روستای ینگجه / نیشابور / خراسان رضوی

ناشناس گفت:

معرفی اجمالی (بخش سرولایت )
روستای ینگجه
این بخش در شمال غربی شهرستان نیشابور واقع شده و از شمال به منطقه قوچان ، از جنوب به سبزوار و از شمال شرق به چناران و از غرب به منطقه خراسان شمالی اسفراین و از طرف شرق به تحت جلگه نیشابور محدود است و باوسعتی حدود دو هزار کیلومتر مربع و جمعیتی حدود چهل هزار نفر که قریب ۶۳ روستارادرخود جای داده است . که دارای دو دهستان به نامهای سرولایت و بینالود می باشد که در حال حاضر چنکه سفلی مرکز اداری بخش و عبدا…گیو مرکز دهستان سرولایت و کلاته محمد جان مرکز دهستان بینالود می باشد .
سرولایت درروزگاران بسیار قدیم محل عبور و گذرگاه ایران و توران زمین بوده است . و درسینه دیر سالان سرولایت داستانی از شهر گمشده سمنگان نقل می شود و هم اکنون محلی بنام سمک در شمال غربی روستای حسن آباد راهمان سمنگان می دانند که تهمینه دختر شاه سمنگان به ازدواج رستم در می آید و سهراب حاصل این ازدواج است . ونباید فراموش کنیم که نام سابق رامهرمز سمنگان بوده و شهر سمنگان که مقدسی از آن نام می برد و حمد ا… مستوفی آن را سمنجان و شرف الدین علی یزدی آن را به همان سمنگان می خواند در اطراف بلخ می باشد .
به هرحال دشت کلیدر سرولایت را خوابگاه رستم می دانند که رخش راعده ای به شهر سمنگان می برند و اگر اسطوره هارابه تاریخ پیوند بزنیم و خانواده رستم رادرعهد پارتها (اشکانیان ) بدانیم این منطقه بدون شک زیر سلطه اشکانیان می باشد و این داستانها باید از همین مناطق نشات گرفته باشد . از نکات مهم دیگر تاریخ سر ولایت وجود شهری بنام جوزگان نزدیک کلیدر می باشد که هم اکنون درختان گردوی بسیار کهن باقدمتی ناشناخته در آن محل وجود دارد و این منطقه رامحل جنگ و شهادت یحیی بن زید علوی می دانند که آرامگاه یحیی در این محل از بناهای اوایل دولت صفویه زیارتگاه صاحبدلان است . ناگفته نباد که جوزجان در ناحیه باختری بلخ سر راه مرو رود و بلخ نیز وجود دارد که فاریاب از شهر های معروف آن است . نام سابق گنبد قابوس جرجان بوده و قبری مربوط به یحیی نیز درآن شهر واقع است اما آثار بدست آمده از زیارت کلیدر هیچ شکی راباقی نمی گذارد که در دشت کلیدر محل تلاقی سپاهیان نصربن سیار و یحیی بن زید علوی درسال ۱۲۵ ه – ق بوده است از توابع جوزجان سرولایت باید از کهنه جا (کهنه جه ) در کنار روستای فعلی ینگجه (محل تازه ) یاشب تازه نام برد . که آثار سدی از ملات ساروج در این منطقه وجود دارد . که بعد ها به بند بخت معروف شده است قلعه ی دمیر خان سرولایت نیشابور (روستای ینگجه)
این قلعه به فاصله ۳ کیلومتری شمال شرق روستای ینگجه در کنار جاده ی اسفالته ینگجه به خواجه آبادوعبدالله گیو در مجاورت راه مال روی روستای بشکن در بالای تپه .قرار دارد. اتاق های متعدد دارد و ظاهرا درب اصلی آن در سمت غربی بوده است . احتمالا این قلعه از دوره ی تیموری به بعد مسکونی بوده است .
