گربدان – قشم – هرمزگان
سایتها و وبلاگهای روستای گربدان
شهرستان قشم – استان هرمزگان
موقعیت جغرافیایی:
این روستا یکی از روستاهای دهستان رمکان از توابع بخش مرکزی شهرستان قشم بوده که در ۴۰ کیلو متری شهر قشم واقع شده است. که از جهات مخطلف به شرح زیر به روستاهای نام برده منتهی می شود
از جهت شمال شرقی به روستای کردوا
واز جهت شمال غربی به رستای زینبی
واز جهت غرب به روستای کاروان وکوشه
واز جهت جنوب به هیج روستایی منتهی نشده واز این جهت از طریق جاده آسفالت به جاده اصلی (سیدم) که از وسظ جزیره میگذرد متصل می شود.
به علت گذشت زمان نام این روستا دچار تغیر وتحول بوده لذا درنقشه ها وکتابها وزبان محاوره ای دارای نام های مختلفی می باشد که به صورت مختصربه وجه تسمیه هریک از آنها می پردازیم.
این روستا دارای شش اسم می باشد که عبارتند از(گل به دامان- گل به دامن- قربدان- سراون- گربه رو- گربدان)
قبل از پرداختن به وجه تسمیه این روستا لازم بذکراست که مطالب ذیل برگرفته از مسنین وریش سفیدان محل ونقل از گذشتگان می باشد.
گل به دامن یا گل به دامان:
در دیر باز این منطقه (بالا شهر) بالأخص از محدوده رمکان تا این روستا باداشتن سفره های آب شیرین زیرزمینی جزء سرسبزترین و یکی از پرجمعیت ترین مناطق جزیره بوده است به گونه ای که نقل می کنندازنظرمسکونی این روستاازمحل کنونی تاکاروان وبنابه قولی تا توریان ادامه داشته است وبنابه گفته ی مشهور که اگرگوسفندی بربالای بام خانه ای می رفت ازطریق بام خانه ها می توانست تا توریان برود ازآنجا که ممکن است دراین مطلب غلو وزیاده روی صورت گرفته باشد نگارش این مطلب ومطالبی که بعداً ذکرخواهد شد دال بر تایید وتصدیق آنها نبوده وتنها به عنوان نقل از دیگران نوشته شده است.
اما علت این نام گذاری نقل شده که در فصل زمستان، که وقت بارندگی بوده اطراف ومحدوده شهر گل و گیاهای محلی و سرسبزی شگفت انگیزی به خود اختصاص می داده است که در واقع دامان و دامن روستا را پر از گل می کرد.
و بنا به قولی دیگر، در این فصل دختران و زنان برای چیدن گل و گیاه به صحرا می رفتند و بعد از برگشت با دامنی پر از گل و گیاه در بدو ورود به روستا آن ها را با نام گل به دامن صدا می زدند و از آن به بعد این اسم برای این روستا باقی ماند .
درضمن در نقشهای که منطقه آزاد قشم تهیه نموده با نام گل بدامان ((golbedaman ذکر شده است.
۲- قربه دان – قربدان:
منقول است که این روستامحل سکونت بسیاری از اولیاء ، صلحاء و علماء متقربین به خدا بوده که تا به حال در میان خاص وعام جزیره این جمله مشهور است که قربدان چهل عالم بوده است لذا با این تفسیر قربدان یعنی محل تقربو به عبارتی دیگر یعنی محل متقربین (به خدا).
۳- سراؤن:
در اصطلاح محلی جمع سرا به معنی خانه ومنزل می باشد ودر واقع اسم یک محله از این روستا بوده وحتی امروزه هم به قسمت پایین روستا در زبان بعضی از افراد کهن سال این اصطلاح کاربرد دارد. وخود این اسم دال وجود منازل زیاد در این روستا می باشد.
۴- گربه رو یا گربه دان- گربدان:
آنچه که بنظر می رسد این اسمها با اسم قربدان به علت قریب المخرج بودن دو حرف (ق وگ) به یک دیگر به مرور زمان تغیرو تبدیل یافته به این صورت که هنگام تلفظ حرف (ق) صدای (گ) شنیده شده که بعد از آن به این اسم تغییر یافته است. این نظر بر این اساس است که ما احتمال تغیر را در آغز کلمه بدانیم. بنا بر این نظریه قربدان صحیح است.
اگر فرضیه را بر این قرار دهیم که اول کلمه ثابت مانده یعنی حرف (گ) به جای خودش باقی مانده، احتمال تبدیل به آخر کلمه می افتد به این صورت که (دامان) و یا (دامن) به (دان) تغیر یافته است. بنابراین نظریه گل بدامان صحیح می باشد.
و حرف (ب) در وسط هیچ تغییری نیافته و به جای خود باقی مانده است.
