قرمز چشمه – فراهان – مرکزی
سایتها و وبلاگهای روستای قرمز چشمه
شهرستان فراهان – استان مرکزی
http://ghermezcheshmeh.blogfa.com/
روستای قرمزچشمه در استان مرکزی ، شهرستان فراهان ، فراهان سفلی ، دهستان فشک و در ۲۹۲ کیلومتری جنوبغربی تهران و در مختصاتجغرافیایی ۳۴ درجه ۴۰ دقیقه و ۳۱ ثانیه عرضشمالی و ۴۹ درجه ۴۴ دقیقه و ۳۲ ثانیه طولشرقی از گرینوچ قرار دارد .
نام روستا و تاریخچه آن : |
نام روستای قرمزچشمه بر گرفته از نام کهریز (قنات) دشت مرکزی این روستا است که این کهریز دارای خاکی با رنگ قرمز است و در قدیم به قرمز کهریز معرف بوده و اکنون هم برخی افراد به این نام قنات فوق را میخوانند . در قدیم این دشت از اراضی روستاهای اطراف (احتمالاً روستای فشک) بوده است که بعدها شاید از حدود ۶۰۰ سال قبل ۸۰۰ شمسی به بعد دارای سکنه و روستا شده است . جالب توجه این است که قبرستان قدیم روستا که در محل خرمنهای بالای روستا و حمام قدیم وجود دارد هیچ کسی حتی آبا و اجداد ساکنین هم این قبرستان را بیاد ندارند .
مسیر ارتباطی: |
روستای قرمزچشمه دارای راه های ارتباطی آسفالته و خاکی متعددی است از جمله :
– راه آسفالته اصلی که روستا را به مرکز شهرستان(شهر فرمهین) و مرکز استان(اراک) وصل می کند .
– جاده خاکی شمالی که راه ارتباطی به روستای کردآباد و سپس دهستان رودبار است
– جاده خاکی غربی که به اوچور و دشت بولاغ و سپس به روستاهای ایر و ارتگل و چاغر و تلخاب و..میرود
– جاده خاکی جنوبی که به مرکز دهستان (فشک) وصل میشود .
– و چندین جاده خاکی مالرو که روستا را به مزارع مختلف وصل می کند .
ولی برای سفر از پایتخت (تهران) به آنجا بایستی از مسیر تهران – قم که مسافت آن از تهران تا روستای قرمزچشمه ۲۹۲ کیلومتر است را طی نمود . در طول مسیر ابتدا از تهران به سوی قم و سپس در دو راهی سلفچگان جاده آشتیان را انتخاب نموده و پس از گذشتن از روستاهای مزرعهنو ، کردیجان ، هزارآباد ، شهر آشتیان ، گرکان ، شهراب ، دارستان ، سفیدآب ، مجدآبادکهنه ، نوده ، درمنک ، ماستر ، خسروان بالا ، واشقان و سپس به روستای قرمزچشمه می رسیم . برای گشت و گذار نیز میتوان از مسیر ساوه و یا قم – شهرتفرش و گردنه نقره کمر و یا مسیر ساوه و یا قم – خلجستان – آشتیان نیز به روستا سفر نمود .
روستاهای اطراف قرمزچشمه : |
روستاها |
فشک – کردآباد – خسروان بالا و پائین – واشقان – درمنک – قزلجه – نقوسان – فرک – شاهواروق – ماستر – نوده – عزیزآباد – آهنگران – بورقان – گرکان – وروان – ذلف آباد-برزآباد -شتریه-تلخاب -غیاثآباد-اشقل-مجدآباد نو-مجدآباد کهنه-چاقر-مخلص آباد-تبرته-ایر -گازران -مشهد زلف آباد – آرزومند – ارتگل – نظام آباد – دستجان – نوده -کمرک – علی آباد -عراقیه -عباس آباد – شیرین آباد – گونه -سقرجوقک- زنگارک -دولت آباد-خلت آباد-خلت آباد-حسین آباد– حاتم آباد- جونوش -امیر آباد – آقازیارت -اسفین – کلا -جلال آباد -ولاشجرد -کودزر – و . . . |
شرایط زبانی: |
مردم روستای قرمزچشمه و دیگر روستاهای دهستان فشک به زبان ترکی تکلم میکنند. مردم روستای قرمزچشمه به زبان فارسی با لهجه محلی خاص این روستا نیز صحبت می کنند .
