قرطاول – مراغه – آذربایجان شرقی
سایتها و وبلاگهای روستای قرطاول
شهرستان مراغه – استان آذربایجان شرقی
معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی
روستای قرطاول از نظر تقسیمات کشوری یکی از ۲۶ روستای دهستان سراجوی شمالی از بخش مرکزی شهرستان مراغه است که در فاصله ۲۸ کیلومتری از مراغه و ۸۰ کیلومتری هشترود قرار گرفته است. در فاصله حدود ۱۶ کیلومتری جاده مراغه- هشترود (غرب به شرق) جاده ای فرعی به سمت شمال ما را به طرف منطقه مورد مطالعه می برد. از این جاده، در حدود ۶/۹ کیلومتر بعد پس از عبور از روستای کهجوق و مغانجیق به روستای مورد مطالعه. قرطاول می رسیم که در ۷ ۲۷ ّْ۳۷ تا ۱۶ ۲۷ ْ۳۷ طول شرقی و ۳۰ 23 ْ۴۶ تا ۴۲ ۲۳ ْ۴۶ عرض شمالی قرار گرفته است. فاصله آن از روستاهای اطراف خود به ترتیب شلیلوند ۲ کیلومتر، مغانجیق ۷ کیلومتر، کهلان ۴ کیلومتر از طریق جاده آسفالته می باشد.
بررسی منابع تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی روستا
آب آشامیدنی روستا از طریق چشمه ای که در شرق روستا قرار دارد تامین گردیده و توسط منبع آبی که در همان سمت ساخته شده بهداخل روستا هدایت می گردد. در حال حاضر تمام واحدهای مسکونی و مراکز اداری و آموزشی از آب لوله کشی استفاده می نمایند.
آب کشاورزی روستا از رودخانه های مغانجیق و قرطاول که به ترتیب در سمت شمال شرقی روستا قرار گرفته اند تامین می گردد و در بعضی موارد نیز ار چاه های حفر شده جهت آبیاری مزارع و باغات بهره گرفته می شود.
طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۴۵ روستای قرطاول دارای ۶۷۵ نفر جمعیت بود که در ۱۴۱ خانوار زندگی می کردند و بعد خانوار در این سال ۷۸/۴ بود. جمعیت این روستا با نرخ رشدی معادل ۸۹/۲ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۸۹۸ نفر افزایش یافت و با افزایش کمی جمعیت، تعداد خانوار آن نیز به ۱۷۱ خانوار افزایش پیدا کرد. در سال ۱۳۵۵ بعد خانوار برابر ۲۵/۵ بودکه حاکی از افزایش میانگین افراد یک خانواده می باشد.
تعداد جمعیت و خانوار روستا در سال ۱۳۶۵ به ترتیب ۱۲۹۵ و ۲۵۳ نفر بودکه با نرخ رشد ۷۲/۳ درصد نسبت به ده سال گذشته بر تعداد جمعیت آن افزوده شده بود. در این ده سال(۶۵-۱۳۵۵) بیشتر نقاط ایران با افزایش جمعیت روبرو بودندکهمی تواند علتش ریشه در سیاستهای دولت و بروز تحولاتی در منطقه باشد. در سال ۱۳۶۵ بعد خانوار ۱۱/۵ نفربود.
در سال ۱۳۷۵ در روستا ۱۵۵۳ نفر در ۳۰۳ خانوار سکونت داشتند و نرخ رشد نسبت به سال ۱۳۶۵ سالانه ۰۸/۱ درصد بود. در این سال بعد خانوار برابر ۱۲/۵ نفر بوده است. شمار جمعیت روستا براساس آمار موجود در خانه بهداشت در سال ۱۳۷۹، ۱۷۳۷ نفر می باشد که در ۳۸۰ خانوار زندگی می کنند و نرخ رشد ان در طی ۴ سال گذشته ۸۳/۲ درصد محاسبه می شود.