با توجه به معنی لغوی این دو کلمه، گربه نام گیاهی است و گربدان به معنای تخم گیاهگربه، و گربه رو به معنای رویش گیاه گربه، که آقای حسین نور بخش در کتاب اصلاح نام روستاهای جزیره قشم تحقیق نموده اند و در آخراینگونه پیشنهاد داده اند که نام آن از گل بدامن … به گربه دان تغیر یابد که در اینجا جا دارد:
با توجه به آنچه که در آغاز ذکر شد .وچند مورد که در پایین یاد خواهیم کرد نام این روستا از گربدان به یکی از این دو اسم قربدان یا گل بدامان تغییر یابد.
۱- ناخوشایند وکریه بودن نام گربه دان که سبب شده بعضی از افراد مسخره گرایگونه تعبیر کنند به معنای محل تجمع گربه ها.
۲- علا قه مندی زیاد مردم این روستا به تلفظ این دو اسم
۳- نام نیکو یکی از اسباب و عللی است که می تواند در روحیه افراد انگیزه خوب شدن تقویت نماید. پیامبر خدا مردم را تشویق می کرد که فرزندانشان را نام نیک نهند واگر یکی ازافرادی که تازه مسلمان می شد ونام ناخوشایندی داشت نام نیکی را برای او انتخاب می نمود این قاعده هم در رابطه با نام روستاها صادق می باشد.
الف) کهنی ختیف:
غاری است با طول ۱۲۵ متر و دهانه ای با قطر ۳ متر که از یک طرف کوه شروع و به طرف دیگر خاتمه پیدا می کند و در اول محله سر کوه قرار دارد در صورتی که آشغال و خاک هایی که در آن جمع شده بیرون آورده شود افراد به راحتی می توانند از آن عبور نمایند.
این غارمشخص نیست که بصورت طبیعی و یا توسط بعضی از افراد به هدف امر خاصی درست شده است و از این غار در حال حاضر به عنوان مسیر آب باران برای نخلستان های بعضی از شهروندان استفاده می شود و این که چرا به این اسم نامیده شده اطلاعات کافی پیدا نشده است.
ب) چهل دخترن:
که همان چهل دختران است، تپه ای است در شمال شرقی محله سراوان واقع در قبرستان که بر روی آن چندین قبر مشاهده می شود و مشهور است که در زیر تپه چهل دختر مدفونند و گفته می شودکه علت دفنشان این بوده این دختران پاک در مسیری که برای تعلیم قرآن می رفتند از طرف بعضی افراد بی دین مورد هجوم قرار می گیرند و در همان حال قبل از این که مورد تجاوز قرار بگیرند همگی از پروردگارشان می خواهند که آن ها را از دست دشمنانشان نجات بدهد…
این گونه منقولات نه تنها در این جا بلکه در جاهای دیگر هم وجود دارد که تصدیق آن مشکل و نمی توان مهرتائید بر آن نهاد.
ج) سنگ نوشته های قبر:
درمیان انبوهی ازقبرهای گذشتگان به قسمتی ازقبرستان می رسیم وبه بعضی قبرها بر می خوریم که کنار هم قرارگرفته وبرروی آنها سنگهایی بااندازه متفاوت که تقریباً بعضی ازآنها با طول ۱.۵ وباارتفاع نزدیک به یک وباعرض تقریباًنیم متر بگونه ای که درچهارطرف وبالای آن نوشته های دقیق ومنظم، زیبا، خوانا کهدربرگیرنده ی آیات قرآن شامل، آیه الکرسیازسوره ی مبارکه ی بقره ونام مرحوم باتاریخ وفات بصورت سال قمری همراه باتزئین حکاکی شده است وبرروی تکیه مسطح روی قبرگذاشته شده است که به مرور زمان این سنگ ها به علت قرار گرفتن در معرض سرما، گرما، باد، باران، رطوبت و سوانح طبیعی در حال از بین رفتن و نابودی قرار دارند. آن چه که برداشت می شود عمر این سنگ نوشته ها به ۴۰۰الی ۴۵۰ سال قبل خواهد رسید که نیاز به تحقیق بیشتر دارد.
د) سنگ آسیاب بزرگ:
درقدیم مردم آردشان راازدسترنج خودشان تهیه می کردند بعضی ها بوسیله آسیاب سنگی کوچک که در منزل داشتند گندم هایشان را به آرد تبدیل می کردند و بعضی که فاقد این وسیله در خانه بودند از آسیاب بزرگ استفاده می کردند که در حال حاضر آن سنگ آسیاب بزرگ در وسط روستا افتاده است.
تاریخچه روستا:
روستای گل بدامان یکی از روستاهای قدیمی بوده که با توجه
به وجود اثر قدیمی کهنی ختیف ومقبره های زیاد متعدد و تاریخهایی
که بر روی سنگ نوشته های قبر حک شده است، گذشته بس دور
دارد که برای بدست آوردن آن نیاز به تحقیق بیشتر دارد.
