ایجان – خنداب – مرکزی

ایجاب یکی از روستاهای استان مرکزی میباشد که نزدیکی آب سنگین میباشد دلم تنگ شده خیلی وقته نرفتم.

************** 

روستاهای چگنی های خنداب استان مرکزی

روستاهای محل سکونت

این روستاها توسط ایل چگنی احداث شده اند. ایل چگنی در منطقه سنگ سفید از بخش خنداب شهرستان اراک چادر نشین بوده اند و قشلاق و ییلاق آنها در کوههای این منطقه بوده است و پس از سکونت روستاهای زیر که تماما چگنی هستند توسط ایل بوجود آمده است. لازم به ذکر است طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت بخش سنگ سفید ۸۶۶۹ نفر بوده است.

۱- طورگیر

۲- قلعه عباس آباد

۳- شرشره

۴- گذردر

۵- اقداش

۶- الودر

۷- صالحی

۸- حسین گرگ

۹- چالاب

مرکز ایلخانی چگنی (نصیرخان چگنی و نوه اش حاج رستم خان چگینی) روستای مست سفلی (مهرسفلی کنونی) بوده است و روستاهای زیر جزو املاک ایلخان چگنی بوده است

الف- دهستانهای اناج بخش خنداب

۱- گوشه سفلی

۲- گوشه علیا

۳- کرکان

۴- اناج

۵- سناورد

۶- مهر سفلی (مست سفلی)

ب- دهستانهای جاورسیان از بخش خنداب

۱- ده سد

۲- پلنگاب (لنگاب)

۳- جاورسیان

۴- خانقاه علیا

۵- ایجان

۶- ادشته

۷- سوزان

۸- ایوند

۹- نوده

۱۰- خارپهلو

۱۱- درمن

لازم به ذکر است بسیاری از ایل چگنی با نام فامیل چگینی و چگنی  در روستاهای مست (مهر)، ایجان و سایر روستاهای جزء املاک ایلخان چگنی ها و همچنین بخش عظیمی از ایل در شهرستان اراک، شهر تهران و همچنین در خارج از کشور هستند.

 لازم به ذکر است بخشی از ایل چگنی که به این منطقه کوچانده شده اند در روستاهای استان همدان و در نزدیکی ملایر سکنی گزیدند. (بعنوان در مثال آبادیی حمزه لو, پری زنگنه, می آباد, جوزان, کساوند و سایر روستاهای دهستان کمازان وسطی از بخش زند شهرستان ملایر استان همدان سکونت دارند) همچنین بخش اعظمی از ایل اکنون در شهرستان ملایر سکونت دارد.

موقعیت مکانی روستاهای چگنی نشین بخش خنداب اراک که بنام شرا (یا به گفتار محلی چرا) نیز نامیده می شود، کوهستانی بوده و این منطقه با حصاری از کوه پوشانده شده و از سایر قسمتهای منطقه جدا است. ایل چگنی در این منطقه و با توجه به موقیت کوهستانی منطقه، دارای قشلاق و ییلاق بوده است. زبان مردم ایل تا نسل پیش لری بوده ولی به مرور زمان و در آمیختگی با اهالی منطقه، زبان به فارسی تغییر کرده است. مذهب مردم شیعه دوازده امامی است.

در زیر، توصیف آقای ابراهیم دهگان نویسنده شهیر اراک از این بخش عیناً نقل می شود:

" شّرا

طرف مغرب شهرستان اراک متصل به خاک ملایر و همدان و به جانب شمال فراهان قرار گرفته. این لغت نزد اهالی چرا با جیم پارسی (چ) است و به همین صورت هم در تالیف زمان مغول دیده می شود. رودخانه ای به همین نام از وسط خاک شرا می گذرد، که اطراف خود را حاصلخیز و گرانمایه می سازد. عدد قراء منتسب به شرا از صد متجاوز و همه دهات آن مصفی و حاصلخیز است. چرا هنگام فتح ایران به دست اعراب بیشتر ضمیمه شهرستان همدان بوده و در قرون چهارم و پنجم، چنان که از نوشتجات مورخین بر می آید، به چند ناحیه تقسیم می شده است. قسمت بالای آن به نام فائق یا فاتق خوانده می شده و ضمیمه قلمرو آل عجل بوده و قسمت اطراف ساروق ضمیمه رستاق کوذدر من توابع قم و قسمت میلاجرد و دیزآباد ضمیمه رستاق ساوه از محال قم و بقیه (مقدارش معلوم نیست) جزء توابع همدان بوده است. ولی تغییر حکومتها و دست به دست شدن شهرها همانطور که مقدرات کشور و نواحی آن را تغییر می داده سرنوشت شهرستانها و رساتیق را هم از صورتی به صورت دیگر در می آورده است.

حاج زین العابدین شیروانی در بستان السیاحه می نویسد: «چّرا (به تشدید راء) نام بلوکی است در قرب فراهان و ملایر، اکثر قراء آن معمور و فواکه سردسیرش موفور است. خلقش همه شیعی مذهب و قلیل الادیند، راقم مکرر دیده.»

قسمتی از بلوک شرا محل رحل دسته ای از ایل چگینی است که بعد از متواری شدن در این سرزمین مسکن گرفته اند.

۱-      قریه مس، که اهالی آن را به همین صورت تلفظ می کنند و در دفاتر امروزه به اضافه تا (مست) ظبط شده است. جزء توابع شرا و اولین جایی است که آل عجل در آن فرود آمده اند.

۲-      قریه جاورسیان یکی از قراء تابعه آنجا است که این قریه ممکن است در جای جاورسان محل اولین زد و خورد فاتحین اصفهان قرار گرفته باشد و یا آنکه بعد از خرابی جاورسان به نام آن بنا شده باشد. موقعیت و کهنگی آثار و واقع بودنش در مرز اصفهان آن روز نظریه اول را بیشتر تایید می کند.

۳-      درمن دیه بزرگی است از دهات شرا. خواجه عبدالرحیم وقایع نگار زمان شاه عباس منسوب به این دیه می باشد. صاحب عالم آرای عباسی این نویسنده را توثیق نموده و پاره ای از روایات خود را به وی منسوب داشته است.

۴-      یکی از دیه های تابعه شرا خانقاه است که گویا در این محل خانقاه بزرگی وجود داشته و از اهل اطلاع شنیده شد که خانقاه منتسب به این دیه وقتی هم محل اجتماع اهل دل و ارباب حال بود و در تالیف قدیمه هم اسمی از آن برده شد ولی فعلاً مدارکی که قابل توجه باشد در اختیار ما نیست.

تبارشناسی ایلخانان چگنی منطقه خنداب اراک

ایلخانان چگنی اراک که به همراه بخشی از ایل چگنی به منطقه فوق الذکر تبعید شده اند (در زمان آغامحمد خان قاجار) از نسل سبزوار می باشند. نصیر فرزند سبزوار که به گفته معمرین منطقه در زمان تبعید ۱۴ ساله بوده است بعنوان اولین ایلخان ایل چگنی در منطقه بوده است و فرزندان او پس از منسب ایلخانی را داشته اند.

سنگ قبر نصیر خان چگنی در امامزاده ابراهیم روستای نوده واقع در منطقه وجود دارد. از مشاهیر این خانواده فرج الله خان چگنی فرزند ارشد حاج رستم خان می باشد که در دوران حکومت مظفرالدین شاه قاجار، با عنوان مجدالدفتر در دربار محمدعلی میرزای ولیعد در تبریز بوده است.