روستای آزادوار / جغتای / خراسان رضوی

سایتها و وبلاگهای روستای آزادوار

شهرستان جغتای- استان خراسان رضوی

http://www.azadvar.loxblog.com/

http://www.azadvar.tk/

www.azadvar.com/

آزادوار(azadvar) اکنون دهی است با ۳۸۸ خانوار جمعیت و ۳۸۸ واحد مسکونی و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۱۷۲۰نفر که بیشتر اهالی آن به زراعت، باغداری و کارگری ساده اشتغال دارند. یک رشته قنات، ۱۴ چاه عمیق و یک چاه نیمه‎عمیق منابع آب کشاورزی آنهاست. گندم ۱۰۰۰ هکتار، جو ۵۰۰ هکتار و چغندرقند ۱۰۰۰ هکتار مهمترین فرآورده‎های زراعتی آنجاست. دامداری نیز در کنار کشاورزی معمول است. این آبادی دارای برق ، آب لوله کشی ، تلفن، یک حمام عمومی، یک دبستان،  راهنمایی و  دو دبیرستان(پسرانه و دخترانه) و یک مسجد و یک حسینیه، یک فاطمیه ، یک زینبیه ، یک هیات (هیات ابولفضل ) ، یک تعاونی مصرف روستایی و صندوق انقلاب ، ،یک شعبه بانک کشاورزی ( همراه با عابر بانک ) ، یک شعبه پست بانک ، صندوق قرض الحسنه راهیان نور ،یک درمانگاه ، خانه بهداشت، یک مهدکودک، مخابرات، اداره پست،سه عدد نانوایی ،سه عدد گاوداری ، مرکز جمع آوری شیر، سیلو گندم ، مرکز جمع آوری چغندر قند(آلفا)، یک کارخانه شن و ماسه ، یک کارخانه آسفالت ، معدن بالاست ، ،پست فشار قوی ۱۳۲ کیلو وات برق ، پایگاه بسیج ، پمپ بنزین ، زمین فوتبال همراه رختکن،باشگاه بدنسازی و دهیاری  است.

موقعیت جغرافیایی آزادوار

آزادْوار، یا آزاذْوار یا اَزادْوار، یکی از آبادیهای دهستان پایین جوین، از بخش هلالی شهرستان جغتای، از استان خراسان رضوی(سازمان برنامه و بودجه، ۲۱/۱۶۵). آزادوار در ْ۵۶ و َ۴۲ طول شرقی و ْ۳۶ و َ۴۵ عرض شمالی (فرهنگ آبادیهای کشور: َ۳۹) و در فاصله یک کیلومتری شمال راه‎آهن تهران ـ مشهد، ۳ کیلومتری ایستگاه آزادوَر، ۴۰ کیلومتری بخش جغتای و ۱۵۰ کیلومتری شهر سبزوار واقع است و از شمال به کوه مراد، از شرق به خلیل‎آباد و ایستگاه راه‎آهن آزادوَر، از جنوب به کوه درخت بید و روستای کلاته ملا و از غرب به عبدل‎آباد و قلعه نو شیخ آباد محدود می‎شود. این آبادی و ایستگاه آزادور و آبادیهای مجاور آنها در دره‎ای شرقی غربی به عرض تقریبی ۷ تا ۱۲ کیلومتر ، میان کوههای ساتیل‎موش (به ارتفاع ۱۲۱۳ متر) و مراد (به ارتفاع ۱۲۶۵ متر) در شمال و کوههای کمرسرخ، درخت بید و قره‎چشمه (به ارتفاع ۱۵۷۵ متر) در جنوب واقع شده‎اند. رودخانه جوین (کالِ شور) در شمال این دره و زمینهای زراعتی آبادیهای واقع در آن و در جنوب کوههای ساتیل‎موش و مراد و به موازات آنها، از شرق به غرب، جریان دارد و یک رشته قنات که از دامنه کوه مراد، از جنوب شرقی به شمال غربی جاری است، از آزادور می‎گذرد که در گذشته باعث سر سبزی روستا بوده است . (سازمان جغرافیایی کشور، نقشه عملیات مشترک؛ جهادسازندگی، فرهنگ اجتماعی، ۲۰۳؛ همان، فرهنگ اقتصادی، ۲۰۳٩.)

