باجگان – بافق – یزد

موقعت باجگان: باجگان یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان بافق که در فاصله ۸۵ کیلو متری جنوبشرقی بافق  بر روی دامنه کوه باجگان در ارتفاع ۲۰۶۰ متری قرار گرفته است. این روستا دارا ی شکل متمرکز واز نظر موقعیت جغرافیایی روستایی کوهپایه ای است ؛ که در طول جغرافیایی ۵۵ درجه ۵۲ دقیقه۵۳ ثانیه شرقی ؛  ودرعرض جغرافیایی ۳۱ درجه ۲۷ دقیقه و ۳۹ ثانیه شمالی قرار دارد<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
وجه تسمیه باجگان : تاکنون در رابطه با وجه تسمیه باجگان اظهار نظرات متفاوتی شده است؛ که بعضی از آنها غیر علمی ودور از ذهن می باشد؛ مانند اینکه باجگان از کلمه باجگیران گرفته شده واین روستا در زمانی که ایران ومنطقه دریا بوده در سواحل دریا قرار داشته و ساکنان این روستا از دریا نوردان  ومسافران وتجار دریایی باج می گرفتند . بعضی دیگر معتقدند که باجگان در اصل واژگون بوده چون بر اثر جریان سیل در طول دورانهاچندین مرتبه بکلی ویران شده  و واژگون نام گرفته  وبر اثر تکرار در طول زمان دچار تغییر شده وبه باجگون  وباجگان تبدیل شده است. وبعضی دیگر معتقدند که باجگان در اصل واجگاه  به معنی محل خلوت مخصوص دعا و ورد و عبادت بوده ودر طول زمان به باجگاه  وباجگان تغییر یافته است ؛ که با توجه به  وجود قدمگاه مورد تقدیس و خصوصیات انسانی جمعیت امروز این روستا  این اصطلاح با مسمی ایست.
سابقه تاریخی باجگان : به نقل از بعضی از منابع سابقه تاریخی این روستا حدود پنج هزار ساله میباشد ؛ و  به قبل از پیدایش تمدن کاریزی بر می گردد . ولی آنچه مسلم است این روستا سابقه تاریخی طولانی دارد  از جمله  درخت  تنومند ؛ قطور ومرتفع چنار هزار و دویست ساله باجگان که نماد سکونت وسابقه روستا بصورت زنده وپایدار است و دیگری صنوبر  هشتصدو پنجاه ساله روستاست.وجود قلعه وبرج  که یکی از آنهاچندین سال قبل تخریب وبجای آن خانه بهداشت  روستا ساخته شده است.
 باجگان ودفاع مقدس: این روستا در طول  هشت ساله دفاع مقدس  با تقدیم ۱۴ شهید به اسلام وانقلاب سمبل افتخاری برای خود ثبت نموده  وبه عنوان روستایی نمونه به جهت تعداد ایثارگران  وشهدا  وآزادگان در شهرستان واستان می باشد.
جاذبه ها  وامکانات روستای باجگان باجگان به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان واستان  دارای جاذبه های متنوع ومتعددی است  که هرساله تعداد زیادی  جهت گذراندن اوقات فراغت خود وبهره مندی  از مواهب آن به این منطقه  مراجعت می نمایند که  به عنوان نمونه می توان ازچنار هزار ودویست ساله باجگان با تنه قطور ؛ ارتفاع زیاد وسایه دل نشین آن نام برد . صنوبر راست قامت ومرتفع  هشتصد وپنجاه ساله   ؛
آب وهوای  دلپذیر وملایم ومعتدل در تابستان باجگان را چون نگینی در منطقه کویر بافق بیشتر مطرح می کند ؛ منطقه بکر حفاظت شده کوه باجگان با تنوع  گونه های گیاهی  بویژه جنگل نادر وکمیاب ارس ( سبل ) وسایر گونه های گیاهی درختی نظیر بادا م کوهی ؛ بنه ه انجیر وحشی  کسیدون و …  وگونه های مختلف دارویی وصنعتی نظیر اشترک  ؛کتیرا  ؛ زیره؛  انغوزه آویشن ؛ شیرین بیان خاک شیر اسپند و… وزیستگاه حیات وحش متنوع نظیر  قوچ وکل وبزکوهی  واز همه مهمتر یوزپلنگ اسیایی وانواع پرندگان و…
وجود چشمه ها وغارهای متعدد از جمله غار وچشمه تیغ دریا  . وجود بلندترین نقطه ارتفاعی منطقه  قله باجگان با ارتفاع  2879 که دومین قله بلند شهرستان است؛ وجود عوارض متنوع کوهستانی نظیر دامنه ها ؛ دره ها ؛ شکستگیها وگسل ها و…