بطوری که ملاحظه می شود روستای قرطاول همواره با رشد جمعیتی مواجه بوده که نشان از پتانسیل های موجود در منطقه از نظر کشاورزی دارد. نزدیکی نسبی به شهر مراغه و امکان رفع نیازهای روزمره بویژه با امکان مسافرت سریع و روزانه با اتوبوس شرکت واحد مراغه همگی از دلایل دیگر تثبیت و حتی افزایش جمعیت در این روستا بشمار می روند. با نرخ رشد سال ۷۵-۱۳۶۵ در سال ۱۳۷۹ این روستا می بایستی ۱۶۲۱ نفر جمعیت داشت، در حالی که می بینیم که جمعیت آن به ۱۷۳۷ نفر رسیده است.لهذا نرخ رشد جمعیتی حتی از دوره قبل نیز بیشتر است.
شمار جمعیت روستای قرطاول در سال ۱۳۷۹ براساس آمار موجود در خانه بهداشت آن ۱۸۶۱ نفر بوده است که از این تعداد ۹۵۰ نفر را مردان و ۹۱۰ نفر را زنان تشکیل می دهند. بنابراین نسبت جنسی روستا ۳۵/۱۰۴ است و نشانگر وجود تقریباً ۱۰۴ نفر مرد در مقابل هر ۱۰۰ زن می باشد.
نکته حائز اهمیت در ترکیب جنسی جمعیت بالا بودن نسبت جنسی در گروه سنی ۲۹-۲۵ سال است که نشانگر سکونت جمعیت شاغل در روستا می باشد.
ساختار سنی روستای قرطاول نیز به مانند اکثر روستاها حتی شهرهای ایران جوان می باشد. از پارامترهایی که در زمینه سنجش جوانی یک جمعیت می توان از آن بهره گرفت، نظر «پروفسور ورنیه» جمعیت شناس فرانسوی است که براساس آن به جمعیتی جوان گفته می شودکه مصادیق زیر در آن صادق باشد:
الف) افراد ۲۰ ساله به پایین آن بیش از ۳۵ درصد کل جمعیت را تشکیل دهد. اگر ایننسبت تا ۲۳ درصد تقلیل یابد باز هم جمعیت جوان بوده و اگر به۳۰ درصد تقلیل یابد، پیری جمعیت را تهدید نمی کند ویا اگر به کمتر از ۳۰ درصد کاهش یابد، جمعیت جوانی خودرا از دست داده و رو به پیری است.
ب) افراد ۴۰ ساله و کمتر حدود ۶۵ درصد کل جمعیت را تشکیل می دهند که اگر این نسبت به پایین تر از ۶۰ درصد برسد خطر پیری جمعیت را تهدید می کند.
ج) نسبت افراد بیشتر از ۶۰ سال به افراد کمتر از ۲۰ سال باید کمتر از ۴/۰ باشد.
د) تعداد افراد ۶۰ ساله به بالا نسبت به کل جمعبت نباید کمتر از ۱۲ درصد تجاوز نماید.
حال پارامترهای جمعیتی فوق را در جهت سنجش و تعیین جوانی جمعیت روستای قرطاول مورد استفاده و استناد قرار می دهیم:
الف) شمار افراد زیر ۲۰ سال روستا ۸۶۰ نفر است که ۵۶/۴۹ درصد جمعیت را شامل می شود.
ب) تعداد افراد زیر ۴۰ سال روستا ۱۳۳۸ نفر است که ۱۱/۷۷ درصد کل جمعیت روستا می باشد.
ج) نسبت جمعیت ۶۰ ساله و بالاتر روستا به جمعیت کمتر از ۲۰ ساله آن معادل ۱۵/۰ است.
د) نسبت افراد ۶۰ ساله به بالا بر کل جمعیت روستا ۵۵/۷ درصد می باشد.
هرم سنی جمعیت روستای قرطاول و تحلیل آن
بررسی هرم سنی جمعیتی روستای قرطاول در سال ۸۶ نشان می دهد که:
– جمعیت این روستا بطور کلی جوان است، زیرا پایه هرم گسترده ونوک آن تیز می باشد.
– روستا از نظر ساختار جمعیتی در حال دگرگونی است و از حالت جوانی که خاص کشورها و مناطق توسعه نیافته است. بسوی بلوغ جمعیتی پیش می رود، بدین معنی که در صورتی که موالید ۱۵ ساله اخیر را مورد توجه قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که در هر کدام از پنج ساله ها، موالید نسبت به دوره قبل کاهش داشته است. بویژه در آخرین دوره (۷۹-۱۳۷۵) جمعیت بسیار کاهش داشته است. لذا می توان چنین اظهار نظر کرد که در چهار سال اخیر مهاجرت زیادی به درون روستای قرطاول صورت گرفته است.
