طلبد.
اماکن مذهبی روستای ازان
امامزاده سید صالحه خاتون )ع(
مردم ایران پس از گرایش به اسلام با توجه به فرهنگی که داشتند نسبت به ائمه اطهار علاقه وافری نشان می دادند. در خلال
جنگ های مسلمین با ایرانیان شماری از صحابه و منسوبین به ائمه اطهار ( ع ) درایران شهید شدند و بعدها قبور این شهداء مامن و محل راز و نیاز مردم شد. پس از آن نیز با حضور علی ابن موسی الرضا ( ع ) که همراه خانواده خود از عربستان به ایران کوچ کردند کم کم طایفه بنی هاشم به لحاظ وضعیت خفقان آمیز خلفای عباسی و گرایش ایرانیان به تشیع به طرف ایران مهاجرت کردند. با شهادت امام رضا ( ع )
بنی عباس به دستور خلفای وقت برای از بین بردن کانونهای مبارزه دست به کشتار امامزاده ها و نوادگان منسوب به امامان زدند و به این ترتیب، جوانان بنی هاشم برای فرار از کشتار دسته جمعی و مبارزه علیه حکام ظلم و جور به اقصی نقاط ایران کوچ کردند ولی بعدها به کمک خائنان وبردگان زر و زور دستگیر و به شهادت رسیدند ( امروز به یقین کمتر امامزاده ای وجود دارد که به مرگ طبیعی فوت شده باشد اکثراً بر اثر جنگ و گریز به درجه شهادت نائل شده اند ) امامزاده سید صالحه خاتون یکی از این بزرگواران است که به این خطه حیات و به مردمش نور ایمان و امید به زندگی عطاء نموده است. شاهزاده جهان رخ ملقب به
( سید صالحه خاتون ) فرزند بلافصل
امام موسی بن جعفر ( ع ) و خواهر ناتنی
امام رضا ( ع ) و حضرت معصومه ( ع ) است که از نسب مادری به یکی از نوادگان
امام حسن ( ع ) می رسد. این امامزاده عظیم الشأن در ۲۲ رجب سال ۲۰۷ هـ .ق در روستای اذان فوت نمودند و در مسجدی که اکنون امامزاده و مرقد این بزرگوار است به خاک سپرده شدند.
این امامزاده تنها زیارتگاه و امامزاده موجود درمنطقه میمه است که مورد احترام اهالی و مأمن و مأوای دردمندان و شیفتگان خاندان عصمت و طهارت است. بیشتر اهالی این منطقه را، رسم بر این است که نذرشان را در جوار خاک سید صالحه خاتون ادا نمایند و این اعتقاد رایج است در قلبهای مردم این خطه، این اعتقاد خود گواهی است بر اوج شناخت مردم پاک نهاد این ناحیه از آن بزرگوار و دلیلی است بر نفوذ این بزرگوار در دلها.
مردم این منطقه شبهای جمعه و ایام سوگواری سر از پا نشناخته به آستانش
می شتابند. با عشق به زیارتش می روند تا سر بر مزارش نهند و با گلاب اشک، سنگ مزارش را شستشو کنند. علاقه این مردم به این امامزاده بسیار عجیب است، خاک گورش توتیای چشمان شده. مردم عزیزانشان را پیرامون آن بزرگوار دفن می‌کنند و تصور کنید آن
دوره های ستم شاهی را که بس سخت بود حمایت از زیارتگاهها و چه بسا همین حمایت ها دلیلی بود بر ضد رژیم بودن و در این حال و هوا، مردم بی اعتنا به رژیم یاد این بزرگوار را پاس می‌داشتند چون او نیز تبعیدی و گریخته از ستم ظالمان به این خاک تفتیده و طوفان زده بود. تا که در غربت غریبانه زجر بکشد و زجرکُش بشود ولی این مهربانان مردم منطقه میمه به خصوص اهالی روستای اذان، آن به ظاهر غریب را قریب جمع خود داشتند او را فرستاده بهشتی می دانند که از برای اهل اذان نازل شده است او در شب غبار آلوده تاریخ، شمع بدست شاهد همیشه زنده تاریخ گردید و اندر این وادی به ظاهر ناآشنا در آن عرصه تاخت و تاز ظلم و ستم، خیمه جاودانگی برافراشت و با وقار و سنگینی در هاله ای از نور و عزمت پرواز را آغازیدن گرفت. مرقدش زیارتگاه ماست همانطور که مردمان این منطقه صحه گذاشتن بر این مدعا ودر این ادعا را با مزار شهیدانشان بهشت و حرمتش را مصلای نماز کردند.