مصالح به کار رفته در معماری آن از سنگ با ملات گچ و ساروج میباشد. که به علت عوامل جوی وعدم توجه میراث فرهتگی آسیب های فراوانی دیده است. در اطاف آن آب انبار های فراوانی به سبک معماری تیموری دیده میشود.البته این تصویر مربوط به ۲۰سال پیش است ودرحال حاضر دیوارهای سنگی وگلی وساروج آن تخریب شده و فقط آثاری از آن بجا مانده که توجه مسئولین را می طلبد.
وجود چاه آسیاب سنگی تراشیده شده زیر پای کوه معروف قایه که به سالها قبل از اسلام برمی گردد. سر ولایت اسرار زیادی رادر طی قرون و اعصار در دل خویش جای داده است و کوههای سر به فلک کشیده آن شاهدان ساکتی براین فراز و نشیبها هستند .
سر و لایت بعد از اسلام دست به دست گشته است و در زمان سر بداران از جمله مناطق ییلاقی و چراگاه احشام آنان بوده و نیز گذرگاه تیمور گورکانی که در این مسیر روستاها رانابود و مردم راقتل عام نمود از جمله محلی بنام قرران لو به زبان محلی می باشد که به فارسی یعنی قتلگاه .ومحلی به نام قزل بٌرون که به فارسی محل قرمز یادماغه کوه قرمز، محلهای دیگری که هنوز مشخص نشده است . پس از تیمور شهری درمحل ینگجه ، محلی بنام چهار تخته بنا نهاده می شود که آثار آن در حال حاضر درتپه مشرف به چهار تخته بنام ( قلعه محمد علی ) معروف است و در محل جنوب تاج سد ینگجه قرار گرفته است . ظلم و ستم حکام قاجار بارها مردم این منطقه رابه طغیان و عصیان وامی دارد و بعد از معاهده ننگین گلستان و ترکمن چای اوضاع سرولایت بحدی بحرانی می شود که عباس میرزا سپاهیانی رابرای کنترل سرولایت که مر کز آن ینگجه بود به سلطان میدان اعزام می کند . در اواخر دوره قاجار افرادی مانند مدیر الملک و علاء خلوت و عدل الدوله حاکم سرولایت بودند که شخص اخیر برادرش رابه نام قلیچ در قریه یام سر برید . در زمان فتح السلطنه سرولایت بطور کامل به نیشابور ملحق شد . روستای ینگجه در طی سالیان دراز مرکز سر ولایت بود و دارای حوزه علمیه و چندین مکتب خانه بود. ینگجه ، از شرق از طریق کاریز آب رستم آباد و دشت حاصل خیزش به روستای خواجه آباد و از شمال شرق از تخته بشکن و مایه سنگی به روستای بشکن از شمال از طریق کلاته ملاعبدا… و سولن کاریز به روستای آقایه ، از شمال غربی از طریق محلی بنام کافتار (کفتار ) به پیر شهباز و امیر آباد ، از غرب از طریق سد ینگجه و النگ زار و دره خایسک و دره درخت پیر و کاریزهای قره کاریز به روستای خایسک و گاو نشین و خدر شاه ، از جنوب غربی از دره گاو نشین و غرب مارکوه (ماهرخ کوه ) و دره کاهان به روستای نشین و منطقه صفی آباد اسفراین و کاهان و داراب سبزوار وصل است . از جنوب به ارتفاع ماهرخ کوه (مارکوه ) از جنو ب شرقی از طریق کچه داغ (کوه کوچک) و داش آتان (سنگ انداز ) و بنو شه یا بنفشه به روستاهای دزق و زیگ وصل می باشد ،ینگجه توسط اجداد فامیلهای موجود درروستا بوجود آمد .در همین روز گار این محل مهد علم و دارالمو منین سرولایت گردیده بود . نماز جماعت در سه نوبت برگزار می گردید و بزرگانی چونان آخوند شیخ عبدالوهاب غلامی و آخوند ملا نصر ا… ، آخوند ملا علی اکبر و آخوند ملا عباس و آخوند کربلایی نجفعلی و آخوندشیخ حسین اصغروآخوند….. حوزه علمیه رااداره می کردند طلاب زیادی راپرورش دادند . از جمله آخوند شیخ عبدالوهاب غلامی که مردی زاهد و باتقوا بودو زهدوتقوای ایشان همه مردم وجوانان را به خود جذب کرده بود. و مکتب خانه بزرگی رااداره می کرد و امام جماعت ومورد احترام وپاسخگوی مسائل شرعی اهالی روستابود.