مشاغل عمومی |
محور اصلی تأمین معاش مردم بر پایه کشاورزی بوده و در کنار آن دامپروری نیز رواج دارد. خوش نشینی و امرار معاش از طریق انجام کارهای ساختمانی ، حمل و نقل و… در خارج از روستا نیز بعضاً وجود دارد .
خویشاوندی: |
افراد در این روستا نسب از پدر میبرند . ازدواجها در این منطقه سابقآْ بیشتر نسبی بوده ولی امروزه عمدتاً غیر فامیلی است و هیچگونه اجبار یا ممنوعیت در ازدواج وجود ندارد. فامیلیهای مهم روستا عبارتند از: قرمزچشمه ، قرمزچشمه ای ، یوسفی ، جمشیدی ، کریمی ، کوچکی ، امینی ، فراهانی ، کردآبادی ، صفری ، فشکی و …
طوایف این روستا عبارتند از : رضائی – بخشعلی – مدعلی(محمدعلی) – هاشمی – علیمردانی ، علی نقی ، جمشیدی – کوچک بکی – و…
کشاورزی: |
مساحت و اراضی قابل کشت روستای قرمزچشمه :
روستای قرمزچشمه در منطقه آب و هوائی کوهستانی سردسیر و خشک کاملاً چهار فصل و در ارتفاع ۳۱۶۰ متر از سطح دریا قراردارد .
کل مساحت روستا بالغ بر ۳۰۰۰ هکتار است که از این مقدار حدود ۱۰۰ هکتار اراضی قابل کشت آبی و ۴۰۰ هکتار اراضی قابل کشت دیم میباشد و بقیه آن حدود ۲۵۰۰ هکتار کوهستانی و مراتع غیر قابل کشت است .
کل تولید غذای سالم و ارگانیک در روستا بالغ بر ۴۵۰ تن (۳۰۰ تن محصولات زراعی و باغی و ۱۵۰ تن محصولات پروتئینی و لبنی ) و تولید علوفه بالغ بر ۳۰۰۰ تن در یک سال زراعی میباشد .
محصولات زراعی روستای قرمزچشمه :
گندم ، جو ، سیب زمینی ، پیاز ، لوبیا ، نخود ، عدس ، ماش ، شاه دانه ، یونجه ، شبدر ، سبزی جات و صیفی جات و . . .
محصولات باغی مهم قرمزچشمه :
انگور ، بادام ، گردو ، سیب ، گلابی ، توت و . . .
درختان غیر مثمر مهم قرمزچشمه :
بید ، صنوبر ، کبوتر و …
مالکیت زمین زراعی :
مالکیت زمین در روستا بهصورت خرده مالکی است و مالکیت خصوصی و متعلق به مردم روستا است . قبل از سال ۱۳۴۲ (اصلاحات اراضی) تنها یک چهارم از کل املاک متعلق به مردم روستا بود و سه چهارم آن متعلق به ارباب بود که رعیت برای او کار میکرد و بعد از سال ۴۲ اراضی از سوی ارباب به مردم فروخته شد .
مزرعههای مهم قرمزچشمه :
دشت (مزرعه مرکزی) ، اوچ گل ، اوچور ، دشت بولاغ ، هاجر چائی ، آنتیکه قازان (بازرگان دره) ، هماوا ، همواره ، یل درسه .
لازم به توضیح است که مزارع آبی هر دشت به ۳۲ قسمت یا جزء تقسیم میشود که هر قسمت یا جزء را شعیر میگویند و مراتع غیر آبی (دیم یا مرتع) شش دانگ همان شعیر مزارع آبی دشتها هستند (هر دشتی برای خود آبریز دارد یعنی بارش باران در کلیه اطراف هر دشت طبق توپوگرافی زمین به سمت آن دشت سرازیر میشود که آن مساحت را آبریز آن دشت و به عبارتی شش دانگ اراضی آبی آن دشت میگویند) و هر فردی به نسبت اراضی آبی خود در هر دشت مالک اراضی دیم و یا مرتع (شش دانگ) آن دشت نیز هست .