این دورافتاده مکانی که همه می پندارند مدفن و مزار سید صالحه خاتون است در اصل آرامگاه ابدی او نیست که اینجا مرز و نقطه ای است که او از آن گذشته و جهان ابدیت را با فتح و پیروزی به زیر بال و پر عشق و شهادت کشیده وکدام دلی است که او را خفته در خاک بداند و کدامین چشم تنگ و دنیا بین است که این عزمت را در زیر سنگ لوحه مزارش ببیند که در قلب ماست.
مزار این بزرگوار پذیرای دردمندان شهر و دیارمان است و انس مردم با او همچنان جاری است و ابعاد گسترده حضورش در این منطقه در هر دلی بهشتی آفریده و هر دیده بینایی به اندازه میدان دیدش او را محبوب و امامزاده‌ای والا مقام می بیند و می پندارد ما او را مظهر و الگوی آرزو و آمال بیدار و خفته انسانها می دانیم و ما رهروان اویم، اویی که زندگی و مرگش پلی بود به استحکام فلک، از بیابان نینوا تا این دیار دل سوخته حاشیه کویر.
موقعیت جغرافیایی امامزاده سیده صالحه خاتون ( ع )
بقعه امامزاده سیده صالحه خاتون در یک منطقه جلگه ای در بیابانهای لم یزرع در جنوب غربی روستای اذان در ۱۹۷۵ متر ارتفاع از سطح دریا در طول و عرض جغرافیایی( َ۲۴ ، ْ۳۳ )و ( َ ۰۹ ، ْ۵۱ ) از توابع بخش میمه، در کنار جاده ( قدیمی ) شهرستانهای فریدن، علویجه و دهق با گلپایگان و کاشان قرار گرفته است.
به لحاظ اهمیت، منطقه، درازمنه قدیم زمانی تابع شهر قم، زمانی تابع شهر اراک و زمانی نیز تابع شهرکاشان یا شهر اصفهان بوده است. راه دسترسی به امامزاده از اتوبان تهران – اصفهان از داخل شهر میمه و شهر وزوان می‌گذرد. فاصله امامزاده از اتوبان تهران – اصفهان گرچه بیش از دو کیلومتر نیست ولی خرابی راه و دشواریهای ناشی از آن این مسافت را برای زائران بیش ازچند فرسنگ می نماید.
آشنایی با سرگذشت امامزاده سیده صالحه خاتون ( ع )
در کتاب قراء خمسه کاشان شرحی از شجره نامه علیا جناب سیدالصالحه خاتون که اصل آن در نجف اشرف است آورده شده که مختصری از فصل چهارم این کتاب به محضر خوانندگان تقدیم می گردد.