در آن زمان در روستای ینگجه فرد بی سواد وجود نداشت ، و درینگجه مکتب خانه های زیادی وجود داشت از جمله مکتب خانه، ملا سید موسی موسوی – مکتب خانه ملا ذبیح ا… سبزی و مکتب خانه، ملاسید آقاو میرزا شکرالله موسوی……….. جهت خواهران نیزمکتب خانه جدا گانه ای وجود داشت معروف به مکتب خانه ملا کبری ، مردم روستا در هرمکتب خانه که نزدیک بودند به فراگیری قرآن می پرداختند . و همه افراد قرآن خوان و اهل مطالعه بودند. باانقراض سلسله قاجاریه و به قدرت رسیدن رضا شاه که مذهب زدایی آغاز گردید مردم روستای ینگجه با روشنگری روحانیت بنای مخالفت رابارژیم پهلوی گذاشتند والی سرولایت که شخصی بنام آقاعلی علیزاده بود ودر آن زمان بیش از ۱۷۰ قریه رافرمان روایی میکرد و باروحانیت ساکن در روستای ینگجه و منطقه هماهنگ وفردی کاملا مذهبی بود، بخاطر مقاومت در جابجایی مرکز بخش از ینگجه به چکنه وارتباطات مذهبی با روحانیت .وابستگان رضاشاه والی رانیز به روستای دیوانگاه تبعید کردند ودر روستای دیوانگاه خانه نشین نمودند و رضا شاه به جهت بی رنگ نمودن نفوذ روحانیت مرکزیت بخش را از ینگجه به چکنه سفلی انتقال داد .
. مردم ینگجه هیچگاه بارژیم پهلوی سر سازش نداشتند و دراتفاقات سال ۱۳۴۲ه.ش به رهبری روحانیون محل از جمله آخوند شیخ عبدالوهاب غلامی و دیگر روحانیون، مبارز ه منفی راآغاز کردند .. آخوندشیخ عبدالوهاب غلامی وآخوند های دیگر روستا مردانی متقی و پرهیزکار و دشمن آشتی ناپذیر رژیم پهلوی بودند . روحانیت همراه بامومنین و افراد مذهبی که از همه فامیلها بوده اند ینگجه رابصورت مرکز مهم مبارزه درآورده بودند . بویژه طلاب جوان ینگجه ای ساکن قم که نقش مهمی در هدایت وروشنگری جوانان داشتند . فامیلهای موسوی ، امام وردی ،غلامی ،یساقی. شوشتری ، سبزی ، صفری ،علیزاده.خموشی ، براتی ، درری و شرایعی.و…… که درروستا ساکن بودندوهنوز هم در روستا ساکن هستند با ازدواج جوانان همگی به فامیلهای واحدی درآمده اند و باصمیمیت و دوستی درکنار هم به زندگی مشغولند و مسئولیتهای مهمی رادر این عصر در سراسر کشور برعهده دارند. ینگجه زادگاه مردان بزرگی چون سردار شهید حاج نورعلی شوشتری جانشین نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران وفرمانده قرارگاه قدس سپاه درجنوب شرق ایران که با ایثار جان خود درراه اسلام ناب محمدی وپشتیبانی از راه ولایت فقیه وایجاد وحدت اسلامی به شهادت لبخند زدوعنوان سردار شهید وحدت گرفت که شرح دلاوریهای او و همرزمانش در میادین جنگ ایران و عراق ومنطقه سیستان وبلوچستان به کتابهای مستقل نیاز دارد و باید پای سخن همرزمان وی در طول هشت سال دفاع مقدس ودرمقابله با اشرار تفرقه افکن نشست تا این مرد راشناخت اگر رستم جنبه اسطوره ای دارد.سرلشکرشهید نورعلی شوشتری سردار وحدت است که شجاعت رستم و ایمان عمار را در راه دفاع از ولایت فقیه دارد و باید شرح آن همه دلاوری ها در سینه تاریخ ثبت شود .