براساس آمار خانه بهداشت در سال ۱۳۸۶ تا زمان انجام پرسشگری ۱۸ نفر بدنیا آمده اندکه از آن میان ۶ نفر پسر و ۱۲ نفر دختر بوده اند. همچنین در سالهای گذشته از ۱۳۷۶ الی ۱۳۷۹ به ترتیب ۱۸، ۲۵، ۲۱ و ۱۷ نفر بدنیا آمده اند.
روستای قرطاول از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۶ جمعاً پذیرای ۶۸ نفربوده که ۳۶ نفر این تعداد در سال ۱۳۸۶ وارد روستا شده اند. که نشان از مهاجرپذیری روستا در سالهای اخیر می باشد. علت اغلب مهاجرت پذیریها، جذب شدن افراد در مسائل دلخواه خود درجاهای دیگر و ازدواج زنان بوده است.
طی ۹ سال گذشته ۹۶ نفر از روستا مهاجرت کرده اند که این رقم در سال ۱۳۸۶ تنها ۱۷ نفر بوده و حاکی ار کاهش مهاجرت جمعیتی روستا می باشد. که شواهد نشان می دهد که در سالهای آتی از تعداد مهاجرین کاسته خواهد شد.
در سال ۱۳۸۶ جمعاً در روستای قرطاول ۶ نفر از دنیا رفته اند که در این میان سهم مردان و زنان هر کدام ۳ نفر بوده است
همچنین در سالهای گذشته متوجه می شویم که مرگ و میر با افت و خیزهایی گاه افزایش و گاه کاهش داشته است.
جمعیت فعال اقتصادی و غیر اقتصادی
براساس آمار خانه بهداشت، از کل جمعیت ۱۷۳۷ نفری روستای قرطاول ۵۶/۸۲ درصد جمعیت که معادل ۱۴۳۴ نفر می باشد جمعیت دهساله و بالاتر هستند. از ۱۴۳۴ نفر جمعیت دهساله و بالاتر ۵۳۲ نفر را جمعیت فعال اقتصادی و ۹۰۲ نفر را جمعیت فعال غیراقتصادی تشکیل می دهند.
جمعیت فعال اقتصادی روستا شامل شاغلین با ۵۲۴ نفر و بیکاران با ۸ نفر بوده و جمعیت فعال غیراقتصادی مشتمل بر ۴۷۶ نفردانش آموز و۴۲۶ نفر خانه دار است.
باتوجه به آمار و ارقام فوق نتیجه گرفته می شودکه نرخ فعالیت عمومی روستا ۶۳/۳۰ درصد و نرخ فعالیت واقعی آن ۰۹/۳۷ درصد است. مقایسه این ارقام با امارهای مشابه مربوط به شهرستان مراغه نشانگر پایین بودن آنهاست. از طرف دیگر نرخ عمومی و واقعی اشتغال این روستا به ترتیب ۶۷/۳۰۱ و ۹۶/۹۸۴ نفر در هزار می باشد و براساس بار معیشت عمومی وواقعی ۲۷/۳ و ۳۱/۳ نفر است.
براساس آمار و ارقام فوق نرخ بیکاری عمومی و واقعی روستا به ترتیب ۴۶/۰ و ۵۶/۰ درصد می باشد.
مقایسه آمار و ارقام فوق با میزانهای مشابه آن مربوط به شهرستان مراغه نشانگر بالا بودن میزان فعالیت و اشتغال در این روستا در قیاس با متوسط شهرستان مذکور می باشد مقایسه آمار و ارقام فوق با میزانهای مشابه آن مربوط به شهرستان مراغه نشانگر بالا بودن میزان فعالیت و اشتغال در این روستا در قیاس با متوسط شهرستان مذکور می باشد
بررسی وضعیت و ترکیب اشتغال در هر زیستگاه انسانی بیانگر نظام حاکم اقتصادی آن محل است. در صورتی که تقسیمات سازمان برنامه را از صنعت و غیره بپردازیم، نظام اقتصادی روستای قرطاول بر پایه صنعت قرار گرفته است که ۵۹/۵۸ درصد از شاغلین را بخود اختصاص داده است. البته این صنعت چیزی نیست جز قالی بافی. بعد از بخش صنعت، بخش کشاورزی با ۵۴/۳۴ درصد و سپس بخش خدمات با ۸۷/۶ درصد به ترتیب در رده های بعدی اهمیت قرار دارند. در زیر هر یک از بخشهای عکده اقتصادی شرح داده می شوند.