« در شجره نامچه، جناب اسلاله الغالب کل غالب علی بی ابیطالب ذکر فرموده اند که بعد از وفات حضرت معصومه سلام الله علیها، سید صالحه خاتون ( ع ) فرزند امام موسی بن جعفر ( ع ) با تعدادی از یاران وبستگان از قم به جهت اذیت دشمنان عزیمت کرده به سمت « نراق » که فیمابین ملک عربستان جوشقان و کاشان و نطنز می باشد آمدند و معاندین از عقب به ایشان هجوم آورده محمل زرنگاری آن بزرگواران را با اسباب و چهارپایانشان برده و حضرات را زخمدار نموده آنان را تا تخت سرخ موته تعقیب می کنند. این بزرگواران پس از رهایی از معاندین شب را در کوه سرخ « تخت سرخ میمه » که برابر موته اعراب است بسر می برند و روز دیگر را هم تا غروب شمس مانده بی آب و نان بسر می برند. تا اینکه شاهزادگان اسماعیل و زین العابدین و محمد به سمت قریه « لوشاب » رفته و علیاجناب جهان رخ با شاهزاده محمد، شاهزاده ابراهیم و شاهزاده زبیده خاتون ( معصومه ) و شاهزادگان یوسف، جعفر و جمعی از اقارب با تنی زخمدار و بدن مجروح از کوه سرخ از راه و بیراه و پنهان آمده تا به حوالی قریه « اذان » در جبل کوه « کهرو » ساکن
می شوند تا اینکه خیر الجاج حاجی میرزا شفیع ابن حاجی میرزا علی با برادر خود محمد سعید بکوه کهرو بشکار رفته به ایشان برخورد
می کنند و ایشان را شناخته. چونکه شب رسید ایشان را برداشته پنهان از مردم به منزل خود آوردند و آن بزرگواران از بس زخم و جراحت داشتند در منزل حاج سعید منزل نمودند تا مدت ۳ ماه که معاندین هر یک به منزل خود رفتند و در ۲۳ رجب سال ۲۰۷ هـ . ق علیا جناب سیده الصالحه خاتون به دلیل بیماری ناشی از جراحات بدن وفات نمودند. مرحوم حاج سعید و برادرش جنازه این بزرگوار را شبانه و بصورت مخفیانه برای غسل و دفن به مسجد خرابه ای که در کنار جاده فریدن به کاشان بود می برند. همان شب از برکات و معجزات آن بزرگوار آب قنات ( قنات نزدیک مسجد ) که سالها بود خشگ شده بود دوباره جاری شد و او را غسل دادند و در خرابه مسجدی که کنار جاده بود دفن نمودند »
گردون ز برای تو دلی نرم نداشت رخـسار تـو را حـرمـت و آزرم نـداشت
من در عجبم از ملک الموت که او از همچو تویی جان بستد و شرم نداشت
حک شدن این دو بیت شعر بر سنگ قدیمی مرقدشریف علیا جناب نشانه اوج مظلومیت و غریبی آن بزرگوار است.
پس از گذشت روزگاران و گزند حوادث و بلایای طبیعی بنای معمور این امامزاده رو به تخریب نهاد و به غربت گرایید تا دگر باره با همت آقا سید حسن ولد آسید مهدی اذانی و پدر مرحوم آسید محتشم حسینیان در سال ۱۲۸۰هـ . ق این مکان، بازسازی و مرمت گردید که استشهادیه مربوط به این بازسازی با خطوط زیبای علما و بزرگان آن زمان ممهور و موجود است.
اهمیت و ویژگیهای مذهبی امامزداه سیده صالحه خاتون
این امامزاده به لحاظ داشتن فضاهای روحانی – معنوی همیشه مامن مومنان در طول ایام اعیاد، رحلت ها و شهادت ائمه معصومین ( ع ) به شمار می آید. و در طول تاریخ، همواره نقشی ورای جریان روزمره زندگی داشته و عموماً نمایشگر بخشی از فرهنگ و هویت مردم منطقه و مکانی برای انتقال هویت های فرهنگی از دوره‌ای به دوره دیگر و وسعت بخشیدن و بسط دادن به اعتقادات مردم مسلمان این منطقه بوده است این زیارتگاه در طول تاریخ تکیه گاه و نشان دهنده فرهنگ مردمی بوده که اندیشه، هنر و اعتقادشان بر تفکر و هنر زائیده از ایمانشان تداوم بخشیده است.
اهمیت و ارزش این زیارتگاه به عنوان محل عبادت بسیار بیش از آن است که تنها نیازهای دوره ای محدود را در مقطعی خاص برآورده سازد. بلکه این بنا محلی برای تجلی فرهنگ، سنت و اندیشه هایی پایدار و ماندگار نسلهای گذشته بوده است.
