روستای برجک / خمین / مرکزی

سایتها و وبلاگهای روستای برجک

شهرستان خمین – استان مرکزی

http://www.borjakiha.blogsky.com/

http://www.borjak-sofal.blogfa.com/

http://borjak-khomein.blogfa.com/

www.borjaki.blogfa.com/

روستای برجک واقع دربخش کمره ازتوابع شهرستان خمین می باشد. بنا به گفته ی پیشینیان وجه تسمیه آن وجود چهاربرج دیده بانی دراطراف روستا بوده است که هم اکنون دوتای آن باقی مانده که  یکی سالم ومسکونی  بوده و دیگری نیمه ویران می باشد. قدمت روستای فعلی زیاد نبوده، بطوریکه اقوام ساکن تماماً ازاخلاف خود شنیده اند که ازکدام محل به این روستا مهاجرت نموده اند، که اغلب به دلایل مختلف ازقبیل نزاع، اختلافات محلی وبه منظوراستفاده ازمراتع و… به این روستا آمده اند ولی دراقصی نقاط این روستا آثار زندگی گذشتگان دیده می شود که کسی زمان آنرا به یاد ندارد وباحفاری وبعضاً بصورت تصادفی اشیاء وظروف قدیمی یافت می شود. به عنوان نمونه تپه ای موسوم به «چغا» دراین روستا وجود دارد که بنا به نظریه ی کارشناسان اداره میراث فرهنگی بزرگترین تپه ی خاکی استان می باشد که آثار زندگی دارد و قدمت آنرا به دوره ساسانیان نسبت داده اند. وجود نوعی سفال به نام «سفال خشن» که ازدست ساخته های آن دوران می باشد، خود موید این گفته است. ازطرفی روستای برجک مرکزسفالگری خمین محسوب شده و ساخت ظروف سفالی بدون دخالت چرخ وبا هنردست که به نام «دوگوله برجکی» مشهورمی باشد، قدمت فرهنگی این روستا را می رساند. اگرچه امروزه دیگراین صنعت وجود ندارد ولی وجود انواع تکه های سفال مختلف با ظرافتی خاص و درانواع مختلف حکایت از روزگارآبادانی این روستا دارد. وجود سنگهای روغن کشی، مِزارگَبرا، نام چغا که گویا به معابد گفته می شود و اسامی چون: «دَرکِندَه،کوغا، بَنگیلیسان، چِرِستان، پندامه، کایدعباس، دَرَه قِشلاق، آثاربه جا مانده ازسدهای قدیمی، قنوات، وجود مقبره عالم عالیقدرجناب ملامحّمد شفیع وکهریزموسوم به ایشان و…» همه وهمه این نشانه ها حاکی از زندگی مردمی فهیم، متمدن و اهل فن بوده که با گذشت سالیان سال هنوزآثاراین موهبت الهی در زندگی و رفتار ومنش مردمان این روستا جاری است که آنرا ازسایرمناطق متمایزمی گرداند.  

ریشه شناسی نام برجک:

برجک به معنی برج کوچک به کار رفته و معنای کوچکی می دهد. همچنین برجهای دیدبانی سربازان نیزبرجک نامیده می شود. معنای روستای برجک به این خاطراست که درگذشته چهاربرج دیدبانی داشته و ازآنها دربرابردزدان و راهزنان درهنگام یورش به روستا بهره می بردند. تیراندازان درهنگام نیازدراین برجها سنگرگرفته و به سوی دشمنان تیراندازی می کردند.  

ویژگی جغرافیایی:

برجک روستایی در۲۷کیلومتری باختر(غرب) شهرستان خمین و۲۲ کیلومتری اپاخترخاوری(شمال شرقی) شهرستان الیگودرز می باشد. ازنیمروز(جنوب) به روستای آق داش (به معنای سنگ سپید)، ازنیمروز باختری (جنوب غربی) به روستای مهرآباد (حسین بنگی)، ازباختر به روستاهای کاظم آباد و لوزدر(لیزر)، ازاپاخترباختری (شمال غرب) به روستای مزرعه نو، ازاپاختربه روستای خلیل آباد، ازاپاخترخاوری (شمال شرقی)، به روستا های آشمسیان و سکانه ، ازخاور به تپه های آخوند آباد  وازنیمروزخاوری(جنوب شرقی) به کوههای سیلیزی می رسد.

آب وهوا:

برجک  جایی است، سردسیر و کوهستانی . دوره ی سرما شش ماه ، از واپسین روزهای مهر تا آغاز اردیبهشت ماه. زمستانش سرد و برفی وتابستانش خنک است. دما در زمستان تا ۳۰ درجه زیر صفر رفته ودرتابستان به ندرت از۳۵ درجه می گذرد. بهارش با بارش برف، باران و تگرگ همراه است  و تابستان در برخی سالها، رگبار باران به کشاورزان آسیب می رساند. میانگین بارندگی ۴۰۰ میلی متر است که درگذشته بیشتربوده واکنون کاهش یافته. پوشش گیاهی اش، بوته زار وعلفزاراست که بیشتردربهاردیده می شود ومی توان ازگلهای شقایق که به رنگهای سرخ، زرد و نارنجی درمی آید، نام برد که بیشتر دراردیبهشت وخرداد ماه دیده می شود ودرزبان بومی «کاسه اشکنک» نامیده شده وبخشی ازباورهای مردم روستا درباره آن چنین است: «اگر کل کاسه اشکنک را بچینیم، کاسه هایمان می شکند». همچنین درکوههای این دیار، گیاهان دارویی فراوانی یافت می شود، مانند:گل ارغوانه، کُلکْ گربه، لیز(موسیر)، گل گاو زبان و… گون از مهمترین گیاهان منطقه است که ازآن کتیرا بدست می آید. همچنین دربرخی ازکوههای این منطقه درختچه های پراکنده یافت می شود که به آن «اَرجِن» می گویند وگونه ای بادام کوهی است. این درختچه ها ازنشانه های وجود درختان وجنگلها درگذشته بوده وهنگامی که ایران۱۸درصد جنگل داشت، این منطقه هم بخشی ازآن جنگلها بوده وبه علل طبیعی ازجمله دگرگونی آب وهوا ازمیان رفته.

