روستای کرکهرک / قصرشیرین / کرمانشاه

روستای کرکهرک در حدود ۱۵ کیلومتری نرسیده به شهر قصر شیرین و۳۷کیلومتری شهر گیلانغرب قرار دارد.

این روستا از لحاظ آب و هوایی جزء مناطق گرم و خشک به شمار میرود لذا سکنه ی آن که اکثرا شغل کشاورزی دارند کشت دیمی دارند.

با وجود این باغ های کوچک  انگور و…نیز در اینجا مشاهده می شود.

روستای کرکهرک مرکز دهستان نصر آباد بخشداری مرکزی قصرشیرین در دامنه های جنوبی کوه های بازی دراز قله پل خدا بلندی کوه قاضی و قلعه گبری که از آثار دوره ساسانیان می باشد (این قله صعب العبور و فقط یک راه دارد و بر فوق آن قلعه ای بنا شده است ) و از نظر آب و هوایی گرمسیری و تابستانی گرم و خشک ، زمستانی معتدل و بهاری زود گذر اما زیبا دارد با پوشش گیاهی مناسب (متاسفانه توسط تالیف بی رویه ی دامداران و کاشت کشاورزان و عدم نظارت جنگل داری بسیاری از زمینهای مراتع آن تبدیل به مزرعه شده و توسط این دو عامل کشاورز و دامدار خسارت فراوانی به بوته ها و درختچه ها و رویش گیاهی آن وارد آمده است) . زمینهای این روستا مرغوب تر از تمام زمین های دهستان نصر آباد بلکه کل شهرستان می باشد (سابقه کشت انواع گندم از قبیل : گندم بمبه ای ، چهل دان نیم گز یا شتر دندان ، گندم سفید یا رجگه یا رش داس ، کله توت ، مصری ، سرداری ، خوشه گل، مکزیکی ، حمیره ، چناب ، کوهدشت و آتیلا ۵ یا چمران و جو اعم از سفید و سیاه دارد) متاسفانه به علت خشکسالی های مداوم بعد از جنگ تحمیلی آب رود خانه این ده خشکیده ولی آثار چندین جوب هنوز باقیست کشت دانه های ذرت و بوستانهای هندوانه گرمک خیار و باغات مرکبات این روستا بسیار خوب و مشهور بوده است مخصوصا هندوانه و لیمو شیرین . نام محلی جویهای آب آن که ۱۰۰% در بهار پر آب بوده و در تابستان به دو پنجم تقلیل یافته است عبارتست از : ۱_ جوی کلاوه که توسط جهاد کشاورزی کانال کشی شده است ۲_ جوی دوره صوفی ۳_ دوال ۴_ بشیر (حصار) ۵_ ریقنه . در سالهای پر باران تمام این جویها پر آب بوده و برای آبیاری کشتزار استفاده میشده است محصول گندم این روستا با مدرک زمانهای قبل از انقلاب و بعد از جنگ تحمیلی برابر با فیش در هکتار تا بیشتر از ۳ تن رسیده است مخصوصا گندم مصری قبل از انقلاب که متاسفانه سیاهک (کورگ) کشت آن را از بین برد هندوانه این روستا را تمام بار فروشان کرمانشاه و بقالان آن شهر می شناختند و از مزه وشهد آن تعریف می کردند لیمو شیرین این روستا بسیار شیرین و مقاوم بود با وجود عدم سرد خانه در انبارهای غیر صنعتی مقاومت بسیاری داشت و از پاییز تا اردیبهشت فاسد نمی شد آب رودخانه کرکهرک از نظر آشامیدن سخت و ضد سرطان بوده است به همین دلیل در جنگ دوم جهانی متخصصان آب آشامیدنی ارتش اشغالگر بریتانیا پس از آزمایشات لازم آب رودخانه کرکهرک را برای مصرف ارتش برگزیده اند ، من خودم ده حوض بتونی که در فاصله هایی متفاوت از هم احداث شده اند را دیده ام که از آثار انبار و بارگیری آب برای ارتش بریتانیا در غرب کشور بوده است که در تمام شهرستان قصرشیرین و گیلانغرب چنین حوضهایی دیده نشده است این زمین های مرغوب اما به علت خشکسالی دیم مانده اند و به امید خدا چشم به راه سد زاگرس و آبیاری صنعتی می باشیم که آرزوی پنجاه ساله خود من و هم سن و سالانم می باشد روستای تازه تاسیس و باز سازی شده کرکهرک بسیار زیبا و با نقشه ای دارای طرح هادی می باشد که هنوز تکمیل نشده است انتظار دارد مسئولین امر با توجه به همه جوانب و پتانسیل های موجود داشته های این روستا را از قوه به فعل در آورند با وجود داشتن ۹۸% باسواد و ده ها کارشناس در رشته های گوناگون اگر سرمایه گذاری مناسب شود ایجاد شغل برای دو برابر جمعیت روستا خواهد نمود اگر با توجه به نوید داده شده زمینهای این روستا تحت آبیاری صنعتی در آیند با اطمینان خاطر دزفولی دیگر خواهد شد ، قسمتی از این زمینها که در شمال و شمال شرق روستا واقعند دارای شیار هایی طبیعی و با شیب زیاد می باشند و بقیه ی زمین آن صاف و مساعد می باشد زمین های این روستا نامهای خاصی دارند که در پست بعدی به آن خواهیم پرداخت