در فرهنگ اسلامی اهالی این منطقه، این زیارتگاه جایگاه ویژه ای دارد. این مکان به محل سجده و نیایش، پناهگاه نیازمندان – خاستگاه سنت و فرهنگ نماد ایمان به ماورالطبیه بوده است. این مکان مقدس در طول تاریخ مامن و ماوا و ملجاء دردمندان این خطه بوده است. مردم این منطقه از دوران طفولیت به لحاظ رفت‌وآمد خانواده به این مکان به آنجا وابسته شده‌اند. علاوه بر آن آستان امامزاده به عنوان مرکز سیاحتی – زیارتی این شهرستان محسوب می شود. بنابراین مردمی که نیاز به گذراندن اوقات فراغت در محیط های سالم دارند با تمسک جستن به خاندان اهل بیت از فضای پاک و معنوی آن بهره می برند.
در تاریخ چند صدساله این امامزاده چه اشکها که بر ضریح پاک امامزاده نریخته و چه رازها و نیازها که در بند بند وجود این خلوتکده عشق و معنا نپیچیده است توسل در آخرین لحظات بیم و اندوه، سنگینی بار قلب را
می کاهد و بغض ها را به سرکشی بدل می کند که گویی واپسین نقطه های حزن و اندوه را
می شوید و بر خاک می ریزد. این امامزاده همواره آخرین منزل توسل داغدارانی بوده که گویی به پایان راه خود رسیده اند و حاشا که دل هیچ دردمندی تهی شده از بار اندوهی گزاف و سترگ از این امامزاده بیرون نرفته است.
دهها هزار نفر اهالی این خطه و نقاط همجوار در واپسین لحظات بیم و امید یا در اوقات فراغت خود به این زیارتگاه می روند و به امید گره‌گشایی از مشکلات خود یا بستگان خود ضریح این مکان را بوسه باران می‌کنند. چه بسیار دردمندان که در فردای توسل حاجت خود را از امامزاده گرفته اند یا شفای عاجل یافته اند.
در شرایط کنونی در قرن بیست ویکم که در عصر مادیت و خود فراموشی است بهترین الگو برای اهالی این منطقه هدایت به سوی این کانون وحدت، زیر گنبدی است که خمیدگی و شکستگی دارد. این شکستگی خود، معنا و مفهومی خاص دارد باید خود را در مقابل خدا بشکنی و تواضع خود را با رکوع و سجده ابراز کنی. کسی که خود را در مقابل خدا
می شکند خود و هوای نفس خود را شناخته است. این مکان می‌تواند به عنوان بهترین محور و جایگاه زندگی مردم این منطقه از نظر مسائل اجتماعـی- فرهنگی- مذهبی و آموزشی باشد.
این زیارتگاه در زمانهای قدیم دارای چنان جاذبه هائی بود که از روستاهای دور با پای پیاده یا سوار بر قاطر و الاغ حدود نصف روز تا یک روز پیمودن مسیر به این زیارتگاه می آمدند و بعضی از زائران اکثر شبها و روز های خود را در امامزاده سر می کردند ولی اکنون تا حدودی از زوار آن کاسته شده و نیاز به یک دگرگونی جدی و حمایت همه جانبه دارد تا کارائی اصلی و واقعی خود را بدست آورد و جاذبه های آن بر دافعه هایش بچربد.
این مکان اعتقادی و مذهبی با تغییر در فضاهای مطلوب و بازسازی اماکن آن می تواند در عین داشتن تأثیرات مطلوب معنوی نتایج قابل توجهی را به دنبال داشته باشد از قبیل:
1ـ به دلیل انتساب نزدیک امامزاده به اهل بیت((فرزند امام موسی بن جعفر(ع) این مرکز همیشه مورد توجه و علاقه مردم این منطقه بوده و قداست و احترام آن همیشه رعایت شده است لذا علاقه قلبی مردم به زیارت امامزاده و مشاهده کرامات آن سبب شده است علاقمندان این فیوضات معنوی و الهی گاه برای راز و نیاز فواصل طولانی را با تحمل مصائب و مشقات صرفاًبرای ارتباط روحی با واسطه به خدا طی کنند و با دخیل بستن در صحن و فضای متبرکه آن به دعا و زیارت بپردازند و روح پر آلام خود را تلطیف بخشند.
وارد شدن به این فضای روحانی و معنوی و آگاه شدن از فضائل برجسته اخلاقی آن
می تواند دست مایه خوبی برای پیگیری سیره اخلاقی و عملی برای مردم منطقه باشد.
