آفات و بیماریهای گل انار

آفات و بیماریهای گل انار

کرم گلوگاه انار :

کرم گلوگاه انار با نام علمی Spectrobates ceratoniae Zeller مهمترین عامل کاهش کمی و کیفی محصول انار انار میباشد. این آفت اولین بار در سا ل ۱۳۴۹ در باغها ی انار کاشمر مشاهده و با توجه به علائم اولیه آلودگی ، به کرم گلوگاه انار موسوم شده است. میزان خسارت کرم گلوگاه انار تابعی از سال، رقم و شرایط به زراعی باغ در هر منطقه میباشد. بطور متوسط درصد خسارت کرم گلوگاه انار در کل کشور و در سالهای مختلف حدود ۳۰-۲۵ درصد محصول برآورد میشود.

کرم گلوگاه انار، زمستان را به صورت لاروهای سنین مختلف در داخل انار، انجیر و احتمالاً میزبان های آلوده دیگر که در زیر درخت ها ریخته و یا بر روی درخت باقیمانده و یا در انبارها ذخیره شده اند، می گذراند.

شب پره معمولاً تخم های خود را روی میله و بساک پرچمها و ندرتاً روی سطح داخلی کاسبرگ میگذارد. دم میوه و شکاف های ناشی از ترکیدگی میوه نیز از جمله ی محل های تخمگذاری این شب پره می باشد.

لاروهای سن یک پس از تفریخ، از سطح داخلی کاسبرگ تغذیه و از اواخر سن دوم یا اوایل سن سوم لاروی ، با ایجاد سوراخ در محوطه داخلی تاج ، به داخل میوه ی انار راه یافته و ضمن ورود، عوامل متعددی از گروه قارچها، باکتریها و مخمرها را به درون میوه انار انتقال می دهند. این پاتوژن ها قادرند در باغ و انبار ، موجبات گندیدگی و فساد سریع یا تدریجی میوه انار را فراهم نموده و آن را از بین ببرند. قارچهای جنس آسپرژیلوس، به ویژه دوده (Aspergillus niger) و پنسیلیوم مهمترین این بیمارگرها را تشکیل می دهند.

با توجه به اینکه در بیش از ۹۰ درصد از موارد، کرم گلوگاه انار ناقل عوامل بیمارگر به داخل میوه انار می باشد ، کنترل کرم گلوگاه می تواند نقش کلیدی در کاهش پوسیدگی میوه انار در باغ و انبار داشته باشد.

این حشره در ایران ۴-۳ نسل داشته و زمستان را بصورت سنین مختلف لاروی در داخل میوه های انار باقیمانده روی درخت یا ریخته شده در پای درختان و یا در داخل سایر میزبانها، از جمله میوه های انجیر به سر می برد.

زیست شناسی کرم گلوگاه انار:

شب پره ، زمستان را به صورت لارو در درون انارهای آلوده (روی درخت، پای درخت و درون انبار) می گذارند و لاروها از اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد ماه خود را به محوطه تاج انار رسانیده و در آنجا به شفیره تبدیل می شوند و گاهی هم مشاهده شده که لارو، تاج یا پوست و غیره را سوراخ کرده و در بیرون به شفیره مبدل می گردد. شفیره ها با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و مصادف با موقعی که میوه ها به اندازه لیمو شده اند، به پروانه تبدیل شده و از تاج انار بیرون می آیند. پروانه در مدت ۲ تا ۴ روز جفتگیری کرده و ماده ها در تاج انار، در میان پرچمهای زردرنگ، تخمریزی می کنند.

هر ماده در حدود ۲۰ تا ۲۵ عدد تخم می گذارد . پس از ۸ تا ۱۰ روز تخمها باز شده و به کرم تبدیل می شوند و کرم ها از همان محل وارد میوه می شوند . دوره فعالیت لاروی (دوره تغذیه از گوشت دانه های نار) از ۱۸ تا ۳۰ روز است. لاروها پس از پایان این دوره به گلوگاه انار آمده و به شفیره تبدیل می شوند. دوره شفیرگی بین ۷ تا ۸ روز طول می کشد و در پایان این مدت پروانه های نسل بعد بیرون می آیند.

