مرکید – مرند – آذربایجان شرقی

روستای مرکید که  توابع شهرستان مرند بخش یامچی بوده و در نزدیکی شهر یامچی قرار دارد .

یکی از بزرگترین روستاهای بخش یامچی مرکیت می باشد که در تداول به مرکید معروف شده است. مرکید منطقه ای جلگه ای است که ارتفاع آن ۱۴۰۰ متر می باشد.

* قدمت و وجه تسمیه مرکید (مرکیت)

از نظر تاریخی این روستا اهمیت زیادی دارد. چرا که تپه های باستانی شیرین شهر که در تداول محلی به شیریناسر معروف شده اند در این روستا واقع شده اند. قبرستان این روستا نیز قدیمی بوده و قوچ های سنگی  و دو تا صندوقچه در آن وجود داشته است.

*البته معلوم نیس سر این آثار تاریخی با ارزش و گرانبها چی اومده و به گفته ی مردم این روستا این آثار توسط افراد ناشناس به سرقت رفته است

نام این روستا از قومی به همین نام گرفته شده است. این قوم از نژاد آلتایی (ترکی ـ مغولی) محسوب می شوند که در کنار دریاچه بایکال به سر می بردند. در قسمت غربی سرزمین مرکیت قلمرو قرقیزها بود. دامنه کوههای خینگان و نواحی مرزی منچوری در خاور دور، چراگاه چهارپایان قبایل تاتار بود. ایل کوچک مغول در میان سرزمین مرکیت و تاتار قرار داشته است.

در سده دوازدهم میلادی جنگ های قبیله ای بین مرکیت ها و اقوام رقیب مخصوصاً مغولها صورت می گرفت. آنها اسب های همدیگر را می دزدیدند و گوسفندان همدیگر را می کشتند.

در این دوره آشوب و بی ثباتی، در دشت پهناور، اخلاقیات رو به زوال و دزدی، تجاوز به زنان و تخلف های دیگر از قوانین سنتی کوچ نشینان به صورت نمادهای برتری و قدرت در آمد.

هوئلون، مادر تموچین (چنگیز خان) از قبیله مرکیت (مرکید) بود. یسوکای پدر تموچین هنگام بازگشت از نبردی پیروزمندانه، بر سر راه خود در دشت پهناور باهوئلون روبرو شد و او را ربود. سالها گذشت هنگامی که مرکیت ها مطلع شدند، تموچین (پسر یسوکای و هوئلون) همسری اختیار کرده است؛ به این نتیجه رسیدند که زمان گرفتن انتقام ربودن هوئلون فرا رسیده است. اردوی تموچین مورد حمله گروهی ۳۰۰ نفره از سربازان مرکیت قرار گرفت. تموچین فرار کرد و همسر او «بورته» به دست سربازان مرکیت افتاد. تموچین به کمک طغرل حامی جدید خود سپاهی در برابر قوم مرکیت گرد آورد و دوست دوران کودکی خود یعنی جاموقه را به فرماندهی آن گماشت. آنها سپاه مرکیت (مرکید) را شکست دادند و همسر تموچین را نجات دادند. قوم مرکیت (مرکید) شبانه مجبور به فرار شد.

مغول ها مرکیت ها را به عنوان دشمن نمادین خود می دانستند. چنانکه فضل الله همدانی در تاریخ غازانی به آن اشاره نموده است؛ جنگ مغولها با قوم مرکیت حتی در دوره های بعد از چنگیزخان نیز وجود داشته است و این نشان می دهد که این قوم هنوز هم از هم نپاشیده بود.این مورخ و وزیر دوره ایلخانی در حکایتی می نویسد:

"قوتله قان (فرزند تولوی خان و برادر هلاکوخان) به منظور جنگ با قوم مرکیت (مرکید) عازم شده بود. در راه به درختی برخورد کرد. پیاده شد و با خدا مناجات کرد و از او نصرت خواست و نیت کرد اگر بر یاغی (قوم مرکیت) پیروز شوم این درخت را زیارتگاه خویش خواهم کرد و آنرا با ظرف های رنگارنگ خواهم آراست. خداوند او را بریاغی (قوم مرکیت) پیروز نمود. و پس از جنگ برگشت و پیش آن درخت آمد و بواسطه نیت خود درخت را آراست."

به نظر می رسد که علت نامیده شدن این روستا به نام قوم مرکیت شکست احتمالی آنها در منطقه از مغولها (ایلخانان ایران) باشد؛ یا به اسکان موقت آنها در این منطقه مربوط باشد. البته احتمال دوم منطقی تر به نظر می رسد. لازم به ذکر است که روستای دیگری به نام مرکید خرابه در بخش یامچی وجود دارد که در مسیر جاده یکانات قرار دارد. عنوان خرابه در نام این روستا به احتمال به از بین رفتن قوم مرکیت در این روستا مربوط باشد.

سرزمین قوم مرکیت (مرکید) در حال حاضر جزء کشور روسیه محسوب می شود. این ناحیه در شمال کشور مغولستان فعلی واقع شده است. اکثر شهرهای آن در کناره های دریاچه بایکال واقع اند که از معروفترین آنها می توان به بارگوزین، اوده، ایرکوتسک اشاره نمود.

* قنات ها و چشمه های قدیمی مرکید

برخی از قنات ها و چشمه های قدیی مرکید عبارتند از : ۱-لیلی ۲- قمیش دره ۳- قدی ۴- عباس آباد ۵- تپه ۶- گبی (سامی آباد) –

این روستا در ۱۵ کیلومتری شهر مرند قرار دارد.

متاسفانه این روستا راه اصلی منتهی به راه بازرگانی نداره و مردم این روستا مجبورند برای رفتن به شهر مرند از روستای ۱۵ سرعتگیری دیزج حسین بیگ عبور کنند.

جمعیت :

در این روستا  ۷۰۰ خانوار وجود دارد و جمعیتی بالغ بر ۳۰۰۰ نفر در آن زندگی میکنند .