روستای طارق / نهبندان / خراسان جنوبی

طارق

روستای ییلاقی و خوش آب و هوای طارق در ۴۰ کیلومتری شهرستان نهبندان قرار دارد و حدود ۱۰۱ خانوار در این روستا ساکن هستند که جمعیت آن در فصول تابستان و بهار گاهی به حدود ۳۰۰ خانوار هم می رسد.طارق پیشینه تاریخی طولانی دارد و آثار آن در روستا مشاهده می شود.از جمله این آثار قبرستان گبرهاست(گبر = زرتشتی) که در بالای ده قرار دارد و در آن قبرهایی به طول ۵/۲ تا ۲ متر بر خلاف جهت قبله حفر شده است.در میان آن ها قبرهای کوچکی هم وجود دارد که به احتمال زیاد متعلق به کودکان است.علاوه بر آن، نقب های زیرزمینی که راه ارتباطی به قنات و فضاهای مسکونی روستا بوده و در زمان ناامنی ها از این راه های زیرزمینی استفاده می شده نیز از دیگر آثار تاریخی به جا مانده در طارق است.در شرق طارق، قلعه ای با برج های دیده بانی و مشرف بر همه راه ها و زمین های اطراف وجود دارد.طارق یکی از روستاهای مهم و پرجمعیت نهبندان به شمار می رود که در طول تاریخ، ادیبان و بزرگان علمی و فرهنگی زیادی در آن پرورش یافته اند.این روستا از نظر کشاورزی و موقعیت آب و هوایی اهمیت زیادی دارد و محصولات عمده آن گندم و جو است، همچنین انار، زعفران و عناب از دیگر محصولات کشاورزی این روستاست و توت آن شهرت خوبی دارد.مزار شیخ ابراهیم ادهم یکی از اماکن زیارتی طارق است که مورد توجه و احترام اهالی و ساکنان نقاط اطراف این روستا می باشد.درباره شیخ ابراهیم ادهم گفته شده عارفی از هرات افغانستان بوده که به این منطقه مهاجرت کرده و در طارق دفن شده است.عده ای نیز معتقدند گبرهایی که در این جا مدفون هستند برای زیارت این عارف به این جا می آمده اند.اهالی این روستا احترام خاصی برای شیخ ابراهیم ادهم قائل هستند.

وجه تسمیه

در لهجه محلی مردم نهبندان طارق به اشیا و کالاهای تک و گران بها گفته می شود.روستای طارق هم به دلیل این که روزگارانی در این منطقه تک بوده و در میان دیگر نقاط از نظر علمی و فرهنگی رتبه بالایی داشته به این نام مشهور شده است.همچنین طارق به معنی ستاره درخشان نیز به کار رفته به این مضمون که طارق در بین دیگر روستاها و نقاط اطراف درخشنده ترین است و از این نظر خودنمایی می کند.

مسجد طارق

مسجد طارق در بافت تاریخی و سنتی روستا قرار دارد و اطراف آن را خانه های مسکونی احاطه کرده و روبه روی مسجد نیز قنات طارق واقع شده است.تاریخ ساخت بنای آن به سال ۱۰۶۹ یعنی اواخر دوران صفویه بر می گردد و سازنده آن به احتمال زیاد فردی به نام « ابن حافظ قاسم » بوده است.

چرا طارق، طارق نامگذاری شده است؟

با توجه به گفته های افراد مسن روستای عزیزمان طارق، نام اولیه این روستا طاق بوده است که باز نیز با توجه به گفته های ایشان چون این روستا روزگاری در این منطقه تک و بی همتا بوده است به طاق شهرت پیدا کرده است.

بنده نیز با مراجعه به فرهنگ لغت عمید به صحت این موضوع پی بردم که در این فرهنگ لغت یکی از معانی طاق، تک – بی نظیر – بی مانند و …. معنا شده است.

اما بعدها با گذشت زمان اسم طاق به طارق تغییر پیدا کرده است که معنای آن ستاره می باشد که از این نظر هم تا حدودی تقارب معنایی زیادی می تواند با طاق به معنای بی نظیر داشته باشد.

به امید طارقی آباد و بی نظیر که همچون ستاره درخشان بر منطقه روشنی افکَند.

 بنابرگفته‌های افراد مسن روستا، نام اولیه طارق(targh)، طاق(tagh)بوده است که بنده در تحقیقی که در پست روستای طارق – روستایی تاریخی و مهم(۱) انجام دادم این ادعا را ثابت کردم و همچنین در طی این تحقیق به تاریخی بودن و اهمیت این روستا در دوران گذشته نیز پی بردم که در این پست نیز سعی شده است تا تاریخی بودن و اهمیت این روستا و همچنین این ادعا که نام اولیه روستای طارق، طاق بوده است را به گونه‌ای دیگر ثابت کنم امیدوارم مورد قبول و رضایت شما واقع شود.

محقق: وحید بخشی

 طاق . (اِخ ) قلعه ٔ طاق . حمداﷲ مستوفی در نزهه القلوب ذیل شرح بلاد قُهستان و نیمروز آورده که : قلعه ٔ طاق شهری کوچک است و در او انگور بسیار باشد و چند دیه توابع آن است . (نزههالقلوب مقاله ٔ ثالثه چ لیدن ص ۱۴۶).

شهری است در حدود سیستان در جهت خراسان رستاقی دارد که انگورفراوان دهد و مشتمل بر قری و مزارع و ابوعبداﷲ محمدبن فضل بن محمد طاقی از آنجاست . (معجم البلدان ج ۶ ص ۷).

 شهرکی است از حدود خراسان با حصار محکم و مردم بسیار. (حدود العالم ص ۶۳).

 یمین الدوله محمود بدین انتقام با او [ خلف بن احمد ] جنگ کرد او منهزم بقلعه ٔ طاق گریخت یمین الدوله قلعه را بعد از محاصره مسخر گردانید. (تاریخ گزیده ص ۳۹۶).

در سنه ٔ اثنی و تسعین و ثلثمائه [ سلطان محمود ] به سیستان و خلف بقلعه ٔ طاق که در متانت و مسافت (کذا؟) غیرت افزای طاق حصار فیروزه کار گردون بود متحصن شد. (حبیب السیر چ ۱ طهران ج ۲ ص ۳۳۱).

خلف از حصار ارک برخاست و بقلعه ٔ طاق رفت و ابوالحسن سیمجور و اولیاء دولت در اندرون حصار رفتند.(ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص ۴۱).

و رجوع به تاریخ سیستان ص ۱۳، ۲۸، ۱۳۷، ۱۹۱، ۳۳۷، ۳۳۸، ۳۴۱، ۳۴۷، ۳۴۸، ۳۴۹، ۳۵۱، ۳۵۲، ۳۵۹، ۳۷۱، ۳۷۲، ۳۸۷، ۳۹۰، ۴۰۶ و ۴۱۱ شود.

منبع: لغت نامه دهخدا

همان‌طور که در متن بالا خواندید مکان طاق(روستای طارق) در حدود سیستان و در جهت خراسان ذکر شده است و در جای دیگر آن را از حدود خراسان دانسته‌اند که می‌تواند ادله‌ای محکم باشد بر اینکه طاق همان طارق امروزی است که دورانی شکوهمند و پر افتخار و پرآوازه داشته است.