در اواسط تا اواخر تیرماه، نسل اول تابستانی ظاهر می شوند، همانند نسل قبلی، ماده ها تخمریزی را در تاج انارهای سالم انجام می دهند. پس از ۳۰ تا ۳۲ روز نسل دوم (اواسط مردادماه ) ، حدود یک ماه بعد نسل سوم (اواسط شهریور ماه) و به همین نحو در نقاطی مانند شیراز و مناطق جنوبی تر نسل چهارم (حدود اواخر مهرماه) ظاهر و لاروها یا کرم های همین نسل است که زمستان را درون میوه های انار آلوده سپری خواهند کرد. پس این آفت در نقاط انارخیز دارای ۳ تا ۴ نسل در سال است.

روشهای کنترل کرم گلوگاه انار

از آنجایی که کرم گلوگاه انار تخم‌های خود را داخل تاج میوه می‌گذارد، مبارزه شیمیایی با آن تقریباً غیرممکن بوده و از طرف دیگر سمپاشی در باغات انار باعث از بین رفتن حشرات مفید و در نتیجه طغیان سایر آفات بخصوص کنه‌ها می‌شود. بنابراین برای کنترل این آفت باید مجموعه‌ای از روش‌های مبارزه را بکار گرفت که اصطلاحاً به این روش مدیریت تلفیقی کنترل آفت گفته می‌شود. این روش‌ها شامل روش‌های به‌زراعی، بیولوژیکی، فیزیکی و مکانیکی است .

• استفاده از ارقام مقاوم به کرم گلوگاه و یا ارقامی با حساسیت کمتر
• ممانعت از کشت مخلوط درختان انار با سایر درختان میوه و همچنین احداث باغ انار در مجاورت درختانی مثل انجیر و پسته که میزبان کرم گلوگاه انارهستند
• تنظیم و رعایت دور آبیارى مناسب به منظور جلوگیرى از ترکیدگى انار
• اجتناب از هرگونه سمپاشی به منظور حمایت از دشمنان طبیعی این آفت
• حفظ بهداشت باغ با جمع آوری و معدوم کردن انارهای پوسیده ، باقیمانده بر روی درخت یا ریخته شده در کف باغ (اسفند ماه و پس از کاهش سرما بهترین زمان برای جمع آوری انارهای فاسد و آلوده به تخم و لاروها و شفیره های کرم گلوگاه میباشد )
• پرکردن تاج میوه انار بوسیله گِل
• تمیز کردن داخل تاج انارهای مرغوب گل اول ، پس از خشک شدن پرچم (حدوداً در اواخر خرداد)
• استفاده از تله‌های فرمونی
• مبارزه بیولوژیک از طریق تولید و رهاسازی زنبور پارازیتوئید تریکوگراما

سوسک پرچم خوار انار :

سوسک پرچم خوار انار با نام علمی oxythyrea cinctella ، پس از باز شدن تاج گلهای انار ظاهر شده و از پرچمهای داخل تاج تغذیه میکند. هر دو نوع گل مثمر و غیر مثمر انار ، مورد هجوم این سوسک میباشند. در بسیاری موارد کلاله انار سالم می ماند و علی رغم آسیب به پرچمها ، انار بارور میشود. آلایش سیاه رنگی که نتیجه تغذیه سوسک میباشد به شکل گرد سیاه رنگی داخل تاج باقی می ماند. آبیاری در زمان گل دهی و استفاده از کود ازته در این دوران از عوامل طغیان این سوسک میباشد.

سوسک پرچم خوار یکی از آفات شایع درختان انار در باغات انار احداث شده در مناطق کوهستانی و اراضی شیب دار حاشیه جنگل در استان های مازندران و گلستان است .

