روستای اصقول / سربیشه / خراسان جنوبی
سایتها و وبلاگهای روستای اصقول
شهرستان سربیشه – استان خراسان جنوبی
http://talebiosghool.blogfa.com/
اصقول روستایی است قدیمی در دهستان نهارجان بخش مود شهرستان سربیشه خراسان جنوبی که قدمت آن به قبل از اسلام می رسد.وجود قبرستان زرتشتی ها(گبرها)موید این مسئله می باشد.این روستا تا سال ۱۳۷۰بیش از ۵۰۰ نفر جمعییت داشته است ولی در سالهای اخیر به علت مهاجرت به حدود ۱۰۰ نفر کاهش یافته است.
این روستا درمرز کوه ودشت واقع شده است.محصولات زراعی روستا گندم-جوومحصولات باغی انواع میوه زردآلو هلو گردو انار وانجیر می باشد.تقریبا ۱۰۰ درصد زیر ۴۵ سال روستا باسواد می باشند.
مسافرت در اصقول
در دهه ۴۰شمسی که هنوز روستای اصقول فاقد جاده بود ووسیله نقلیه وجود نداشت کسانی که قصد سفر به مشهد مقدس را داشتند با الاغ به بیرجند می آمدند .ودر کاروان سرا اقامت می کردند که از حداقل امکانان محروم بود.افراد یک نفر را از روستا با خود می آوردند که اغلب زارع(بزرگر)یا فرندش بود که الاغ ها را به روستا بر می گرداندند.بعد هم با اتوبوس عازم مشهد می شدند.وبعد از زیارت دوباره به بیرجند آمده وسفارش می کردند دوباره الاغ ها را به بیرجند بیاورند تا به روستا برگردند.مسیر رفت وبرگشت به بیرجند به شرح ذیل بود:
از بیرجند به بهدان-عباس آباد -محمود آباد -گدار اشبنی-النگ ریز-سر آب حسن آباد-دهن نوکک-اصقول
مسیر دیگر از طریق بیرجند-خراشاد-پس پتنگ-النگ ریز-سر آب حسن آباد-دهن نوکک-اصقول
مسیر سوم از بیرجند -بهدان-علیجان(اکبر آباد)-سر گدار اشپنی -النگ ریز-سر آب حسن آباد-دهن نوکک-اصقول
ضمنا جاده آسقالته مسیر بیرجند به اصقول در زمان فعلی هم از همان مسیر مالرو مربوط به تنگل بهدان واکبر آباد می گذرد.
بسیاری از افراد با راه اندازی شدن اتوبویس در مسیر بهدان به بیرجند مسیر بیرجند تا بهدان را با اتوبوس وبقیه مسیر را پیاده ویا با الاغ طی میکردند.
برادران رزاقی در دهه ۶۰وقسمتی از دهه ۷۰با مینی بوس واتوبوس کار حمل ونقل مسافر را انجام می دادند.مخصوصا در زمان جنگ با کمبود وگرانی لوازم یدکی ولاستیک وخاکی بودن جاده با مشکلات فراوانی مواجه بودند.
برای رفتن به این روستا از بیرجند سه مسیر وجود دارد:
۱–مسیر کوهستانی که از کیلومتر ۲۰ جاده بیرجند -زاهدان واز مسیر بهدان حسن آباد به اصقول می باشد که طول مسیر ۴۵ کیلو متر بوده و۴۰کیلومتر ان آسفالت می باشد.
۲–مسیر بیرجند -خوسف -ماژان-گیو -گز به اصقول که۱۱۰کیلومتر بوده وکلا آسفالت می باشد.
۳–مسیر بیرجند-مود-کلاته سلیمان-مختاران -گزبه اصقول که کلا آسفالت می باشد وطول مسیر ۱۰۰ کیلومتر است.