زبان مردم خزل گویش خاص خزلی متمایل به لکی است و مردم ایل سنجابی در کوزران ماهی دشت و برزه و چنار اسلام آباد با جزیی تغییری با همین گویش صحبت می کنند ، در میان بعضی عشیره زبان کلهری نیز با آن قاطی شده است ، مانند قلیوند آسمان آباد .

کرکهرک با تلفظ های مختلف کرتیرک ، کری کیرک ، کری کهرک ، بیان می شود ، اما کلمه کرکرک که همان کرک می باشد که صرف شده آن کرکهرک است درست تر به نظر می رسد زیرا پرنده کرک (کرکر) تابستان در منطقه بسیار آشیانه داشته است. البته این گویشها در باره سرزمین ها و ایلات بزرگی نیز به کار رفته است مثلا : ایل بزرگ کلهر که از نظر جمعیتی و ارزی از ایلات بزرگ کرد نشین می باشد با گویش های مختلف کلر کلور و کلهر گفته می شود اما آنچه ساری و جاریست اصل آن کلهر است . کرکهرک را با هر گویشی که بیان کنند نوشتار صحیح و اصل بیان آن کرکهرک است.

یک ونیم قرن پیش اقوام مختلفی در اینجا قشلاق نشین بوده اند و تابستانها به مناطق ییلاقی استان کرمانشاه کوچ کرده اند از جمله ایل های : حلوندی ، نیرژی (ذهابی) ، همه وند ، زوله . ولی صاحبان اصلی آن که مالک بیشتر این محال بوده اند ایل حلوندی بوده اند که شخصی به نام کریم خان حلوندی از همه مشهورتر بوده است . طی یک اتفاق ساده توسط داوود خان کلهر تصرف شده و کریم خان به کرمانشاه کوچ کرده است در زمان حکومت پهلوی اول (رضا خان) جزء املاک و مستقلات پهلوی می شود . که خود داستانی خارج از موضوع دارد .

سال ۱۳۴۱ اصلاحات ارضی آن را به مردم واگذار می کند از نظر تقسیمات کشوری گاهی تابع گیلان غرب بوده و گاهی قصرشیرین بعد از انقلاب اسلامی تابع قصرشیرین گردید . مدرسه آن در سال ۱۳۲۸ دولتی شد زیرا قبل از آن ملاهایی اجیر می کردند تا به بچه ها درس بیامورند . جناب آقای دکتر سلیمانی که مایه افتخار ماست از آن دانش آموزان بوده است. و هم اکنون دانش آموختگان دبستان انوری کرکهرک بیش از صد کارشناس در رشته های عالی مختلف دارد . زندگی مردم از راه کشاورزی دیم و دامپروری گذشته و می گذرد و مهاجرین این روستا در شهرستانها از خود روستا کمتر نیستند .