قبل از اصلاحات اراضی کمتر از ۱۰ شعیر از املاک دشتها مخصوصا دشت مرکزی متعلق به مردم بود و بیش از ۲۲ شعیر متعلق به ارباب بود و مردم زارع ارباب بودند که بعد از اصلاحات اراضی تمامی املاک به مردم واگذار شد (در اصلاحات اراضی – زمینهای کشاورزی معمولا به کشاورزانی که سر آن زمین کار میکرد با بازپرداخت مدت دار فروخته شد ُمگر اینکه آن کشاورز توانائی خرید زمین مورد نظر را نداشت و یا نمی خواست زمینی بخرد در اینصورت افراد با بضاعت اراضی را خریداری کرده اند . در آن زمان به صاحبان زمین کشاورزی بیشتر اصطالاحاْ ملکه صاحاب میگفتند)
دشت مرکزی روستا که از اراضی کشاورزی مرغوب و استراتژیک روستا است و با قیمت بالائی خرید و فروش میشود به دو قسمت دشت بالا و دشت پائین تقسیم میشود (محل اتمام باغهای انگور در جنوب دشت مرز بین دشت بالا و پائیین است) و هر یک شعیر ملک آبی این دشت نصف در دشت بالا و نصف در دشت پائین است و این دشت از آبریز ( ششدانگ یا ازاضی دیم و یا مرتع) بسیار بالائی و مرغوبی نیز برخوردار است که امروزه برخی از این ششدانگها تسطیح و نوسازی و به اراضی آبی تبدیل و یا مسکونی شده اند و افرادی که اقدام به خرید املاک آبی میکنند باید به این موضوع دقت لازم داشته باشند که هم به نسبت دشت بالا و پائین زمین تحویل بگیرند و شش دانگهای این اراضی (دیم و مراتع ) نیز فراموش نشود . ضمنا دشتهای هاجر چای – یول دره سی – دشت بازرگان دره سی – باغات انگور دشت مرکزی – اطراف کوله چشمه – کلیه زمینهای مسکونی روستا -سدهای بالادست روستا تماماْ از ششدانگهای دشت مرکزی روستا هستند که در گذر زمان تسطیح و نوسازی و به اراضی آبی تبدیل و یا تغییر کاربری به مسکونی داده شده اند .
اکنون نیز بعضاْ ملاحظه میشود اراضی کشاورزی فروخته میشود ولی این اراضی (ششدانگها) بدرستی شناسائی نمی شود و به خریداران تحویل نمی شود .
چشمه سار ها :
قرمز کهریز – کوله چشمه – یوخاره محله چشمه – آشاقه محله چشمه – قلعه محله چشمه – شاه بال – کره قیا چشمه سه – داش باغه – دیله دره – هاجر چاهه – یوخاره هاجر چاهه – یولدرسه – قارقیا چشمه سه – توخله گلین – پوقلی چشمه(چشمه ای که می جوشد) – اوچور ( متشکل از سه چشمه ) – داش بلاغی چشمه سه – بازرگان دره – اوچ گل کهریز – صفرخان باغه – قراه له و چندین چشمه با دبی آب پائین که در دشت مرکزی و در مسیر رودخانه وجود دارند و بعضاْ فصلی می باشند .
نوع کشت :
در روستای قرمزچشمه کشت آبی و دیم ، پائیزه و بهاره کشت غالب روستا است . در سالهای اخیر کشت درختان مثمر مانند گردو و بادام و… در اراضی شیب دار انجام می شود .
منابع تامین آب :
چشمه سارها ، قنوات ، آبریزهای سطحی ، چند رودخانه فصلی ، چند سد خاکی که آبهای سطحی در فصول بارش را ذخیره و به سفره های زیر زمینی هدایت می کند و نیز نوع آبیاری متاسفانه قرق آبی است . و هیچ گونه روش نوین آبیاری (قطره ای ، بارانی ، هیدروپونیک و…)بکار گیری نشده است .
شرایط مذهبی: |
در روستای قرمزچشمه مردمی بسیار مذهبی و کاملا مسلمان شیعه اثنی عشر ( دوازده امام) هستند .
مسجد روستا همیشه و در تمامی روزهای سال فعال و در سی روز ماه مبارک رمضان و سیزده روز محرم نیز بیشتر فعال است و تعذیه خوانی از قدیم الیام در این روستا اجرا میشده است و تعزیه خوانهای بسیار معروفی نیز دارد ( حاج عباسعلی امینی – جعفر امینی – مرحوم حاج عبادا.. سلیمی – مرحوم حاج غلامرضا بابائی و… ) و اکثر ساکنین و افرادی که از این روستا کوچ کرده اند نیز در تعزیه خوانی مهارت خاص دارند و در هیأت عزاداری قمر بنی هاشم قرمزچشمه ایهای مقیم مرکز(تهران) نیز در سیزده روز محرم ، ۲۸ صفر و… تعزیه میخوانند .
