سیوجان – بیرجند – خراسان جنوبی

این روستا از توابع بخش خوسف بوده و در۲۲ کیلومتری غرب شهرستان بیرجند واقع گردیده است .که همین نزدیک بودن به بیرجند باعث گردیده اهالی آن با زبان فارسی و گوییش شیرین بیرجندی تکلم مینمایند .مذهب تمامی اهالی تشیع اثنی عشری بوده وتماما از نوادگان امام هفتم حضرت موسی بن جعفر(ع) میباشند که دال بر این ادعا شجره نامه ذیل که منتسب به سادات موسوی سیوجان میباشد که توسط مرحوم آیت الله مرعشی نجفی که دارای علم نساب میباشند استخراج وبه سادات روستا دربرزگداشت عید غدیرسال ۸۶شمسی که همه ساله با حضور مسئولین استان خراسان جنوبی ورضوی وسیستان بلوچستان برگزار میگردد اهداگردید. 

سادات سیوجان درگذشته ای دور دارای بینش وسیع دینی ومذهبی بوده به گونه ای که باستناد مطالب ثبت شده در سفرنامه خانلرخان که روگرفت چکیده ای از مطالب آن ضمیمه میباشد مدرسینی جهت تدریس حوزه علمیه اصفهان  به آن دیار مسافرت مینمودند .این دینداری  و وارستگی  سادات توسط عالم عالیقدر مرحوم آیت الله سید مهدی عبادی (رحمه الله علیه) سیوجان را با جمله زیل وصف فرمودند که :

این قریه (سادات سیوجان)متعلــق اســت به آل الله.

روستای سیوجان که هنوز بعضی از محله های آن به نام قدیم خود شهرت دارد در بافت قدیم هر محله آن مسجد ی جهت عبادات بوده  که در حال حاضر تعداد ۴ باب مسجد کوچک محله ای و ۲ مسجد بزرگ و تازه تاسیس وجود دارد . دراین دو مسجد اخیر که به مسجد جامع و حسینیه ومسجد حضرت صاحب الزمانی (ع) میباشد در نمازهای یومیه تماما بصورت جماعت وباحضور گسترده سادات برگزارمیگردد. مسجد جامع سیوجان که ساختاری شبیه مصلی بیرجند و چندین بنای دیگر خراسان بزرگ را داراست پیشینه ای دراز دارد.سادات این روستا درروزهای آغازین انقلاب با شرکت گسترده در راهپیمایی ها و تظاهرات مردمی در شهرستان بیرجند و مشهد شرکت فعال داشتند که دراین راستا یک شهید و یک شهیده در مشهد تقدیم انقلاب نموده اند پس از پیروزی شکوهمند انقلاب  اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی حمایت های مالی و جانی سادات این روستا به میادین جنگ تحمیلی ادامه یافت که دراین امر زنان روستا با تشویق فرزندان خود جهت شرکت در دفاع مقدس و پخت نان محلی جهت رزمندگان اسلام دین خود را به انقلاب ادا نموده و چهار شهید نیز در این راه فدانمودند.

 از بناهای تاریخی این روستا آب انبار سیوجان میباشد که به ثبت سازمان میراث فرهنگی کشور رسیده است که مطلب مربوطه بشرح ذیل میباشد:

آب‌انبار سیوجان که مربوط به اواخر صفویه و اوایل قاجار یه بوده در داخل روستای سیوجان در فاصله ۲۰ کیلومتری غرب بیرجند از توابع بخش خوسف بیرجند واقع شده است. اجزاء مهم معماری آب‌انبارها شامل سردر ورودی، پلکان، پاشیر،مخزن و پوشش آن می‌باشد. در این بنا کلیه اجزاءمذکور به کار رفته است. ورودی ساختمان با طاق جناغی و از آجر می‌باشد. پلکان بنا با ۳۷ پله به فضای چهارضلعی پاشیر و سپس به مخزن بنا که به صورت استوانه‌ای و پوشش آن از نوع گنبدی است مرتبط می‌شود. در اطراف پوشش مخزن که معمولاً از سطح زمین آغاز می‌شود، دریچه‌هایی تعبیه شده تا هم اکنون ورود به داخل مخزن وجود داشته باشد و هم جریان هوا باعث سردشدن آب داخل مخزن شود. تزئینات به کار رفته در این آب انبار مختصر و تنها شامل طرحهای آجرکاری به صورت خفته و راسته می‌باشد. مالکیت بنا وقفی و ساخت آن به اواخر صفویه و اوایل قاجار بر می‌گردد

درباره تاریخچه سیوجان آنچه که از قدما سینه به سینه نقل شده تابه مارسیده  بازبان حکایت میباشد بمنظور حفظ  نحوه نگارشات و انشاء مورد استفاده  قدمای این دیار عینا بشرح ذیل تقدیم میگردد.