این بخش که به لحاظ تعداد شاغلین در رده دوم قرار دارد شامل ۱۸۰ نفر کشاورز و یک نفر چوپان است.
در روستای قرطاول در امر زراعت ۱۸۰ نفر که ۳۵/۳۴ درصد شاغلین را شامل می گردد اشتغال دارند. این روستا به لحاظ وقوع در کنار مغانجیق چای از یک طرف و از طرف دیگر در کنار ارتفاعات، دارای اراضیدیم و آبی می باشد و عمدتاً اراضی آن به صورت دیم کشت می گردد. محصولات عمده زراعی آن به ترتیب سطوح زیرکشت آنها گندم، نخود، جو، یونجه و سیب زمینی است که در آن گندم دیم با ۱۱۲۰ هکتار بیشترین و سیب زمینی با ۱۷ هکتار کمترین سطوح زیرکشت را بخوداختاص داده اند.
باغداری در این روستا به عنوان مکمل فعالیت در کنار زراعت صورت می گیرد و در این روستا ۱۶۰ هکتار باغ سیب وجود دارد که سالانه ۴۰۰۰ تن محصول دارد و بالطبع محصول مذکور جنبه صادراتی داشته و درآمد ناخالص آن برای زارعین ۷۲۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال و سهم سرانه ۴ میلیون تومان است. با توجه به فعالیت های زراعی و باغی در روستا سهم سرانه سالیانه هر زارع از محصولات زراعی و باغی ۵۱۹۵۵۵۵۵ ریال می باشد.
در این بخش از فعالیت های اقتصادی ۳۰۷ نفر (۵۹/۵۸ درصد شاغلین) اشتغال دارند. در گروه عمده فعالیت صنعت ساخت ۱۳۹ نفر که ۵۳/۲۶ درصد شاغلین روستا را بخود اختصاص داده است که شامل ۱۳۲ نفر قالی باف، ۴ مرغدار، تعمیرکار، مکانیک و نجار هر کدام یک نفر می باشد.
گروه عمده ساختمان با ۱۶۶ نفر شاغل عمدتاً بعنوان کارگران ساختمانی و بنا، ۶۸/۳۱ درصد از شاغلین روستا را شامل می گردند.
خدمات با ۳۶ نفر شاغل (۸۷/۶ درصد شاغلین) سومین بخش اقتصادی روستاست که وجه غالب اشتغال در آن گروه عمدتاً فعالیت عمومی، اجتماعی و شخصی با ۲۴ نفر شاغل بعد از آن گروه های عمده فعالیت عمده فروشی و خرده فروشی و رستوران با ۸ نفر و گروه عمده فعالیت حمل و نقل و ارتباطات و انبارداری با ۴ نفر شاغل در رده های بعدی اهمیت قرار
شناخت و بررسی علل پیدایش روستا
در پیدایش روستاها عوامل طبیعی و عوامل انسانی موثر بوده و هر یک از آنها به عوامل فرعی تقسیم می شوند.
در این روستا عوامل طبیعی از جمله آب و خاک کافی و مناسب دلایلی برای پیدایش روستا بوده اند. همچنین وجودرودخانه مغانجیق چای در نزدیکی روستا عامل مهم دیگر است. این رودخانه از رودخانه های دائمی بوده و در فصول کشاورزی یکی از منابع مهم تامین آب کشاورزی روستاهای حوزه نفوذ وخود روستای قرطاول می باشد.
مدرسه ابتدایی دبستان بهار در سال ۱۳۴۱ تاسیس یافته است. این مدرسه در شمال شرق روستا قرار گرفته و مساحت زمین آن۲۰۰۰ مترمربع و مساحت زیربنای آن ۴۲۸ متر مربع است. همجواری های ساختمان مدرسه، شمالاً مدرسه، جنوباً مسکونی، مغرب و مشرق زمینهای کشاورزی هستند.