از محصولات کشاورزی بعد از گندم ، هندوانه ، گرمک و لیموشیرین او مشهور بوده است ولی اکنون به علت خشکسالی زیاد رودخانه خشکیده است.

همه ی ساکنان روستا شیعه ۱۲ امامی هستند و مرز بین شیعه و مذاهب دیگر اسلامند یعنی هرچه به سمت گیلانغرب پیش بروید شیعه خالص و به طرف قصر شیرین مذاهب مختلف دارند.

با توجه به سابقه دیرینه تاسیس مدرسه و مرکز املاک مستقلات پهلوی بودن. و همجواری و هم نشینی با شهرستان کهن سال قصرشیرین و نشو نمو از فرهنگ این شهرستان ، ساکنین این روستا فرهنگی قابل قبول و روابط عمومی متعالی دارند . ساکنان این روستا از مهاجران زمان فئودالیسم و زور گویی های حکام والی های پشت کوه (ایلام) می باشند تاریخ مهاجرتشان از شیروان چرداول (کارزان) همزمان با استبداد  صغیر بوده است که بزرگان از آن داستانها گفته اند که در حوصله بحث ما نمی گنجد .

قبل از انقلاب کمابیش روابط تجاری کالا به کالا با عراق داشته اند که بعضی ها از این راه امرار معاش می کرده اند و اکنون بیشتر تحصیل کرده های آن جویای کار و یا بی کارند . هدف ما شناسایی این روستا به طور اجمالی برای علاقه مندان به گذشته کرکهرک بوده است زیرا این روستا دارای مردان شایسته و خوش نامی بوده است که در زمان ملوک الطوایفی با غیرت تمام از شرف و ملک و ناموس خود دفاع نموده اند . نویسنده این مطلب با توجه به اینکه همگان این بزرگواران را می شناسند از بیان نام ایشان خودداری نموده است ، نا گفته نماند که این روستا از ایل محترم و بزرگ آوازه ی خزل (فاتحان میمک در جنگ تحمیلی) می باشد . در شهرستان قصرشیرین روستاهای امام ، حسن قاسم آباد ، علی خان آباد نی پهن ، طهماسب ، حاج فتاح ، دار بلوط و آزادی به طور اکثریت خزل می باشند و در روستاهای دیگر شهرستان قصر شیرین مانند : سید احمد و چند روستای دیگر در اقلیت می باشند . آرزوی توفیق برای همه این بزرگواران از خداوند متعال خواهان و خواستارم . انشا الله در وقت مناسب سر گذشت و داستان ها و علت مهاجرت از ایلام (پشت کوه) به منطقه کنونی را مفصلا شرح خواهم داد .

 ناگفته نماند که خانواده هایی با فامیلی سببی به مردمان خزل روستای کرکهرک اضافه شده اند مانند : محترمین ایوانی و لشینی که به مناسبت ازدواج های پی در پی و سوابقی دیرین آنچنان قاطی شده اند که خود را از خزل جدا نمی دانند.

محل های دیدنی روستای کرکهرک :

 کرتیرک (قلا گوری) : قلعه نسبتا بلندی است در دامنه های غربی بازی دراز از رشته کوه های گرمسیری زاگرس ، فاصله آن با سراب کرکهرک که زمانی خروشان بوده است ۵۰۰ متر کمتر است و با سراب امام حسن که اکنون کم و بیش آبی دارد ۱۰۰۰ متر می باشد گویا به همین سبب آثار باستانی و قلعه ای بر روی آن است که از ملات ساروج و سنگ ساخته شده است و فقط یک راه عبور تا فوق قلعه دارد که بلدیه می تواند از آن بالا رود قسمت شرقی کوه صاف و صعب العبور است حتی برای حیوانات وحشی با این خصوصیات و نزدیک بودن این قلعه با بغداد پایتخت عباسیان احتمال می رود کسانی از باطنی ها (اسماعیلیه) در آن زندگی می کرده اند ، هم کاروانها را در نظر داشته اند زیرا بر جاده بغداد قرمیسین (کرمانشاه) مسلط بوده است.