همچنین از فضلای حوزه علمیه قم و استاد دانشگاه پژوهشگر و محقق علوم قرآنی دکتر محمد علی مهدوی راد (غلامی ) که بیش از ده ها کتاب و آثار نوشتاری فراوانی رابه رشته تحریر درآورده و چندین مجله ازجمله آئینه پژوهش ،مرآت التحقیق لبنان ،میقات و……راسردبیری می کند نمی توان نام نبرد . وجود پزشکان واساتید دانشگاه وافسران وفرماندهان نظامی وانتظامی و قضات و فرهنگیان و مهندسین فنی و جوانان علاقه مند و مشغول به تحصیل و کار در رشته های مختلف و صنوف مختلف از چرخاندن کارهای فرهنگی ، سیاسی ، نظامی و تربیتی و دیپلماتیک گرفته تا نانوایی و نماکاری و کانال سازی و … که نقش بزرگی در جامعه را برعهده داشته و دارند . همه این پیشرفت ها حکایت از ماهیت مذهبی و سخت کوشی و تلاش نسل اندر نسل این دیار دارد .
از نقاط دیدنی ینگجه می توان از دره سرسبز، قبل از ورود به روستا که تپه هاراسرسبزی درختان بادام و اطراف رودخانه راسرسبزی درختان متفاوت و رودخانه زیبای آن که تازیر پای سد این سرسبزی و رودخانه کشیده شده است نام برد سد روستای ینگجه نیز برروی رودخانه ، منطقه رابه سرسبزی بیشتر مبدل نموده وکوچ فصلی پرندگان مهاجر از نقاط مختلف دنیا محل سد رابه تالاب زیبایی با چشم اندازی زیباتبدیل کرده ، ارتفاعات اطراف سدنیزباآب وهوای تمیزومحیط زیست زیبا ارتفاعات اطراف سدرابه تفریحگاه جوانان ودوستداران طبیعت تبدیل کرده و امید کار و فعالیت رانوید بخش شده است . وجود ارتفاع سنگی(قایه) مشرف به باغات و روستا دورنمای ویژه ای به روستا بخشیده است.درجنوب غربی ارتفاع قایه آسیاب وآبشارقدیم وجودچاه سنگی آسیاب تراشیده شده ،حکایت ازسخت کوشی اهالی زحمت کش این دیاردارد. هر سال در ایام باستانی نوروز اهالی روستاهای اطراف و اهالی ساکن در شهرها و روستاهای دور ونزدیک دور هم جمع می شوند و تفریحات خودراباآرامش وصمیمیت درمحل بسیار زیبای سدینگجه می گذرانند.
چند سالی است توسط جوانان و پیشکسوتان ورزش کشتی، مسابقات کشتی چوخه دراین محل برگزار می گردد . روستای توریستی ینگجه در روز ۱۳ نوروز جمعیت زیادی راپذیرا می باشد . وجود نزدیگ به۳۰ شهیددفاع مقدس و تعدادی جانباز و آزاده وایثارگروبسیجی در این دیار . طراوت معنوی خاصی به روستا بخشیده است و روستارادر بین روستاهای همجوار نمونه کرده است .فاصله روستای ینگجه تاشهرستان نیشابور۱۰۰کیلومتروتاشهرستان قوچان۸۵کیلومتراست.جاده دسترسی بعداز پیروزی انقلاب اسلامی ترمیم وآسفالت بوده وداری آب لوله کشی وبرق سراسری و مرکزتلفن ۲۵۶شماره ای می با شد .