بجز هیات عزاداری روستای قرمزچشمه ، در تهران نیز اهالی این روستا هیاتی تحت عنوان هیات قرمزچشمه ایهای مقیم مرکز (واقع در مسعودیه ) دارند و در کنار آن نیز کانون جوانان قرمزچشمهایهای مقیم تهران در محله مسعودیه که در سال ۸۰ توسط عده ای از جوانان تحصیل کرده تاسیس گردید نیز فعال است .
هیأتها و کانون فوق ، برنامه های متنوعی را نیز در طول سال اجراء میکند که یکی از مهمترین برنامه های آن مراسمات پنجشنبه شب هر هفته با دعا و قرائت و آموزش قرآن کریم است و در این برنامه نیز بسیار از عزیزان با این کتاب آسمانی و کلام حق آشنا و تلاوت آن را فراگرفتهاند و چندین قاری برجسته تحویل جامعه اسلام گردیده است .
پوشاک: |
پوشاک محلی مردان :
سرپوشها : کلاه پشمی ، کلاه نخی ، کلاه دوره دار ، کلاه نمدی
تنپوشها : پیراهن، شلوار بندی، جلزقه (جلیقه)، آلخالق( نوعی کت)، قبا ( بالا پوش مردانه )
کفش ها : گیوه ، ارسی(نوعی کفش چرمی )، گالش ( نوعی کفش لاستیکی )
پوشاک محلی زنان :
سرپوشها : چارقد (نوعی روسری) ، عرقچین (نوعی کلاه ) ، پیشانی بند ( نوعی چارقد )
تنپوشها: پیراهن ، پاچین(پیراهن بلند)، شلوار ، آلخالق(نوعی کت) جلیقه
کفش ها : ارسی(نوعی کفش چرمی ) ، دمپائی ، کفش ساغری ( نوعی پاپوش چرمی، گیوه )
مسکن: |
بافت نقاط جمعیتی روستا : بافت کلی روستای قرمزچشمه بافت مجتمع تودهای است
بافت فضاهای اصلی خانهای سنتی :
اتاق مهمان ، اتاق نشیمن ، آشپزخانه ، ایوان( هال) ، مهتابی (ایوان رو به بیرون خانه ، بالکن) بالاخانه ، تندرخان (محل پخت نان) ، کاه انبار (انبار کاه ) ، سیزان( محل نگهداری دام)، حصار (حیاط) ، داوارلوق ( فضائی سرباز و محصور در حیاط که ویژه آغل تابستانی دام میباشد ) ، انباری ، توالت ، دالانورودی منزل ، پستو
کندو :
در برخی مساکن سنتی فضائی مکعب شکل که از گل ساخته شده وجود دارد که کاربری آن جهتذخیره غلات بهویژه گندم میباشد.
ویژگیهای معماری منازل سنتی روستای قرمزچشمه :
معماری بافت سنتی روستای قرمزچشمه اساساً درون گرا و دارای حیاط مرکزی می باشد .
مصالح بکار رفته در منازل سنتی:
خشت ، کاهگل ، تخته ، سنگ محلی ، چوب ، گچ ، پردو (شاخ و برگ درختان) و سایر مصالح محلی .
قابل ذکر است که :
در دهه اخیر منازل روستا توسط اهالی ساکن در روستا و یا در تهران با معماری شهری ساخته می شود .
سیستم گرمایش و سرمایش منازل :
در سقف مساکن بافت سنتی دریچهای به نام باجه عمل تهویه هوا را انجام میدهد. سوخت فسیلی در زمستان (حیمه و یا جوب) در کرسی و در برخی منازل بخاری نفتی استفاده می شود و حمامها با آبگرمکن نفتی کار می کنند .
نورگیری منازل:
نورگیری فضای داخلی خانهها نیز از طریق پنجره کوچک میسر میشود و روشنائی در شب برقی است .
زیر طاقی:
زیر طاقی یا دالان ساباط در معماری ویژگی است که در معماری و ساخت بافت قدیم روستای قرمزچشمه
به کار رفته است.
گنجه:
فضایی کمدی شکل در دیوار اتاقهای منازل که جهت نگهداری وسایل مختلف کاربری داشته و دارای
دو درب چوبی دو لنگه می باشد.