و با توجه به آثار مشهود از بناهای ویران شده و اقوالی که
تأیید کننده آن است این گونه فهمیده می شود که ساختان ها و
محل سکونت مردم این روستا در قدیم پایین تر از محل کنونی بوده و جمعیت بیشتری داشته است.
این روستا در حال حاضر دارای چهار مسجد می باشد.
۱-عبد الرحمن بن عوف یا آل کمال(معروف به مسجد کوچک)
۲-مسجد شیخ محمد مهدی (مسجد جامع – محله ی گل بدامان-معروف به مسجد گپ)
۳-مسجد العتیبه (محله ی سرکوه)
۴-مسجد زبیر (محله ی سراؤن مسجد)
مسجد العتیبه (محله ی سرکوه)
اما مسجد سراؤن به همت مردم متدین وسخاوتمند این روستا بنا گردیده وبه علت وابستگی وعلاقه شدید مردم آن دوره به یاران پیامبر وبه انگیزه وهدف زنده نگاه داشتن نام ویاد آن یاران با وفا نام این مسجد رابنام یکی از مهاجرین نام گذاری کردند. وبعد از گذشت سال های متمادی این مسجد توسط خیرین در تاریخ ۱۳۵۶ بنا گردیده ونام مجدد برآن متصوب شد.
وبه تبع آن مسجد مسجد جامع در سال ۱۳۵۸ بنا گردیده و نام آن به اسم یکی از شخسیت های برجسته اجتماعی، علمی، مذهبی این روستا نام گذاری شده است.
اما مسجد العتیبه چند سالی بیش نیست که توسط بانوی خیریه ای بنام العتیبه بنا گردید.
مسجد زبیر نیز به دست یکی از خیرین روستا به نام محمد زبیر در سال ۱۳۸۳ بنا گردیده است.
در قدیم که مدارسی در این روستا وجود نداشته افرادی متدین، مصلح ودلسوز در منازل خود در حد توان، مشغول به تدریس بوده وآنچه که از گذشتگانشان به انها رسیده در طبق اخلاص نهاده وبه نونهالان جامعه بدون چشم داشتی تقدیم می کردند ودر حال حاضر به تبع آنان از نسلشان جوانانی راه آنان را ادامه داده ودر اوقات فراغت دانش آموزان در تابستان مشغول آموزش قرآن برای آنها می شوند.
وضعیت مقطع ابتدائی:
درسال ۱۳۵۰ مدرسه ابتدایی دو کلاسه با یک دفتر بنا گردید ودر سال۱۳۶۰ تسط اهالی روستا این مدرسه تعمیر شد ودر سال ۱۳۷۲ یک کلاس به آن اضافه گردید ودر سال ۱۳۸۱ توسط منطقه آزاد قشم وخیرین این روستا باز یک کلاس دیگربه آن اضافه گردید که در حال حاضر مجموعاً دارای چهار کلاس ویک دفتر می باشد. ودر سال ۱۳۸۴ به دلیل زلزله توسط سازمان آموزش وپرورش کلاسها را کاملاً باز سازی کرده واز نوساخته که حالا دارای ۵ کلاس ویک دفتر می باشد.
درضمن دراین دوره دانش آموزان دختروپسرباهم دراین مدرسه مشغول به تحصیل هستند.
اما از نظر استقبال مردم در فرستادن فرزندانشان به مدرسه ابتدایی اینگونه برداشت می- شود که مردم محله سرکوه نسبت به آموزش وپرورش نه تنها کم تفاوت بلکه بی تفاوت بوده وعلت آن پایین بودن آگاهی آنها نسبت به این امر مهم وبنیادی وعلت دیگر ضعف مالی واقتصادی آنها نام برده می شود.
وضعیت مقطع راهنمایی ودبیرستان:
بعضی از دانش آموزانی که از طرف والدین مورد پشتیبانی وتوجه قرار می گیرند برای ادامه ی تحصیل مجبوراند به صورت عبوری بر روی جاده ها به یکی از دو روستای کاروان وتوریان روانه شوند، که تا قبل از باز گشایی مدرسه راهنمایی دخترانه روستای کوشه، دختران از ادامه ی تحصیل محروم بوده اند همان گونه که دانش آموزان پسر که مقطع راهنمایی را به اتمام رسانده بودند برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان در سنین ماضی به علت دوری دبیرستان از این مناطق ومشکل وایاب وذهاب وضعف مادی واقتصادی مردم این محدوده، وبی اهمیتی آنها نسبت به این مسئله سبب گردیده است که آن ها نتوانند به آن دوره دست یابند ومدارج عالیه را طی نمایند. لذا با نگاهی کوتاه به آماری که ذکر خواهد شد خود گویای این مطلب است .