ساختمان آجر و آهنی و قابل نگهداری آن در یک طبقه ساخته شده و دارای ۹ اتاق می باشد که ۷ باب آن به کلاسهای درس و ۲ مورد دیگر به دفتر اختصاص داده شده اند. مدرسه صاحب یک انباری نیز هست.
ساختمان و اتاقها از نظر نورگیری مناسب هستند و نوع سوخت آنها نفت است.
مدرسه دارای ۹ توالت می باشد که روی همرفته بهداشتی و تمیز می باشند. منتهی فاقد آب گرم است.
مدرسه فاقد امکانات فرهنگی و ورزشی بوده ولی از امکانات بهداشتی و درمانی برخوردار است.
پرسنل مدرسه شامل ۱۲ نفر، از آن جمله یک مدیر و یک معاون و ۱۰ نفر معلم است که یکی از آنها مرد و بقیه زن هستند. همه آنها از مراغه می آیند و دارای سرویس رفت و آمد هستند.
مدرسه بصورت دو شیفته اداره می شود. در شیفت اول، در کلاس اول ۲۱ دختر، کلاس دوم ۱۸ دختر و ۶ پسر، کلاس سوم ۲۸ دختر و ۶ پسر، کلاس چهارم ۲۴ دختر و ۴ پسر و کلاس پنجم ۲۵ دختر و در شیفت دوم در کلاس اول ۲۲ پسر، در کلاس دوم ۲۴ پسر، در کلاس سوم ۳۴ پسر، در کلاس چهارم ۲۸ پسر و در کلاس پنجم ۲۸ پسر مشغول به تحصیل هستند.
دانش آموزان پس از اتمام این دوره در مدرسه راهنمایی واقع در همین روستا ثبت نام کرده و ادامه تحصل می دهند.
مدرسه راهنمایی تحصیلی حدیث قرطاول
این مدرسه دخترانه دولتی در سال ۱۳۷۲ تاسیسیافته و با مدرسه ابتدایی بهار قرطاول همجوار و در شمال شرقی روستا قرار گرفته است.
مساحت زیربنای آن ۲۶۰ مترمربع می باشد و ساختمان آجرآهنی ونوساز آن در یک طبقه ساخته شده است و دارای ۷ اتاق، شامل ۳ کلاس درس، یک دفتر، یک نمازخانه، اتاق مشاور و کلاسی که در شیفت بعدی مورد استفاده قرار می گیرد، می باشد.
ساختمان و اتاقها از نظر نورگیری مناسب هستند و نوع سوخت آنها نفتی است.
تعداد توالت ها ۴ باب هستند که با توجه به محیط روستایی، دارای نظافت متوسطی می باشند. اما مجهز به آب گرم نیستند.
مدرسه فاقد امکانات فرهنگی و امکانات ورزشی بوده و تنها یک جعبه کمکهای اولیه با وسایل جزئی و ابتدایی بعنوان امکانات بهداشتی و درمانی در اختیار دارد.
تعداد کادر این مدرسه ۱۰ نفر می باشد که شامل یک مدیر، یک معاون و ۸ معلم است. ۹ نفر از این عده اهل مراغه و یک نفر اهل بناب است. کارمندان دارای سرویس رفت و آمد میباشند.
تعداد دانش آموزان این مدرسه در کلاسهای اول تا سوم بترتیب ۲۸ نفر، ۳۰ نفر و ۲۶ نفر می باشند.
دانش آموزان پس از اتمام تحصیل در مقطع دبیرستان همین آموزشگاه ثبت نام می نمایند. مدرسه دارای حوزه نفوذ نیست.
این دبیرستان دخترانه دولتی در سال ۱۳۷۶ تأسیس یافته و آنهم در شمال شرقی روستا قرار گرفته است. مساحت آن۲۶۰ مترمربع و دارای یک طبقه ساختمان آجروآهنی نوساز است. تعداد اتاقهای آن ۷ باب است که شامل ۴ کلاس درس، یک دفتر و یک نمازخانه و یک اتاق مشاور می باشد. در حقیقت مکان این مدرسه همان محل مدرسه راهنمایی حدیث می باشد.