خوانچه چرمه و غار کموتر کنا که هردو نزدیک به هم هستند : خوانچه چرمه هچون خوانچه ای بسیار عظیم و بزرگ و سفید از سنگ به طور طبیعی (خوانچه یا خانچه تغار جای خمیر خانوار ها بوده است) کموتر کنا غاریست با یک ورودی که کشیده شده به طرف شرق و جنوب شرقی . که من بسیار از این مسیر پیش رفته ام گاهی سنگها آنچنان سخت بوده اند که آب این مسیر نتوانسته سنگها را از مسیر غار بردارد و عبور از آن دشوار است و چون از آن بگذرید دالانها باز تر می شود به علت نداشتن آب مانند غارهایی که آب دارند عاری از قندیل و زیبایی های خاص غار هاست واندک آب موجود در آن شیرین است  شاید شیرین بودن این آب دلیلی بر تشکیل نشدن قندیل در غار باشد. اما می گویند تا فاصله ۵ ،۶ کیلومتری به دره ای به نام پل چفت راه دارد. در بلندی پشت کوه خوانچه چرمه در دامنه بازی دراز گیاه مشهور آویشن می روید که دم کرده آن بسیار مفید است ، در قسمت جنوب شرقی کرکهرک به فاصله ۵ کیلومتر گذر گاه امام حسن عسکری و چشمه های آب گرم مفیدی وجود دارد که زیارتگاه دوست داران اهل بیت می باشد .قبرستان بسیاری از روستا های حومه ی شهرستان گیلانغرب و قصرشیرین در جوار این امام بزرگوار می باشد. یکی دیگر از مناطق دیدنی این روستا سخره سختی است که سه سوراخ مثلث وار با دهانه ای بزرگ و گود که به طور طبیعی به وجود آمده است از فاصله چند کیلومتری روستا آثار ساختمان و شهری با عرص کم و طول زیاد وجود دارد که می گویند پادگانی بوده است نظامی متعلق به دوره ایلخانیان که آن قسمت هنوز به اسم امارت مشهور است در کنار رودخانه خشکیده ای که اکنون آبی در آنجا نیست و به رود کرکهرک مشهور است دو آسیاب آبی که آثار آنها را خود دیده ام یکی در قطعه زمینی به نام دوال متعلق به آقای اسد نکوکیش و دیگری در زمین آقای رحیم سلطانمرادی به فاصله کمتر از ۲ کیلومتر وجود داشته است که با سنگ و ملات ساروج ساخته شده اند . در منتهی الیه ژادگانی که در فوق از آن یاد شد تپه ای که به نام تپه خزینه مشهور است موجود می باشد . قبل از به وجود آمدن کارخانه آرد سه آسیاب فعال در امتداد رودخانه امام حسن و دنباله آن که متعلق به مردم کرکهرک بودند احتیاجات مردم را رفع می کردند که آثار آنها هنوز باقیست .

در جنگ تحمیلی روستای قدیم به طور کلی ویران گردید و در کنار جاده قصر شیرین گیلانغرب روستای جدید کرکهرک که مرکز دهستان نصرآباد می باشد به زیبایی ساخته شده است و ۹۰درصد هزینه ساخت روستا بر دوش اهالیش بوده است.  

داشتن آب کشاورزی آرزوی دیرینه ساکنان این روستا بوده است که انشاالله توسط سد زاگرس به پشتیبانی خدای متعال و دعای خیر مردم این آرزو برآورده خواهد شد.

امید است نقصان این مطلب را با دیده اغماض بنگرید و اصلاح نمایید ، زیرا همه چیز را همگان دانند .

با تشکر از خوانندگان این مطلب محمدرضا مردانپور