بخش بندی های کشوری: 

برپایه بخش بندی های کشوری برجک تاپیش ازسال ۱۳۵۵، بخشی ازالیگودرز بوده وسپس به شهرستان خمین پیوسته است. برپایه کتاب «فرهنگ آبادیهای کشور» و کتاب «نامه ی کمره (نوشته مرتضی فرهادی)» برجک درسال۱۳۴۵: «ده ازدهستان جاپلق الیگودرز، شهرستان بروجرد.»

برپایه سرشماری سال۱۳۷۵: «برجک دهی ازدهستان چهارچشمه، بخش کمره وشهرستان خمین می باشد.» برجک همچنین دارای دوبخش «قَصِبَه» و «شمس آباد» بوده که درکتاب نامه ی کمره از«مزرعه ی قصبه ی برجک» و «مزرعه ی دیمزارشمس آباد» نام برده شده است.

جمعیت:

 برپایه ی کتابهای نامه ی کمره و فرهنگ آبادیهای کشور، برجک دارای ۶۹۴ تن در ۱۳۵ خانوار بوده است. در دهه ی پنجاه جمعیتش نزدیک به هزارتن بوده اما درسالهای پس از آن به علت کمبود امکانات و کار، بیشتر مردم روستا به شهرهای دیگرچون: خمین، اراک، اصفهان، تهران و… رفتند که بیشترینشان درتهران هستند و کوچ همچنان ادامه دارد. اکنون برجک دارای ۴۲۱ تن و ۹۱خانوارمی باشد.

فراورده ها: 

مهمترینشان کشاورزی و دامپروری است و درکنارش زنبورداری وقالی بافی(بیشتردرگذشته) نیزهست.

فراورده های کشاورزی: گندم، جو، سیب زمینی، پیاز، چغندر، گوجه فرنگی، لوبیا و…

فراورده های باغی: انگور، بادام، گردو، سیب، زردآلو، آلو(گالو)،آلبالو(لی لی)، گیلاس، سنجد(سِرِنجَه) و…

فراورده های دامی: پشم، پوست، گوشت وفراورده های شیری .

«عسل» نیزازفراورده های بارز این منطقه است که به دلیل آب وهوای کوهستانی و گل وگیاه فراوان از راه زنبورداری بدست می آید. «قالی بافی» و «گلیم بافی» ازکارهای برجسته ی زنان روستا درگذشته بوده که اکنون کمتربه آن پرداخته می شود. ازصنایع دستی این روستا می توان، قالی، قالیچه، گلیم و دوگوله های گلی را نام برد.  دوگوله ظرفی استوانه ای که ته آن گشاد و دهانه اش تنگ بود و آن را ازگل ساخته، درکارگاه آماده نموده و سپس درکوره قرار می دادند. درگذشته ازکارهای بارزمردم برجک بوده و قم، تهران ودیگرشهرها فرستاده می شده است. امروزه با پیشرفت سفال سازی این هنرازمیان مردم برجک رخت بسته است. باید یادآوری شود که برجک درگذشته که جمعیتی نزدیک به هزارتن داشته مرکز روستاهای پیرامونش بوده وامکاناتش بیشترازدیگر روستاها بوده به گونه ای که منبع آب آشامیدنی آن دردهه ی چهل راه اندازی ونخستین روستا است که دارای آب آشامیدنی بهداشتی بوده. دبستان برجک دردهه ی چهل و راهنمایی اش دردهه ی پنجاه ساخته شده اند (برپایه ی سرشماری ۱۳۴۵و کتابهای فرهنگ آبادیهای کشور و نامه ی کمره). البته سال ساخت آنها را نادرست نگاشته اند، دبستان استقلال برجک(دبستان ساسان پیشین) را ۱۳۵۷ و راهنمایی شهید بهشتی را ۱۳۷۱برروی تابلویش نوشته اند. شرکت تعاونی برجک نیزدرسال۱۳۵۲ساخته شده است. ازکارهای پس ازانقلاب می توان از برق رسانی به روستا، ساخت خانه ی بهداشت برجک درسال ۱۳۷۲، مخابرات۱۳۷۳وانبارگندم در۱۳۷۴نام برد. درسال۱۳۸۳هم سیمکارتهای تلفن سیاربرای روستا راه اندازی شده که این کارها بسیاردیرانجام شده  که ازدلایل افت برجک نسبت به دیگر روستاها و ازدست رفتن نقش منطقه ای اش می باشد. برای نمونه آسفالت راه روستایی برجک – خمین ازدهه ی هفتادآغاز و درواپسین سالهای همین دهه به پایان رسید.