کندوک و گلینه در روستای گز – سربیشه

تصور کنید نانوایی وجود ندارد که برید سر کوچه نان بخرید. چکار می کنید باید خودتان نان درست کنید.برای تهیه نان باید گندم داشته باشید .حالا تصور کنید که جایی برای خرید گندم نیست و باید خودتان گندم بکارید برداشت کنید و نگهداری کنید.

حالا تصور کنید برای نگهداری گندم کیسه و جوال را ندارید تا آنها را در کیسه و جوال نگهداری کنید یا اگر هم وجود دارد از طرفی تعداد آنها محدود است و از طرفی احتمال دارد که موجودات موزی مثل موش باعث تخریب آن بشوند. چه می کنید ؟ درسته سعی می کنید راهی پیدا کنید و وسیله ای برای نگهداری گندم بسازید. دقیقا همان کاری را که نیاکانمان در گز و بسیاری دیگر از روستا ها انجام دادند.

تا همین نسل قبل از ما  نیاکان ما این شرایط را داشتند . می گویند نیاز باعث اختراع می گردند برای همین وسیله ای ساختند که محلی برای نگهداری غلات و حبوبات باشد و در ضمن امکان نفوذ موجودات موزی به آن هم نباشد. در گز به این وسیله کندوک می گویند و هنوز هم در بعضی از خانه های قدیمی تر وجود دارد و بخاطر احساس تعلقی که مردم دارند تخریبشان نکرده اند و باقی مانده اند.عکس های این مجموعه از خانه های روستای گز ( منزل میرعلی بیک مجنون و مرحوم سید علی رضایی )تهیه شده است. همین جا از این خانواده ها بخاطر همکاری در تهیه این عکس ها تشکر می کنم.

کندوک شکلی استوانه ای یا خمره ای  و گاهی دوکی ناقص داردو از گل رس ساخته می شود.قطر آن از ۱ متر تا حدود یک ونیم متر وارتفاع آن حدود ۲ تا حداکثر دو نیم متر بوده است. طریقه ساختن کنوک در روستای گز بدین صورت بوده است که گل را حسابی ورز می دهند تا آماده گردد بعد  آنرا در چند قطعه تهیه می نمایند سپس این قطعات را به اتاق مخصوص کندوکها برده و بهم متصل می کنند. افرادی که کنوک ها را درست می کرده اند افراد خاصی بوده اند که در این کار تبحر خاصی داشته اند.

استفاده های کندوک بعنوان مخزن ذخیره گندم ، جو ،عدس ، نخود ، پختیک و غیره بوده است .

کندوک دارای سوراخی از پایین  است که با باز کردن آن مقدار مورد نیاز از غلات برداشت می شده است و سپس مجددا بسته می شده است.

نوع کوچکتر کندوک گلینه نام داشته است که به شکل نیمه مخروطی که سر آن بریده شده است بوده است. گلینه ارتفاعی کمتر از ۱ متر تا یک متر و ۲۰ سانتیمتر و قطری حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر را دارند.

قبلا در هر خانه اتاق مخصوصی بنام خانه کندوک ها وجود داشته است. که کندوک ها را در آن مستقر می کرده اند و معمولا اتاقی خشک و بدور از رطوبت بوده است. خانه کندوک ها جزو جدایی ناپذیر هر منزل بوده است و افراد خاصی بوده اند که تخصص آنها ساخت کندوک بوده است. هنوز هم در بسیاری از روستاهای خراسان جنوبی در خانه های قدیمی می توان کندوک را پیدا کرد اگر جه در بسیاری موارد شاید استفاده ای نداشته باشد ولی انگار دل کندن از آن مشکل است و هنوز بخشی از خاطرات نسل قبلی می باشد .

منبع:

gazvillage.persianblog.ir