2ـ این امامزاده به لحاظ داشتن فضاهای روحانی و معنوی در طول ایام رحلتها و شهادتهای ائمه معصومین(ع) مامن مؤمنان به شمار می آید دسته های دینی و عزاداری با تمسک جستن به قدرت و منزلت این امامزاده قصد دارند به گونه ای از بارگاه ایزد منان شفاعت جویند. لذا با فراهم ساختن امکانات رفاهی این مکان می تواند بهترین پناهگاه برای دردمندان و دوستداران اهلبیت باشد.
3ـ این بقعه متبرکه که از زمانهای قدیم با داشتن معماری و فضای سنتی مورد توجه علاقه مندان مواریث فرهنگی بوده و هرازگاهی آنان را به سوی خود جلب می کرد. به کمک هنرمندان و دل سوختگان هنرهای اسلامی محلی با نقاشی ـ گچ بری و خطاطی های بی بدیل که ریشه در معنویت و روح مذهبی دارد می‌تواند علاوه بر تقدیس مذهبی این مکان، بار میراث فرهنگی را نیز به دوش کشد.
درواقع داشتن زیارتگاه به قدمت دوازده قرن در این خطه خود افتخار بزرگی است که نصیب تمدن اسلامی مردم این خطه گردیده و خود نمایانگر ریشه داربودن فرهنگ و تمدن مذهبی در این نقطه از کشور اسلامی ایران است. بایستی با همیاری مردم و نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه پس از بررسی و ارزیابی کارشناسی اقداماتی جهت احیاء و بازسازی صحن و حرم و فضای تابعه آن به عمل آورد.
ویژگیهای تاریخی و قدمت امامزاده
از آنجائی که قلم تقدیر بر جاودانگی نور امامت و پرتو افشانی خاندان رسالت، رقم خورده است بر آن مرقد شریف مسجدی بنا گذارده شده است و صدها سال است که چون خورشیدی در دل کویر می درخشد بر اساس مدارک موجود [۱] …. قبلاً این مکان عبارت بود از یک زمینی محصور که چند ستون در آن استوار و سقفی بر آن نهاده شده و گنبدی زیبا بر آن سوار بود. منبر ساده ای نیز برای خطابه و وعظ در گوشه ای از این زیارتگاه نهاده شده بود، با همه این سادگی ها و بی پیرایگی ها، روحانیت و عظمت و شکوه معنوی این مکان باعث گردیده بود که همان محل ساده و بی‌آلایش جایگاه نماز و محل مواعظ و مومنین پرشور و مسلمانان عاشق ائمه باشد. بر اثر وضعیت آب و هوایی، ساختمانهای اولیه دچار نقصان ریزش و انهدام می‌شوند تا اینکه در زمان سلجوقیان ( قرن هفتم ) این بقعه بازسازی و به صورت یک صحن مربع شکل با چهار رواق و چهار ایوان در اطراف صحن گنبدی هرمی و ۲۰ ضلعی بازسازی می‌گردد. ایوانها دوبدو قرینه هم بودند و صحن هر یک از رواقها بشکل مربع و در انتها نیم دایره‌وار به ایوانها باز می‌شد. دو راهرو در طرفین ایوانهای شمالی و شرقی قرار داشت. تزئینات طاقهای هلالی شکل از آجر و گچ نظیر تزئینات دوره تیموریان بود و در بالای هلالها پشت بغل‌هایی از تزئینات آجری وجود داشت پشت بغل هر مدخل دارای دو قسمت برجسته مدور در چپ و راست بود که نام خدا و پیغمبر و ائمه بر آنها منقوش بود. محراب در ضلع غربی رواق غربی واقع شده بود و در بالای آن کتیبه‌ای نصب شده بود که اسامی پنج تن آل عبا بر آن منقوس بود. ایوان غربی بوسیله یک پنجره مشبک بزرگ آجری به سمت غرب باز می‌شد بر جبهه داخل ایوان شمالی و شرقی تزئیناتی از گچ بری مشاهده می‌شد که در یک شکل مربع بخط بنایی صلوات بر چهارده ( معصوم علیهم السلام ) گچ‌بری شده و در چهار شکل مربع کوچکتر در چهار گوشه بخط بنایی جملات زیر گچ‌بری شده بود. ( الله اکبر ) ( محمد ) ( علی ) ( الحکم الله ) ایوان و رواق و حرم وگنبد قدیمی امامزاده تماماً از نظر معماری منسوب به دوره سلطان احمد گورکانی از سلسله تیموریان بود.
