روستای خوئین / ایجرود / زنجان

سایتها و وبلاگهای روستای خوئین

شهرستان ایجرود – استان زنجان

khoein.ir/

khuein.blogfa.com/

shahidan-khoin.blogfa.com/

گنبد خوئین (کمبز(

شاید اگر بخواهیم نمادی را برای روستای تاریخی خوئین برگزینیم، این نماد، نشانه یا همان مشخصه‌ی برتر، چیزی جز بنای تاریخی بلندترین نقطه‌ی روستا، جایی که حتی از دهات اطراف قابل رویت است، نباشد: گنبد خوئین( به زبان بومی: کمبز KOMBAZ)

همان‌گونه که در تصویر پیشین مشخص است، اطراف خوئین را کوه‌هایی مرتفع با گونه‌های متفاوت خاکی در بر گرفته؛ بر اساس روایات تاریخی، در پی حملات چپاول‌گران در زمان‌های گذشته با اهداف مختلف به این روستا، ساکنان به فکر بهره‌برداری از ارتفاعات خوئین برای دیده‌بانی می‌افتند؛ همین مقدمه‌ اندیشه ایجاد چند برج مستحکم دیده‌بانی در بلندترین نقاط روستا که بر مناطق اطراف مسلط باشد را به ذهن ساکنان متبادر می‌کند*؛ بنابراین در قله‌های کوه‌های اطراف خوئین، چندین برج دیده‌بانی با معماری اصیل و توسط معماران بومی، تعبیه می‌گردد که متاسفانه تمامی این برج‌ها( که به گفته‌ی ساکنان خوئین سه عدد بوده‌اند) غیر از "کمبز" خوئین از بین رفته‌اند.

گنبد یا همان "کمبز" خوئین، بنایی است آجری و بلند که در داخل، به دو طبقه‌ی مجزا تقسیم شده است؛ بر روی بخش فوقانی گنبد، روزنه‌هایی برای دیده‌بان یا نگهبانی که در آن بوده، در نظر گرفته شده و این روزنه‌ها به گونه‌ای‌اند که می‌توان از داخل آن تمامی نقاط اطراف را زیر نظر داشت.

روزنه های دیده بانی بر روی گنبد مشخص است

پشت کمبز، قبرستان‌هایی وسیع بر دامنه‌‌ی کوه‌ها خودنمایی می‌کنند که از جمعیت بسیار این روستا در گذشته حکایت دارد و در مقابل کمبز نیز خوئین نمایان است؛ به طور کلی فرد داخل برج علاوه بر روستا و راه‌های منتهی به آن، بر کوه‌ها و دشت‌های اطراف نیز اشراف نسبتا کامل دارد.

از نظر رسیدگی به این برج تاریخی، تنها می‌توان آه کشید و بس! شاید اگر لطف الهی در نگهداری این بنای تاریخی نبود امروز این برج نیز به سرنوشت نامعلوم دو برج دیگر مبتلا می‌شد! داخل گنبد، وضعیتی اسف‌بار دارد، بر دیواره‌های این اثر ملی و تاریخی، نام‌ها و یادگاری‌ها بیش از هرچیز دیگر خودنمایی می‌کنند البته از روشن شدن چندین‌باره‌ی آتش در این اثر ملی برای تفریح یا گرم شدن هم باید به عنوان یکی دیگر از اقدامات مخرب آن نام برد؛ از سوی دیگر افراد حریص و متاسفانه بی‌فرهنگ نیز با کوچک‌ترین سخن یا شایعه ای  برای یافتن آثار تاریخی یا همان "گنج" به هر کاری دست می‌زنند؛ طبیعتا کمبز نیز از گزند این افراد بی‌نصیب نمانده و علاوه بر زمین داخل، حواشی بیرونی آن نیز چندین بار با چنین قصدی کند و کاو کاملا غیر استاندارد و غیرقانونی شده است که البته دل‌سوزی بومیان باعث سیمان کردن مکان کندوکاوهای مذکور گشته است ….

به هر حال این برج زیبا و کهن، نخستین بنایی است که با ورود به روستای خوئین، خودنمایی کرده و هر بیننده‌ای را به سوی خویش فرا می‌خواند؛ امید است مسوولان کشورمان از نابودی چنین آثاری که به واقع سند هویت ملی و فرهنگی ماست، جلوگیری کنند.

گرمابه سنتی خوئین

در مرکز روستای خوئین، در ضلع شمالی زمین فوتبالی که توسط جوانان روستا ساخته شده، بنایی خودنمایی می‌کند که در قدیم به عنوان "حمام" یا "خزینه" از آن استفاده می‌شده است؛ این بنا از استحکام و ریزه‌کاری‌های بسیاری برخوردار است، به نحوی که علیرغم بی‌توجهی‌های فراوان و حتی کم‌لطفی‌های بسیار، از سال‌های دور تا به امروز هم‌چنان پا بر جا مانده است.

بر روی دیواره‌ی‌های این حمام کهن، نقوشی هنری و زیبا قابل مشاهده است؛ این آثار که تقریبا ۹۰ درصد آن نابود شده، عبارت بوده از طرح‌های هنری از جمله گل‌های تزئینی و هم‌چنین خطاطی‌هایی با مضامین مذهبی و یا ادبی.

ظاهرا این حمام با تلاش حاج اسکندر، جد "حاج مهدی اسکندری" بنا گشته است که البته با ساخت حمامی کمی مدرن‌تر در منطقه‌ی مرکزی روستا، هیچ‌گونه استفاده‌ای از این حمام کهن و سنتی که یادگارهای بسیاری در خود داشته و بر در و دیوار آن آثار هنرمندان این مرز و بوم نقش بسته بوده، نشده و بسیار جای تاسف دارد که امروز تنها به عنوان زباله‌دان مورد استفاده قرار می‌گیرد!

(قابل ذکر است که حمام مدرن‌تر نیز پس از لوله‌کشی خانه‌های روستا، عملا بی‌استفاده مانده و به صورت بنایی مخروبه در آمده که رسیدگی خاصی هم به آن نمی‌شود.)

درباره‌ی معماری این بنای سنتی که قدمت آن نیز به درستی مشخص نیست، باید چنین گفت که حمام سنتی خوئین، متشکل از چندین اتاق مجزای آجری با سقف گنبدی شکل که از جنس سنگ‌های دست‌ساز بوده می‌باشد که البته متاسفانه از سقف گنبدی شکل آن نیز تنها خرابه‌هایی باقی مانده است.

به گفته‌ی بومیان روستا، در اولین و ظاهرا آخرین! حضور کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در خوئین، این حمام از جمله بناهای روستا بوده که توجه کارشناسان میراث تاریخی را به خود جلب کرده و سازمان مذکور نیز قول بازسازی و نگهداری این بنای تاریخی را داده است که تا به امروز متاسفانه این قول از حد سخن فراتر نرفته است.