برج – نیشابور – خراسان رضوی
محوطه باستانی تپه برج نیشابور
«تپه برج»، منطقه‌ای واقع در ۲۴ کیلومتری شرق نیشابور و دارای مساحت بیش از ۱۶ هکتار است. این تپه در دو کیلومتری جنوب روستای برج و شمال شرق روستای عبدل آباد و شمال غرب دهنو هاشم‌آباد قرار گرفته است. بر اساس گمانه‌های باستان‌شناسی انجام شده، با کشف برخی از آثار و از جمله اسکلت بانویی با تزیین‌آلات قابل توجه، قدمت حضور و فعالیت بشر در تپه برج نیشابور، دست‌کم به پنج هزار و پانصد سال پیش از میلاد می‌رسد.
مهم‌‌ترین دستاورد کاوش‌های باستان‌شناسی تپهی برج نیشابور، یک اسکلت انسان است که توجه‌ها را به سمت خود جلب کرده، این اسکلت که به‌طور اتفاقی در گمانه‌زنی انجام شده، در لایه‌نگاری تپهی برج کشف شده، متعلق به بانویی ۴۰ تا ۴۵ ساله با بلندای ۱۴۴ سانتیمتر است و در پنج هزار و پانصد سال پیش از میلاد می‌زیسته است. بقایای پوسیده‌ی یکی از دندان‌ها و هم‌چنین آثار کشیده شدن دندان‌های کرسی این بانو در دوران حیاتش، از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد آن است.
در کنار این اسکلت، که بر اساس سنت‌های پیشین، به صورت چمباتمه و در فاصله ۲۵ متری کف محل سکونتش به خاک سپرده شده، دو مهره‌ی فیروزه به قطر ۱ تا ۳ میلیمتر، کشف شده که در میان هر یک سوراخی وجود دارد. این دو مهره‌ی فیروزه، احتمالاً جزو وسایل تزیینی مالک اسکلت در زمان حیات وی بوده است.
در همین منطقه‌ی باستانی تپه برج نیشابور، هم‌چنین ۵/۲ کیلوگرم گندم سوخته در یک اجاق بر روی یک سطح متعلق به دوران مس سنگی، کشف و شناسایی شده که «این گندم‌ها، برای مطالعه و تحقیقات لازم در اختیار متخصصان مربوطه گذاشته شده است».
مجموع وسایل کشف شده در تپهی برج نیشابور، در طی سه ماه کاوش، ۱۳ هزار و ۲۹۹ قطعه اعلام شده که عملیات ورود اطلاعات این قطعات شامل سفال، دوک، بقایای سفال غیر از ظروف دستینه‌های سنگی چون هاون، ابزارهای سنگی، بقایای فعالیت‌های صنعتی جوش کوره به انجام رسیده است.
باستان‌شناسان، هدف از گمانه‌زنی‌های اخیر (۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ ش) در تپهی برج نیشابور را، شناخت توالی فرهنگ‌های پیش از تاریخ ]دوران کهن[ و معرفی آن‌ها از آغاز روستانشینی یا نوسنگی تا آغاز شهرنشینی اعلام کرده‌اند. به منظور بررسی این توالی، یک تیم کارشناس از محدوده شهرستان‌های نیشابور، سبزوار، اسفراین، جاجرم، آشخانه، بجنورد، قوچان، شیروان، فاروج و دشت درگز بازدید کرد که طی آن ۲۷ محوطه‌ی آثار تاریخی در این مناطق کشف شد.