در نتیجه تجدید ساختمان و تعمیرات مکرر ساختمان در زمان صفویه در اسپرهای اطراف ایوانها بخط کوفی مشکی بر زمینه سفید بر روی کاشی معرق نوشته شده بود ( لا اله الا الله وحده ) و ( لا شریک له محمد رسول الله ). کتیبه اطراف محراب نیز بخط بنایی آجری برجسته برزمینه فیرو‌زه‌ای مشتمل بر آیه ۱۷ و قسمتی از آیه ۱۸ از سوره آل عمران تزیین شده بود. پس از گذشت روزگاران و گزند حوادث و بلایای طبیعی بنای معمور این امامزاده رو به تخریب نهاده و به غربت گرایید تا دگر باره با همت آقای سید حسن ولد آسید مهدی ازانی و پدر آسید محتشم حسینیان در سال ۱۲۸۰ هـ ق بازسازی و مرمت گردید.
( از بنای دوره سلاجقه تنها صحن و گنبد بالای صحن باقی مانده است رواقها و ایوانها تخریب و کتیبه‌ها مفقود و آثاری از آنها دیگر بچشم نمی‌خورد ).
بی‌توجهی به این مکان مقدس در زمان رژیم گذشته توسط مسئولین استان باعث تخریب شدید این امامزاده شده بود. تا اینکه به یمن برکت انقلاب اسلامی و تلاش و کوشش هیئت امنای بومی ( از اهالی روستای اذان ) که از سال ۷۱ تاکنون مسئولیت نظارت و بازسازی این مکان مقدس را به عهده دارند فعالیتهای عمرانی مهمی بشرح ذیل برای بازسازی این مکان مقدس انجام گرفته و این مکان از خطر تخریب و انهدام نجات یافته است.
1 – مهار گنبد با میلگرد و آهن‌الات جهت حفظ و حراست و جلوگیری از تخریب و از هم‌پاشیدگی گنبد، همچنین تعمیر و کاشی کاری گنبد به مبلغ پنج میلیون ریال
2 – تعمیر و آسفالت پشت بام حرم و صحن به مساحت ۱۲۰۰ متر مربع در سه مرحله با هزینه‌ای بالغ بر دوازده میلیون ریال
3- احداث ساختمان با مساحت ۱۰۰ متر مربع با کلیه وسائل و امکانات رفاهی جهت سکونت متولی حرم با هزینه شش میلیون ریال
4 – سنگ فرش نمودن ایوانها و نمابندی قسمت خارجی حرم با هزینه بیست میلیون ریال
5 – احداث سر درب ورودی امامزاده با دو گلدسته بسیار زیبا و هنرمندانه به استادی استاد عباس عبدلی با هزینه‌ای بالغ بر دوازده میلیون ریال
6- اجرای اولین طرح لوله‌کشی آب و تکمیل شبکه برق‌رسانی حرم و محوطه، خرید و نصب چندین پنکه جهت خنک کردن محوطه سالنها و صحن حرم به مبلغ دو میلیون ریال
۷- خرید و نصب دو دستگاه آب سردکن و سرویس دهی، بهداشتی و خدماتی به زائرین با هزینه نمودن یک میلیون ریال
مشکلات و نارساییها
گرچه این مکان مقدس سالیان دور خیل مریدان را بسوی خویش می‌خوانده است اما آثار مظلومیت و غریبی فرزندان امام موسی بن جعفر ( ع ) از همه جای این بارگاه مقدس ملکوتی پدیدار است مظلومیتی آمیخته با معنویتی مقدس، مظلومیتی که گویی همزاد شیعیان است و تا عمق دل و جان انسان را می‌سوزاند و یادآور روزهای سختی است که روزگار با دست حاکمان زور و تزویر ستمهای جانکاهی را بر اولاد علی ( ع ) روا داشته است.