همسایگان اصقول
۱-روستای گز:در ۳ کیلومتری اصقول قرار دارد و بیشترین روابط را با اصقول دارد.۲-چنشت:در شرق اصقول که خود روستایی است استثنایی و دیدنی۳-گیو۴-اکبر آباد-تقی اباد۵-بیدمشک۶-کلاته سلیمان ۷-چهکندوک ۸-رزق۹-طامند ۱۰-مختاران۱۱-حسن آباد ۱۲-میناخان ۱۳-نورشک ۱۴-نوکاج ۱۵-بهدان ۱۶-گل وفریز وسلم اباد
اسامی چند مکان در اصقول و سابقه تاریخی آنها
۱–اشتر خسب:مکانی در جنوب غربی روستا که شترها در انجا نگهداری می شدند.
۲–نخودی:محلی در شمال روستا که محل کشت نخود بوده است.
۳–قلعه پایین ده:محلی بر فراز تپه جنوبی روستا که احتمالا مکانی برای دیده بانی بوده ومشرف به راه ورودی روستا از سمت جنوب است.
۴–گل کن:محلی که معدن گل سرشور بوده و از قدیم برای شستن سر به جای شامپو استفاده می شده است.
اسامی کوچه ها ومحله های اصقول
۱-سرخرمن:میدان حاشیه خرمن های روستا.
۲-پایین ده:محله جنوبی روستا.
۳-تک قلا:تک اصطلاحا به محل گود بین دو کوه گفته می شود ومحله ای است بین کوه قلا وپرس
۴-پی گوده:در اصطلاح محلی به گودال "گوده گفته می شود.ومحله ای است پشت گودال در شمال شرق روستا.
۵-سر تنده:به سربالایی "تنده" گفته می شود. محله ای است واقع در شمال روستا.
۶-در مسجد:به محله اطراف مسجد گفته می شود.
۷-گردنه میناخان:به خروجی روستا به سمت روستای میناخان گفته می شود.
۸-کشمان بالا:به مزارع واقع در قسمت شمال روستا گفته می شود.
۹-دهن کاریز:به مظهر قنات روستا اطلاق می شود.
۱۰-اشتر خسب:به محلی که در زمانهای قدیم شتران نگهداری می شدند گفته می شود.
۱۱-مرشخونه:به "مرده شور خانه"یا غسالخانه و اطراف آن گفته می شود.
بیش از نصف جمعییت روستای اصقول را سادات تشکیل می دهند.واز معدود روستا های منطقه از نظر جمعییت سادات می باشد.در خصوص شجرنامه سادات نقل قول متعددی است.با توجه به اینکه منطقه قهستان در سر راه مدیته به مرو قرار داشته و بعد از هجرت امام رضا (ع)افراد زیادی از امام زادگان جهت دیدار با امام به مرو سفر کرده اندوحتی بنا به روایتی امام جواد (ع)هم از منطقه قهستان عبور کرده اندومزار کاهین نیز متعلق به بی بی زینب دختر امام کاظم است که در یکی از این سفرها وفات کرده است .
بسیاری از سادات اصقول حداقل ده نسل قبل از خود را می شناسند.به عنوان مثال اعقاب نگارنده که خود از سادات اصقول است به شرح ذیل می باشد:
سید عبدالجواد فرزند سید محمد فرزندسید عبدالجواد فرزند سید ابوطالب فرزند سید مهدی فرزندسید عبدالله فرزند سید ابوالحسن فرزند سید محمد فرزند سید گلابی فرزند سید محمد فرزند سید گلابی .
مردم اصقول مردمی مذهبی هستند و از قدیم این روستا مهد پرورش عالمان واراسته بوده است.در زمانی که وسیله نقلیه شتر و الاغ بوده اکثر اهالی جهت زیارت عتبات عالیات به عراق عزیمت می کردند .به نحوی که پسوند کربلایی قبل از نام اکثریت اهالی در دونسل قبل وجود دارد.همچنین زیارت مشهد مقدس که در قدیم افراد ۱۵ تا ۲۰ بار در طول عمر خود با کاروان ها به زیارت امام هشتم مشرف می شدند.برخی خانواده ها نسل اندر نسل ذاکر و مداح اهل بیت می باشند.تعدادی موقوفه چند صد ساله در روستا وجود دارد که به عنوان حسنه جاریه هنوز طبق نظر واقف عمل می شود(از جمله موقوفه حمام و عزاداری سید الشهدا) .اهتمام به امور مذهبی و استفتا ار مراجع وقت در بیرجند در مسایل متحدثه در روستا در حد بالا وجود داشته و اسناد انها موجود می باشد.نامگذاری فرزندان تنها با اسامی مذهبی رایج بوده و می باشد.از جمله محمد –علی –حسن –ابوالحسن-حسین –محمد باقر-رضا –مهدی –عبدالله……….