این سوسک همزمان با گُل دادن وَلیک جنگلی ( زالزالک وحشی ) ، به وفور در مناطق کوهستانی مشاهده میشود . همزمانی گُل دهی انار با وَلیک موجب شده این سوسک به گلهای انار حمله ور شده و با تغذیه از گرده های گل انار ، موجب عقیم شدن گل انار شود . طی سالیان اخیر که کاشت انار در مناطق کوهستانی و شیب دار رونق پیدا کرده ، این سوسک کام انارکاران را تلخ نموده و مبارزه باسموم شیمیایی نیز نتوانسته مانع از خسارت سنگین این سوسک به باغات انار در مناطق کوهستانی شود .

مبارزه بیولوژیک و زراعی :

• آبیاری به موقع و منظم در دوران قبل از باز شدن گلها
• پرهیز از آبیاری در زمان گلدهی ، تا زمان تکمیل گلها و گردویی شدن انار
• عدم زیاده روی در استفاده از کود ازته
• کاشت گیاهان تله ، مانند کلزا ، منداب و یاس سفید در حاشیه باغ و جمع آوری و سوزاندن آنها به منظور از بین بردن تخم حشره
• پرهیز از انباشته کردن کود حیوانی در داخل باغ انار
• جمع آوری دستی سوسک ها با قرار دادن طشت حاوی محلول سمی یا مواد شوینده در زیر درخت و تکان دادن درختان انار
• تله گذاری با مایع حاوی آب ، ۵ درصد مایع ظرفشویی و ۵ درصد وایتکس که داخل یک ظرف آبی رنگ ریخته و بر روی شاخه درخت انار آویزان شود .

مبارزه شیمیائی :

– اکثر حشره کشهای معمولی توان از بین بردن این سوسک را دارند ولی حشره کش بیسکایا که دارای تاثیر تماسی و گوارشی قوی است به دلیل مانداگاری مناسب برای از بین بردن این سوسک بسیار موثر است. این سم دارای ماده موثره تیاکلوپرید بوده و با از کار انداختن سیستم عصبی و داشتن اثر ضربه ای ، موجب فلج شدن و نهایتاً مرگ آفات می شود . بیسکایا تاثیری روی حشرات گرده افشان مثل زنبورعسل ندارد، بنابراین می توان در زمان گلدهی آنرا مصرف کرد.

پروانه گلخوار انار :

حشره کامل این آفت، پروانه کوچکی است به رنگ قهوه ای با نوارهای نسبتاً عریض سفید رنگ بطول ۷ میلیمتر که عرض بالهای باز آن به حدود ۱۳ میلیمتر میرسد. لارو این پروانه در سنین اولیه به رنگ سفید با سر قهوه ای است ولی در سنین بالاتر به رنگ قرمز ارغوانی در می آید. طول لاروها به حدود ۱۴ میلیمتر میرسد، لارو این حشره بسیار پر تحرک بوده و بوسیله تار آویزان میشود. فضولات لارو داخل گل انار و درون کانالهایی که ایجاد میکند دیده میشوند. زمان ظهور حشره کامل این آفت با زمان پیدایش گل انار مصادف است. گلهای انار آلوده شده به فضولات ، ریزش میکنند.

میزان آلودگی به این آفت در سالهای مختلف متفاوت میباشد ولی گل انارهای غیر مثمر ، بیشتر آلوده میشوند. در بعضی از انارها دو و به ندرت سه لارو سنین مختلف دیده شده است. جمعیت این آفت در سالهای مختلف و مناطق مختلف یکسان نیست و به نظر میرسد که این حشره بیش از یک نسل در سال نداشته باشد. زمان ظهور حشره ی کامل ، در فصل بهار و ۱۰ تا ۱۵ روز زودتر از زمان ظهور شب پره کرم گلوگاه میباشد. این حشره اولین بار توسط مهندس شاکری گزارش و نام پروانه گلخوار انار از سوی ایشان به این آفت اختصاص یافت.

این حشره نیاز به مبارزه شیمیایی ندارد ولی در صورت طغیان ، استفاده از سموم تماسی و نفوذی از قبیل سم دیازینون یا کنفیدور(یا تلفیقی از این دو سم) به میزان یک در هزار موثر می باشد.

تهیه و تنظیم : مهندس عسکری کارشناس انار ۰۹۳۹۲۶۱۴۰۳۹