نوع سوخت مدرسه نفت است، ولی مدرسه فاقد آبگرم و امکانات فرهنگی و ورزشی مناسب می باشد. همچنین امکانات بهداشتی مدرسه منحصر به یک جعبه کمکهای اولیه با وسایل جزئی و ابتدایی می گردد.
تعداد کادر این مدرسه ۱۴ نفر است که شامل یک مدیر، یک معاون و۱۲ معلم می باشد. از این عده ۸ نفر مرد و ۶ نفر زن می باشند.
این عده اکثراً از شهر مراغه بوده و دو سه نفر دیگر نیز از شهرهای دیگر می باشند که با سرویس رفت و آمد می کنند.
تعداد دانش آموزان این مدرسه ۷۸ نفر می باشد که بترتیب درکلاسهای اول تا سوم ۳۳، ۳۰ و ۱۵ دختر مشغول به تحصیل می باشند. درصد قبولی در ۵ سال گذشته بالای ۷۰ درصد بوده است. دانش آموزان این مدرسه پس از قبولی به مدارس پیش دانشگاهی مراغه (عمدتاً سینا و پروین اعتصامی) ثبت نام می نمایند. ۵۰ درصد دانش آموزان این مدرسه از روستای قرطاول، ۲۵ درصد از روستای شلیلوند و ۲۵ درصد دیگر از روستاهای کهجوق و مغانجوق می باشند.
این دبیرستان دولتی پسرانه در سال۱۳۸۰ تأسیس یافته و با مدرسه دخترانه حدیث همجوار است. مساحت زمین ۲۷۴۰ متر مربع بوده و ساختمان دو طبقه آن از آجر و آهن ساخته شده و نوساز است.
این مدرسه دارای ۱۲ کلاس درس، یک دفتر، یک آزمایشگاه، یک کتابخانه، یک سالن اجتماعات، یک انباری، یک موتورخانه ویک وضوخانه است.
ساختمان و اتاقها از نظر نورگیری مناسب بوده و سوخت مصرفی آنها نفت میباشد.
تعداد ۸ توالت در این مدرسه وجود دارد که رویهمرفته بهداشتی و تمیز هستند. اما دارای اب گرم نیستند.
امکانات فرهنگی روستا به کتابخانه، امکانات ورزشی به میز پینگ پونگ و زمینهای والیبال و فوتبال و امکانات بهداشتی و درمانی به جعبه کمکهای اولیه محدود می شود.
مدرسه دارای ۸ نفر کادر آموزشی است که مشتمل بر یک مدیر، یک معاون و ۶ دبیر می باشد و این عده به وسیله اتوبوس شرکت واحد از مراغه به این روستا رفت و آمد می نمایند.
تعداد دانش آموزان این روستا مشتمل بر ۵۶ نفر در کلاس اول، ۳۳ نفر در کلاس دوم، و ۲۵ نفر در کلاس سوم می باشد.
دانش آموزان این روستا پس از اتمام این دوره جهت گذراندن دوره پیش دانشگاهی به مدارس شهید کرمی و خواجه نصیر مراغه مراجعه می نمایند.
در سالجاری در این مدرسه ۸ نفر از روستای قیه بلاغ، ۲۸ نفر از روستای شلیلوند و ۳۰ نفر از روستای مغانجق ۲۰ نفر از روستای کهجوق مراجعه می کرده اند.
این مدرسه راهنمایی پسرانه در سال۱۳۸۰ تأسیس یافته است. مدرسه ساختمان متسقلی ندارد و در شیفت مخالف از فضای آموزشی دبیرستان امیرالمومنین(ع) استفاده می نماید.
مدرسه شهدای قرطاول دارای یک مدیر، ۸ معلم بوده که همگی مرد هستند.
تعداد دانش آموزان این مدرسه به ترتیب در مقاطع اول تا سوم، ۴۲ نفر، ۳۳ نفر، و ۱۸ نفر می باشند. در سال گذشته حدود ۷۰ درصد قبولی در این مدرسه وجود داشته است.
ادامه تحصیل دانش آموزان این مدرسه، در همان ساختمان (یعنی دبیرستان امیرالمومنین) میسر می باشد.
