نوروز در روستای خان آباد – خمین

گردگیری و خانه تکانی جهت استقبال از سال نو : غبار روبی و گردگیری از در و دیوار خانه و کف پوش ها و اسباب خانه، و شستشو و پاکیزه و نو کردن جامه و ظروف و اشیای کهنه، دور افکندن اشیای ژنده و فرسوده و تمیز کردن ظروف و دیوارهای منزل، خلاصه «خانه تکانی» برای زدودن آلودگی ها و سیاهی ها و بیرون افکندن پلشتی ها از فضای خانه از رسم های کهن روستای خان آباد در فرا گشت سال کهنه به سال نو بوده است این کار معمولا از یک ماه قبل از عید شروع میشود و در برخی مواقع تا شب عید نیز ادامه دارد . در زمان گذشته که نمای داخلی منازل کاه گلی بود جهت سفید کاری دیوارها به جای گچ و رنگ از خاک رس سفید استفاده می شد. به علت اینکه داخل خانه معمولا تنور وجود داشت و همچنین از چراغها پی سوز(چراغ میشکی) جهت روشنایی استفاده می شد دیوارها در مدت یک سالی که سپری شده سیاه می شد و جهت سفیدکاری مجدد آنها خاک رس سفید را با آب حل می کردند و به دیوار های خانه را با آن گل اندود می کردند. در حال حاضر نیز برخی از اهالی به علت اعتقادهایی که دارند قبل از عید نوروز و در زمان خانه تکانی تکه ایی از دیوار انباری خود را به همین روش سفید کاری می کنند .

پخت نان عید نوروز : یکی از آداب خاص و زیبای اهالی روستای خان آباد پخت نان و فتیر نوروز است .روستای خان آباد به علت طبیعت زیبا و مساعد بودن آب و هوا در نوروز پذیرای مهمانان زیادی می باشند لذا این میهمانی ها نیازمند تدارک ملزومات پذیرائی است یکی از ملزومات این مهمانی ها نان محلی میباشد . معمولا یک هفته به عید مانده بانوان روستائی لوازم پخت نان را فراهم کرده و با همکاری همدیگر با آداب خاصی نان عید را می پزند . یکی از این آداب پخت فتیر و نان خاصی به نام گرده گِوی میباشد گرده گوی فتیر بزرگی است که در زمان پخت داخل آن مهره آبی رنگی قرار می دهند به طوری که پیدا نباشد و در هنگام صرف اولین صبحانه سال جدید که در روز عید تناول میشود قبل از هر کار این فتیر خاص را بین اعضاء خانواده تقسیم میکنند . اعتقاد بر این است که مهره در سهم هر کدام از اعضاء که باشد روزی رسان خانواده در سال پیش رو وی میباشد .

چهارشنبه سوری : اهالی خان آباد در این شب که آخرین شب چهارشنبه سال است بر فراز بام ها رفته و آتش روشن می کنند همچنین گوی از آتش درست کرده و به دور سر خود می گردانند و در نهایت از روی آتش پریده و ارزوی سلامتی می کنند به اصطلاح می گویند : سرخی تو از من زردی من از تو . در گذشته گوی آتش را نوعی از گون تشکیل میداد معمولا بزرگان و پدران خانواده چند روز قبل گون را از کوه می آوردند و با یک تکه سیم آن را بسته و آتش می زدند و می چرخاندند اما در حال حاضر گون جای خود را به انواع لوازم مدرن آتش بازی داده که خطرات جانی و مالی زیادی هم در بر دارد.

سفره هفت سین : بر روی سفره هقت سین مردم روستای خان آباد علاوه بر هفت سین رایج از ماهی قنات – و شاخه های بیدمشک نیز استفاده میشود . در گذشته ماهی سفره هفت سین را جوانان روستا با شور و شوق خاصی از قنات های روستا صید میکردند این ماهی که معروف به ماهی قنات میباشد در قنات های روستا زندگی میکرد ولی امروزه به علت وجود خشک سالیهای پی در پی تعداد آنها روبه کاهش و یا حتی نابودی است . سبزه سفره هفت سین نیز از سبزه های کنار نهرهای اطراف روستا تهیه میشد.