به دلیل مهاجرت اهالی در حال حاضر بیش از ۴۵۰خانوار در مشهد مقدس وبیش از ۱۲۰خانوار درشهرستان نیشابور،بیش از۶۰خانواردرشهرستان قوچان وبیش از۸۰خانواردر شهر تهران وبیش از۱۵۰خانوار دراستان گلستان ومازندران و۱۰۰ خانواردر شهرهای دیگر کشور سکونت دارند.وهیچگاه دیار همیشگی اشان ینگجه را فراموش نکرده ودر مناسبت های مذهبی وعزاداری مخصوصا ایام عاشورا وتاسوعاوایام عید نوروزومراسم عروسی و……. در هرجا که سکونت داشته باشند خودراسهیم دانسته ودر غم وشادی هم شریک می شوند.
روستای ینگجه چون در منطقه کوهستانی قرار دارد دارای چشمه های بسیاری نیز می باشد، معروفترین آنها عبارتند از:
۱- چشمه(چهار تخته۱).۲- چشمه (یوزو قوطنو).۳- چشمه (آقانن چشمسه.(۴- چشمه (شورچشمه.(۵- چشمه(حاج قنبر(.۶- چشمه …(چشمه کربلایی عباس(.۷- چشمه (یوخارکوه چشمه.(۸- چشمه (چشمه ملا عبدالله(.۹- چشمه (قارا کریز(.۱۰- چشمه(سولان کریز(.۱۱- چشمه(قارقا دره(. ۱۲- چشمه(کی وقف(.۱۳- چشمه(خونوکال(.
۱۴- چشمه سارهای خدر شاه و چندین چشمه سار فصلی و جذاب و دیدنی دیگر …
مشخصات سد روستای ینگجه که در دوران تصدی نمایندگی مجلس شورای اسلامی حجت السلام و المسلمین حاج شیخ علی شوشتری که از ایثارگران دفاع مقدس نیشابور و ینگجه می باشد. با پیگیری های شبانه روزی ایشان و دیگر عزیزان مسئول احداث شد و بشرح ذیل می باشد.
نام سد
قوری چای خراسان
نام سازمان
خراسان
سال شروع ساخت
۱۳۶۹
نوع سد
خاکی با هسته رسی
محل سد – استان
خراسان رضوی
سال شروع بهره برداری
۱۳۷۲
نام حوضه آبریز اصلی
مرکزی
نزدیکترین شهر و فاصله از آن به کیلومتر
نیشابور
نام رودخانه
ینگجه
نام حوضه آبریز فرعی
کال شور
ارتفاع از پی – متر
۱۹
ارتفاع از کف – متر
۱۷
عرض در تاج – متر
۲
طول تاج – متر
۲۱۰
سطح زیر کشت – هکتار
—
MCM – حجم آب قابل تنظیم سالیانه
۳
ظرفیت نیروگاه – مگاوات
—
MCM – حجم کل
۳
نوع سرریز
آزاد
MCM – حجم مفید
۳
سدی به قدمت بخت النصر
درروستای ینگجه سدی وجود دارد که معروف است از زمان بخت النصر باقی مانده است. چند ماه قبل هم که بیل مکانیکی می خواست انرا بردارد نتوانست چون از جنس ملات ساروج است. مردم معتقدند که ارتباطی بین جایی که معروف به اسوکترن است با این سد وجود دارد.