در فرهنگ اسلامی زیارتگاهها جایگاه ویژه‌ای دارند این اماکن محل سجده و نیایش پناهگاه نیازمندان – خاستگاه سنت و فرهنگ، نماد ایمان به ماوراالطبیعه هستند بنای شکل ظاهری آنها، چگونگی معماری – شیوه‌های خاص تزئینات ساختمانی آنها باید این خصایص را به همراه داشته باشد.
اما با توجه به آنچه گفته شد متاسفانه در بقعه امامزاده سید صالحه خاتون رواقهایی که در سی‌سال گذشته به این زیارتگاه اضافه شده از این خصوصیات چندان بهره‌مند نیست. بنابراین امامزاده باید در معماری نقش ارزنده و مهمی را ایفا و از نمونه‌های جالب و چشمگیر در بافت معماری به حساب آید.
در کشوری که عنوان اسلامی با نام آن همراه است زیارتگاهها بایستی بازتاب هنر و فرهنگ غنی اسلام نیز باشند اما شیوه‌های طراحی و معماری در این امامزاده مقدس و پر ارزش با معیارهای شناخته و دقیق معماری اسلامی فاصله دارد.
واقعیت آن است که این امامزاده به عنوان کانون مردمی تبلیغات اسلامی از حیث نمابندی و تسهیلات رفاهی دارای نارسایی‌های جدی است و همین نقیصه بعنوان یک فاکتور فرعی در جذب قشر جوان و سایر گروههای اجتماعی به این مکان وقفه ایجاد می‌کند و این در حالی است که پیروان سایر ادیان و آیین‌های مذهبی اماکن دینی خود را به بهترین وجه ممکنه می‌آرایند تا از طریق زیبایی‌های صوری این بناها، در پیروان خود کشش و علاقه ایجاد کنند.
لازم است این محل از حالت نمازخانه بودن صرف درآید و علاوه بر ایجاد فضای کافی برای ادای فرایض دینی، به امکانات وسیعی از قبیل کتابخانه – سالن سخنرانی و محل نمایش فیلمهای آموزشی و مذهبی، موزه قرآن و کتب خطی، موزه وسائل عزاداری و سینه‌زنی و آثار مذهبی تاریخی و جز آن مجهز شود.
در این جمع‌بندی گوشه‌هایی از نقایص و اشکالات موجود در این مکان را به منظور بهینه‌سازی نمای فیزیکی و کاربری مطلوب‌تر به شرح ذیل بر می‌شماریم.
نبودن امکانات رفاهی لازم برای مراجعان ( تاسیسات حرارتی، بهداشتی و رفاهی ) ناهمگون بودن بافت ساختمانهای این بنا با گنبد تاریخی بنا، نبودن دید کافی برای نمود بیرونی بنا و پنهان بودن آن در منطقه‌ای بیابانی و دور افتاده، متروکه شدن بنا، نداشتن جاده آسفالته و تعریض، نداشتن مهمان سرا، مشکل برنامه‌ریزی لازم برای بهره‌برداری اقتصادی از آن و جلب زوار، محفوظ نبودن بنا در برابر عوامل جوی و محیطی و تقویت نکردن سازه بنا، تخریب بنا به دست برخی از مردم و از جمله حک یادگاری، فقدان برنامه‌ریزی منسجم تبلیغی، نداشتن کتابخانه، نداشتن امکانات تفریحی، بی‌توجهی مسئولین استان و شهرستان به امکانات و قابلیت‌ها و کاربرد‌های پر دامنه این مکان مذهبی.