شب الفه : شب الفه آخرین شب سال است. اهالی روستای خان آباد رسم دارند که در این شب خوراکی به نام خاگینه که مخلوطی از تخم مرغ – آرد – سبزیجات است طبخ کرده و بدین سان آن شب را جشن می گیرند .

مراسم تٌخ تخی: از مراسمی که در شب عید برگزار می شده و هنوز هم کم وبیش به قوت خود باقی است تخ تخی است . جوانان روستا در شب عید بر پشت بام ها رفته و پارچه ایی که معمولا چادر خانم هاست را از پشت بام خانه اهالی به صورتی آویزان می کنند که جلو درب ورودی خانه باشد و از اهل خانه طلب عیدی که معمولا سکه یا تخم مرغ رنگی است می کنند سپس اهل خانه عیدی را به چادر گره زده و چادر را به علامت بستن عیدی کمی تکان می دهند و چادر بالا کشیده می شود . البته در گذشته چادر از سوراخی که روی پشت بام قرار داشت ( دریجه ) و جهت تهویه خانه از آن استفاده می شده آویزان می شد. این مراسم در اصطلاح تخ تخی نام دارد .

باز کردن سفره صبحانه روز عید نوروز : در روستای خان آباد اعتقاد بر این است که سفره صبحانه روز نوروز را یکی از افراد فامیل که معمولا پسر بزرگ فامیل است باز کند تا سفره همیشه پر برکت باشد لذا در روز عید کسی حق باز کردن آن را ندارد تا فرد مورد نظر آن را باز کند و داخل سفره نیز کادویی قرار می دهند و شخصی که سفره را باز می کند کادو متعلق به اوست . قبل از آغاز سال نو اعضای خانواده دور سفره هفت سین نشسته و پدر خانواده مشغول تلاوت قرآن می شود. همزمان با شروع سال نو افراد خانواده با روبوسی و عیدی دادن به کوچکترها عموما ابتدا به زیارت اهل قبور و شهدا می روند و با حضور بر سر مزار، کسانی را که طی سال گذشته عزیزی را از دست داده اند را مورد لطف و دلداری خویش قرار می دهند. پس از آن کوچکترها به دیدار بزرگترها می روند و طی این دید و بازدیدها فرزندان خانواده معمولا از طرف بزرگترها با گرفتن عیدی مواجه می شوند.

سیزده به در : سیزده به در یکى از مراسم نمادین سلسله «جشن ها و آیین هاى نوروزى» است که توانسته با وجود دگرگونى هاى فراوان اجتماعى، فرهنگى در جامعه ایران، راه به دوران ما رسانده و به عنوان یک جشن فراگیر در بین گروه ها و اقشار مختلف اجرا شود. در حقیقت، «سیزده به در» حسن ختامى بر «جشن ها و آیین هاى نوروزى» است که در آن هم به بدرقه نوروز رفته و هم «نحسى» سیزده را با ترک شهر و سپردن خود به دامن مام طبیعت که همواره مورد احترام و ستایش ایرانیان بوده، به در مى کنند! و جالب اینکه، با وجود باور نحسى و نامبارکى روز سیزده فروردین، این روز به خوش باشى و خوش گویى و خوش خورى سپرى مى شود. حتى طبق باورى کهن، در این روز غم و اندوه و خمودى حرام است؛ چرا که «غم و اندوه و گرفتارى و پریشانى هدیه اهریمن و عشق و شور و نشاط و حیات و تعالى و تندرستى از هدایاى نیک اهورامزداى بزرگ (خداوند) است». اهالی روستای خان آباد نیز در این روز به دل طبیعت رفته و این روز را به بهترین نحو جشن می گیرند و در آخر روز نیز دو برگ از سبزه های موجود در طبیعت را به هم گره زده و با امید برآورده شدن آرزوهایشان آنرا به دست باد می سپارند.  

  

… با آرزوی سالی پر از موفقیت و سرشار از شادکامی برای تمامی ایرانیان و همولایتی های عزیز …