قلعه‌ی دمیر خان سرولایت نیشابور (روستای ینگجه(
این قلعه به فاصله ۳ کیلومتری شمال شرق روستای ینگجه در کنار جاده ای آسفالته ینگجه به خواجه آباد وعبدالله گیو در مجاورت راه مال روی روستای بشکن در بالای تپه قرار دارد. اتاق های متعدد داشته و ظاهرا درب اصلی آن درسمت غربی بوده است. احتمالا این قلعه از دوره ی تیموری به بعد مسکونی بوده است . مصالح به کار رفته در معماری آن از سنگ با ملات و ساروج می باشد. که به علت عوامل جوی و عدم توجه میراث فرهتگی آسیب های فراوانی دیده است. در اطراف آن آب انبارهای فراوانی به سبک معماری تیموری دیده می شود . درحال حاضر دیوارهای سنگی وگلی و ساروج آن تخریب شده و فقط آثاری از آن بجا مانده که توجه مسئولین را می طلبد.
درجنوب غربی ارتفاع قایه آسیاب وآبشار قدیم وجود چاه سنگی آسیاب تراشیده شده ،حکایت از سخت کوشی اهالی زحمت کش این دیار دارد که در زمان قدیم بیش از ۱۱ آسیاب در مسیر رودخانه وجود داشته که محل مراجعه مردم منطقه بوده.هر سال در ایام باستانی نوروز اهالی روستاهای اطراف و اهالی ساکن در شهرها و روستاهای دور و نزدیک دور هم جمع می شوند و تفریحات خود را با آرامش وصمیمیت درمحل بسیار زیبای سد ینگجه می گذرانند. چند سالی است توسط جوانان و پیشکسوتان ورزش کشتی، مسابقات کشتی چوخه دراین محل برگزار می گردد. روستای توریستی ینگجه در روز ۱۳ نوروز جمعیت زیادی را پذیرا می باشد . وجود نزدیگ به۳۰ شهیددفاع مقدس و تعدادی جانباز و آزاده و ایثارگر و بسیجی در این دیار طراوت معنوی خاصی به روستا بخشیده است و روستا را در بین روستاهای همجوار نمونه کرده است فاصله روستای ینگجه تا شهرستان نیشابور۱۰۰کیلومتر و تا شهرستان قوچان ۸۵ کیلومتر و تا مشهدمقدس ۱۸۵کیلومتراست.جاده دسترسی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ترمیم وآسفالت بوده و در حال حاضر جاده اسفراین به مشهد مقدس که از بالای روستا احداث شده دسترسی به روستا را راحت می نماید. به برکت انقلاب اسلامی روستا ینگجه داری آب لوله کشی و برق سراسری و مرکزتلفن ۲۵۶ شماره ای و داری پست بانک و امکانات اینترنتی و سامانه پیامک مستقل و بیش از ۱۲ وبلاگ اختصاصی اینترنتی و ورزشگاه بدن سازی و میدان خاص کشتی چوخه، مرکز بهداشتی و… می با شد بازسازی و ساخت گلزار معطر شهدای ولایتمدار و قهرمانان دیار ماهرخ کوه و اجرای طرح هادی روستا و ساخت بناهای زیبا بر بلندای تپه ها و بازسازی مسکن اهالی نیز حال و هوای ینگجه را دلنشین نموده است.
به دلیل مهاجرت اهالی در حال حاضر بیش از ۴۰۰ خانوار در مشهد مقدس و بیش از ۱۵۰خانوار درشهرستان نیشابور، بیش از۸۰ خانوار در شهرستان قوچان و بیش از۵۰ خانوار در شهر تهران و بیش از۱۵۰ خانوار در استان گلستان و مازندران و۱۰۰ خانوار در شهرهای دیگر کشور سکونت دارند. و هیچگاه دیار همیشگی اشان ینگجه را فراموش نکرده و در مناسبت های مذهبی و عزاداری مخصوصا ایام عاشورا و تاسوعا و ایام عید نوروز و مراسم عروسی و… در هرجا که سکونت داشته باشند خود را سهیم دانسته و در غم و شادی هم شریک می شوند.