واقعیت این است که این مکان مقدس می‌تواند با کاربریهای هزارگانه خود بخش مهمی از اوقات فراغت مردم و بویژه جوانان را پر کند اما شرط اصلی تحقق این هدف یکی گسترش فعالیتهای متنوع هنری و فرهنگی و تجارتی در این محل است. اگر بپذیریم که شکل و محتوا مکمل یکدیگرند، آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید که در بررسی‌های به عمل آمده، مجموعه مسائل محتوایی و فرهنگی مورد توجه قرا گرفته‌اند. اما متاسفانه جای تمام اینها بخصوص شکل و فرم و ساختار در دایره این مباحث در این مکان خالی مانده است. واقعیت امر این است که غنی‌ترین و جذاب‌ترین مضامین چنانچه در لفافه‌های نازیبا عرضه شوند مورد توجه قرار نمی‌گیرند و یکسره قربانی می‌شوند.
از مشکلات دیگر ابن بقعه زیربنای محدود و محوطه‌سازی غیبراصولی، بی‌توجهی به هنر اصیل معماری، دور نما بندی‌ها و جلوه‌های تصویری این محل است. در این محل بایستی بیشترین فضا به محوطه سازی و حیاط اختصاص یابد . محوطه بایستی پر درخت با حوض و آب نمای وسیع همراه با فواره‌های زیبا و گلکاری چشم‌نواز ساخته شود تا جاذبه‌هایی ایجاد گردد برای بسیاری از مردم خسته دل و سوخته،متاسفانه دراین مکان علیرغم تلاش چشمگیر هیئت امنا، بدلیل کمبود اعتبار و بی توجهی مسئولین استان و شهرستان به این مکان مقدس و ارزشمند سنت ارزشمند محوطه سازی، کاشی‌کاری، آئینه کاری و غیره به دست فراموشی سپرده شده و این خود بر دافعه‌های این مکان افزوده است.
بایستی با کمک و همیاری مردم منطقه و مسئولان در بهسازی این مکان مقدس همت گماشت در یک کلام ما باید به فرم و محتوای چنین اماکنی مقدس، بگونه‌ای اهمیت قائل شویم تا از اصول صحیح علمی برای نیل به ارزشهای غنی موجود در معماری و فرهنگ حاکم بر چنین مراکزی بهره‌مند شده تا این محل مامن و مهد تفکر و تعقل و پرورش احکام الهی باشد.
در شرایط فعلی کار احیای زیارتگاه با بودجه محدود نذورات و موقوفات و کمکهای مردمی قابل اجراء نیست و نیاز به طرحهای عمرانی و امکانات ساختمانی اساسی دارد و در صورتی که از طرف مسئولین دولتی در استان اقداماتی صورت نگیرد. ابنیه زیارتگاه بزودی شروع به ریزش کرده و منهدم خواهد شد و آثار فرهنگی و مذهبی قابل توجهی در این خطه از کشور اسلامی بر اثر کمبود بودجه با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. باید مفاخر ملی مذهبی خود را حفظ کنیم. بی‌توجهی به این مسئله و عدم احیای آن، بازخواست نسلهای آینده را از ما در پی خواهد داشت. یکی از مشکلات دامنگیر این بقاع متبرکه، سرقت اشیاء قیمتی آن توسط خدا ناشناس‌ترین سارقان است. قبلاً تقدس واعتبار این بقعه بین مردم و اهالی مانع از سرقت اشیاء آن می‌شد ولی در برخی موارد بی‌توجهی مسئولین استان و شهرستان و همچنین بی‌توجهی اهالی و اعضای هیئت امناهای سابق این بقعه منجر به سرقت اشیاء معنوی و بعضاً قیمتی این مکان شده که در بیشتر موارد جهت پیگیری و عودت آن هیچ اقدام عملی صورت نگرفته است. علاوه برآن نبود یک شناسنامه دقیق از شجره و شرح حال امامزاده برای پژوهشگران و مردم عادی زمینه را برای بازسازی و تحکیم این مکان کمرنگ ساخته است.
هنوز برای راه‌اندازی امکانات رفاهی و تاسیساتی در این مکان مذهبی برای زوار و رفع نیازهای خدماتی و اداری و برنامه‌ریزی بر نظارت دقیق این مکان راه درازی وجود دارد که باید سازمان اوقاف و امور خیریه به همراهی هیات امنای زیارتگاه و با همکاری مردم محل این راه را طی کند.
گرداوری:
آقای سیدرضا حسینیان