نقل است که در سنه هشتصد از هجرت که سلطنت شاه اسفلار – شاه ملقب به شاه شجاع که مقرسلطنت وی سرچاه عماری از توابع خوسف بوده رود خانه اصفهان نیز در هیته و تصرف اوبود . مدت هفت سال مردم نواحی رودخانه اصفهان باج وخراج دولت شاه را پرداخت ننمودند و خود نیز مستنکف بودند . شاه را غلام عزیز ی بود اورا با سیصد نفر به اصفهان فرستاد تا باج وخراج (مالیات کنونی) را بگیرند .اهالی اصفهان سر باز زده  ومجادله آنان به مقاتله انجامید وغلام عزیز شاه راکشتند .خبرآوردند به سلطان که نه تنها جواب ندادند بلکه غلام شمارا کشتند . شاه قسم یاد کرد که توپ ببرم و قتل وعام کنم که از دروازه اصفهان خون برون رود.

توپ کشیدند و به اصفهان رفتند یک محله را دیدند که توپ برآن کارنمیکند حکم دادکه گردن توپچی را بزنند برادرش به نزد سلطان آمد و گفت به همه جا توپ کارگر است لیکن فقط به همین محل کارگرنمی افتد .شاه گفت سببرا بررسی نمایند جواب دادند آقا سید ابوطالب پسر و اولاد حضرت موسی بن جعفر (ع) که کشف کرامات ازایشان زیاد دیده شده . شاه آقا را طلبیدند . آقافرمود از مدینه هجرت کرده و با اصفهان آمده ایم . شاه گفت من قسم یادکرده ام که اصفهان را خراب و قتل وعامی کنم که خون از دروازه خارج رود .آقا فرموند اگر همه مردم رابکشید خون ازدروازه بیرون نخواهد رفت پس آبی بریزد تا عوض خون بیرون رفته ورفع قسم گردد امروز شما سلطانید وفردا سلطنت ازآن دگران خواهد بود اینها که همه غلام شمارا نکشته اند بایستی فردا درقبال این قتل ها جواب بدهید وبجهت یک نفر غلام اینقدر نفوس محترمو بی گناه را بکشید باید جواب بدهید  .بروید وکوفه را خراب کنید که ازصبح عاشورا تاظهر عاشورا هیجده تن از اولاد علی (ع) را و فاطمه و هفتاد دو تن جان نثارشان را شهید کردند .پس گویند که شاه اصفهان را واگذاشت وبه کوفه رفته و جمع کثیری را کشت وهمین آقا سید ابوطالب را با فرزندان شان با خود همراه نموده و عبورشان به صحرای سیوجان افتادو دیدند  قناتی را که سیاووش فرزند کی کاووس  جاری نموده وبه سیاوشان مینامندش . هلاکوخان مغول فرزند چنگیز خان قنات را مسدود نموده بود شاه شجاع (شاه اسفلار) حکم برجاری نمودن مجدد قنات داده و پس از جاری شدن مجدد آب قنات آنرا به آقاسید ابوطالب بخشید و ایشان نیز آن را وقف بر اولاد ذکور بر فقه ذکور براناث الاقرب الا ابد نمودند سیره ای که تا چندی پیش  قدمای روستا و بزرگان سیوجان که اعتقاداتشان بیشتر از بازماندگانشان بود رعایت میکردند و حلال و حرام را اجرا می نمودند . ( برگرفته شده از دست نبشته مرحوم سید احمد تدینی بتاریخ ۷-۸-۱۳۴۲) .

همانگونه که در متن بالا قید گردیده وجه تسمیه اسم روستا برگفته شده از نام سیاوش کیکاوس بوده که ابتدا به سیاوشان معروف بوده وبعد از سالیانی بعلت زلزله ای که درآن محل بوقوع پیوسته ابنیه هاو مسکن اهالی تخریب وپس از بازسازی به سیوشان تغییر نام یافته است ودرگذر زمان به مرور به سیوجان  معروف گردیده است .

معماری این روستا بگونه ای است که  خانه های آن  درکوچه های موازی زیر دست قناتی که از  قلعه بیرجند سرچشمه گرفته در اراضی حاصلخیز روستا جاری بوده بنا گردیده و سیوجان قدیم  به برکت همان  قنات دارای طبیعتی زیبا و کوچه باغهایی با درختانی سربه فلک کشیده روزگاری  بهشتی بوده که افراداز دیار مختلف  منجمله از همدان – یزد و طبس گلشن درآن  محل کشاورزی داشته وصاحب املاکی نیز هم اکنون میباشند.

این روستا درآخرین سرشماری بعمل آمده  دارای ۳۳۳ خانوار و۹۷۶ سکنه بوده است  یکی از افتخارات سیوجان برخوردار بودن از فرهنگ بالاست تا جائیکه  بطور نسبی  در هرخانه یک نفر فرهنگی (معلم ودبیر)  میباشد.کار اصلی اهالی سیوجان همانند سایر روستا نشینان کشاورزی و دامدار ی بوده  و مهمترین محصولات  کشاورزی آن عبارتند از : گندم – جو وپنبه بوده و زمین های زراعی روستا توسط ۱۸ حلقه چاه آب عمیق آبیاری میشوند .محصولات باغی روستا انگور و مقداری انارو زرشک بوده  که سالیان اخیر مزارع زیادی  زیر کشت درخت عناب  قرارگرفته و فواید فراوانی نصیب اهالی شده است .