معماری سنگی باجگان با سنگهای بلوکی ومنظم  که عوامل فیزیکی طبیعت به وفور وارزان در اختیار انسان قرار داده نمایی جالب جذاب ودیدنی بوجود آورده است  از جمله نمای سنگی وسنگ پوش منحصر به فرد حسینیه این روستاست
معماری درونی خانه ها  ووجود پیش فضای ورودی درخانه های این روستا بعنوان حریم و سکونت وزندگی وارامش خانواده وبویژه  زن ریشه ای عرفی مذهبی دارد وتاثیر عوامل طبیعی ؛ فرهنگی؛ مذهبی ؛ اجتماعی  ؛اقتصادی وامنیتی در معماری این روستا از جاذبه های گردشگری علمی  می باشد
عرصه فعالیت زن  در این روستا دارای حرمت  جایگاه ویژه ای است  بطوریکه از گذشته های دور درکنار مسیر جریان آب    فضا و ساختمانی خاص  حتی برای شستشوی لباس  و  ظروف وبه عنوان عرصه فعالیت زن اختصاص  داده شده  که از حرمت وجایگاه ویژ های برخوردار است. هر چند که امروزه با لوله کشی آب به منازل استفاده ای از آن نمی شود
مهمترین وجه سیاسی در هر روستا آثار امنیتی ودفاعی است  .؛ که دراین روستابشکل برج وقلعه دیده میشود شکل و موقعیت برج وقلعه در روستای باجگان  متفاوت از سایر نقاط است بطوریکه نشان دهنده وجود امنیت نسبی  روستا در زمانهای گذشته می باشد چرا که قلعه وبرج ازیکطرف در مبادی ورودی روستاست  واز سویی دیگر در کنار بافت مسکونی روستا وجدای از آن قرار گرفته است؛وفاقد تاسیسات ساختمان  وامکانات گسترده است وکسی بطور مداوم در درون آن زندگی نمی کرده ؛ وفقط در زمانهایی که احساس خطر می شده اهالی روستا بخصوص  کودکان ؛ زنان  وسالخوردگان برای گذراندن یک دوره محدود بدرون قلعه می رفتند؛ ویا اشیا ولوازم ارزشمند وقیمتی خود را  در آن نگهداری می کردند وبعد از برطرف شدن خطر به بافت  ومنطقه مسکونی روستا برمی گشتند
وجود قدمگاه ها که مورد احترام اهالی است
 وجود صنایهع دسنی نظیر گیو کشی ؛ گیوه چینی ؛ کرباس  بافی  سبد بافی و…
از جمله امکانات روستا  جاده آسفالته  ؛ خانه بهداشت  ؛ مدرسه ؛ امکانات مخابراتی وپستی ؛ پوشش کامل موبایل‌؛ مسجد وحسینیه ؛ خانه ترویج روستایی؛ و..
استعدادها وتوانمندیهای روستا : مهمترین استعداد روستا استعداد وجاذبه گردشگری به برکت وجود  معماری سنگی روستا ؛ برج تاریخی ؛ درخت کهنسال چنار ؛صنوبر؛ منطقه حفاظت شده کوه باجگان ؛ تنوع محصولات کشاورزی ؛ اشکال  زیبا ؛ جالب ومتنوع طبیعی ؛ چشمه ها وغار ها و..
توانای واستعداد استغال زایی  بااستفاده از منابع طبیعی  ؛ گیاهان دارویی وصنعتی نظیر انغوزه ؛ اشترک ؛ کتیرا زیزه و  …  نزدیکی به معدن تاجکوییه ؛ ووجود معدن آبسیرک  ومعدن گل رنگ  در کنار روستا  از دیگر توانمندیهای روستاست
وجود نیروی انسانی فعال ؛ متعهد ؛ مستعد و سخت کوش بطوریکه این روستا ازنظر تعداد باسوادان  وهمچنین کیفیت سواد که تعداد زیادی از افراد این روستا دارای تحصیلات عالیه دانشگاهی در رشته ها وسطوح بوده   که در سطح استان و شاید کشوری بی نظیر باشدو
این روستا از نظر تعداد شهدا ، جانبازان  ؛ ایثارگران  نسبت به تعداد جمعیت  روستایی نمونه والگو است
اجرای برنامه های متنوع فرهنگی مذهبی  که در سطوح جامعه روستایی در کمتر جایی  با این محتوی وتشکیلات اجرا می شود نظیر  برگزاری هر ساله یادمان شهدا ؛ برگزاری نمایشگاه کتاب  با تخفیف ویژه ( ۷۰ درصد)  ؛ برگزاری کلاسهای تقویتی برای دانش آموزان باجگانی  در سطوح ومقاطع مختلف درشهر وروستا با استفاده از همکاران فرهنگی روستا ؛
تاسیس انجمنهای مختلف نظیر مجمع حسینیان باجگان؛ انجمن همگام با طبیعت برای حمایت وحفاظت از محیط زیست ؛ انجمن یاسهای آسمانی  ؛ تجلیل سالیانه ودوره ای از ممتازین علمی وفرهنگی روستا در مقاطع مختلف از ابتدایی  تا دانشگاه و…
تهیه کننده : محمددهقان