قبل از ایجاد مدرسه به سبک جدید در مکتب حانه قرآن آموزش داده می شد.افرادی هم بودند که در مدارس علمیه بیرجند و مشهد در س می خوانند .از جمله مرحوم سید محمد باقر مجنون.بعد از ایجاد مدارس جدید وقبل از افتتاح مدرسه اصقول دانش آموزان به مدرسه گیو می رفتند.در سال ۱۳۳۹ دبستان روستا تاسیس شد.بعد از پایان دوره دبستان دانش اموزان به بیرجند عزیمت می کردند.تعداد زیادی از اهالی روستا دارای تحصیلات دانشگاهی تا سطح دکترا می باشندودر اکثر خانواده ها چند نفر دارای مدارک دانشگاهی می باشند.
مهمترین منبع در آمد مردم اصقول کشاورزی می باشد.مزارع روستا به شرح ذیل است:
۱–کشمان بالاکه از قنات بالا و چشمه سارهای شمال روستا ابیاری می شود.
۲–کشمان ده:که از قنات روستا آبیاری می شودوخود شامل کشمان باغ-کشمان در ده-کشمان پایین می باشد.
۳–دهنو:مزرعه ای در جنوب روستا و دارای قنات می باشد
۴–دشت اصقول:که در سالهای اخیر یک حلقه چاه در ان حفر شده است.
۵–آب رزان :در شمال روستا قرار دارد و دارای درختان میوه بوده ولی اکنون بیشتر درختان ان خشک شده است.
۶–نوکک:در شمال روستا و در کوهستان واقع شده است و دارای چندین چشمه است.بیشترین در ختان ان گردو می باشد.
۷–سنگ اسپی:در فاصله ۵کیلومتری شمال روستا ودارای درختان میوه می باشد.
۸–دو مزرعه در شمال روستا معروف به کلاته مهجوره وغلام محمد.
با توجه به اهمییت نظافت و پاکی دراسلام حمام یکی از قدیمی ترین تاسیسات عمومی موجود در روستا می باشد.حمام عمومی اصقول در قسمت جنوبی روستا بنا شده است.ساختمان حمام طوری بنا شده است تا امکان آبگیری خزینه ان از آب قنات وجود داشته باشد.موقوفه حمام یکی از قدیمی ترین موقوفات موجود در روستا می باشد.در قدیم یک نفر به عنوان گرداننده حمام "حمامی"مشغول به کار بود.که هر روز صبح به صحرا عزیمت کرده و یک بار الاغ هیزم جمع آوری و به محل حمام حمل می نمود.یک ساعت مانده به غروب خورشید از طریق قنات خزینه حمام ابگیری می شد.وبا روشن کردن آتش در محل "گلخن"حمام گرم می شد.ومردان روستا تا ساعت هفت ونیم الی هشت و زنان روستا بعد از این ساعت به حمام می رفتند.ملک موقوفه حمام در اختیار حمامی بود.وزنان جهت استحمام یک قرص نان به حمامی می دادند.ومردان نیز محصول کشاورزی به صورت سالیانه تحویل می دادند. ساختمان حمام از ورودی -صحن حمام-خزینه آب گرم و سرد-محل نصب دوش و محل نظافت تشکیل شده است.این حمام تا اوایل دهه ۷۰فعال بود و بعد به صورت نیمه فعال در امد.واکنون تعطیل می باشدوبا لوله کشی روستا اهالی اقدام به ساخت حمام در خانه های خود نموده اند.بردن عروس و داماد به حمام یکی از مراحل مراسم عروسی در روستا می باشد که هنوز به صورت سمبلیک انجام می شود.اخرین شخصی که حمام را به صورت مرتب اداره می کرد مرحوم حسین علیپور بود .که فردی زحمتکش و فعال وبسیار محجوب بود.خدا او را غریق رحمت خودش گرداند و با پاکان محشورش فرماید.