سابقه تاریخی روستای آزادوار

به گفته بلاذری (د ۲۷۹ق/۸۹۲م) در ۲۸ یا به قولی ۲۹ق/۶۴۹ یا ۶۵۰م عثمان‎بن عفان ولایت بصره به عبدالله‎بن عامربن کُریز داد. عبدالله خود به جنگ خراسان شد. در خراسان ابوسالم یزیدبن یزید جرشی را به فتح نیشابور گسیل کرد. ابوسالم پس از گشودن نیشابور جوین را نیز گشود و برده بسیار گرفت (صص ۱۵۸-۱۵۹، قس: یعقوبی، ۲/۵۹). حاکم نیشابوری (د ۴۰۵ق/۱۰۵۸م) «به نقل صحیح از ثقات» می‎نویسد: «عبدالله‎بن عامر سرعت نمود و سعی فرمود و عن‎قریب به آزادوار جوین نزول کرد» (ص ۱۲۵) و گردیزی در حدود ۴۴۲ق/۱۰۵۰م نوشته است: «بعضی گویند » ابن‎عامر به قومس آمد و پس به گویان (جوین) آمد و آنجا مقام کرد و از آنجا به آزادوار آمد و صلح کرد و … به نیشابور آمد … «اندرسنه تسع و عشرین»(ص۲۲۷).
 متون تاریخی و جغرافیایی تا پیش از یورش مغول و ویران شدن نیشابور و توابع آن (۶۱۸ق/۱۲۲۱م) خبر از آبادانی بسیار آزادوار می‎دهند . اصطخری و ابن‎حوقل از آزادوار به عنوان یکی از شهرهای نیشابور چون بوزجان، زوزَن، ترشیز و سبزوار یاد می‎کنند (مسالک‎الممالک، ۲۵۷، صوره‎الارض، ۱۶). مقدسی (نیمه دوم سده ۴ق/۱۰م) نیز آزادوار را «شهرِ» گویان (مرکز جوین) می‎خواند و آن را آباد و پرجمعیت و حاصلخیز توصیف می‎کند (ص ۴۶۵)، و حدودالعالم آن را «شهرکی» توصیف می‎کند «در بیابان با نعمت بسیار و بر راه گرگان »( ص ۸۹). جوینی می‎نویسد که جدّ پدرش در ۵۸۸ق/۱۱۹۲م در این قصبه به خدمت سلطان‎نکش خوارزمشاه رسید (۲/۲۸). یاقوت که خود این «شهرک» را دیده است می‎نویسد: آزادوار قصبه کوره جوین، از اعمال نیشابور و نخستین بخش این کوره از سوی ری است؛ و زمانی که من آن را دیدم. آباد و پرجمعیت و دارای بازار و مساجد بود و در بیرون آن یکی از بازرگانان رهگذر کاروانسرایی بزرگ ساخته است (معجم‎البلدان، ۱/۲۳۰-۲۳۱ (
بنابر اطلاعاتی که از این مآخذ به دست می‎آید می‎توان احتمال داد که شهرت و اهمیت آزادوار در این دوران بیشتر به سبب واقع شدن آن بر سر راه ارتباطی وی، خراسان و گرگان بوده است. لسترنج از دو راه ارتباطی بسطام (در ایالت قومس) و نیشابور سخن می‎گوید: یکی راهِ نزدیکترِ چاپاری در امتداد کویر که از سبزوار می‎گذشت، دیگری راهِ نزدیکتر کاروان‎رو که دشت جوین و آبادیهای آن، ازجمله آزادوار، در مسیر آن بود (ص ۴۱۷؛ نکـ مؤیّد ثابتی، ۲۲۰). از منابع کهن و نیز مطالعات جدید برمی‎آید که راه دوم باید همان راه ابریشم باشد که از آزادوار نیز می‎گذشته است (ناصرخسرو، صص ۳-۴؛ حکمت ۱۴۵۷). با اینکه پس از یورش مغول آزادوار همچنان موقعیت ارتباطی خود را داشته است (گابریل، ۲۹۵) ، ولی تا مدتها آبادانی پیشین را باز نیافت. مستوفی در (۷۴۰ق/۱۳۳۹م) از آن به عنوان «دیه آزادوار» یاد می‎کند (ص ۱۷۴). با اینهمه بایست در دوره صفوی جایی نسبتاً آبادان بوده باشد، زیرا نام آن در کنار حاکم ‎نشینهای دیگری چون ابیورد، نسا، اسفراین و تربت آمده و مبلغ مالیات پرداختی آن به «بیگلربیگی مشهد مقدس» 139 تومان و ۵۳۰‘3 دینار بوده است (باستانی پاریزی، ۱۹۳). به نظر نمی‎رسد که آزادوار در دوره قاجار از آبادی و اهمیت برخوردار بوده باشد و آنچه اعتمادالسلطنه درباره آن نوشته است (ص ۲۶)، چیزی جز ترجمه مطالب یاقوت (د ۶۲۶ق/۱۲۲۹م) در ذیل آزادوار نیست (نکـ معجم‎البلدان، ۱/۲۳۰- ۲۳۱ )

وضع کنونی روستای آزادوار

مقبره سیدحسن غزنوی، ملقب به اشرف (د ۵۶۵ق/۱۱۷۰م)، شاعر روزگار مسعودبن ابراهیم و بهرامشاه غزنوی، با گنبد و ایوان نسبتاً بلند و اینواچه‎های دو طبقه‎اش بزرگترین بنا و تنها اثر تاریخی آزادوار است. ابن‎بقعه موقوفاتی دارد و زیارتگاه مردم آبادیهای منطقه است (مؤید ثابتی، ۲۲۱؛ مولوی، ۹۴(.

کمبود امکانات روستا:

نیازهای روستا در حال حاضر داروخانه ، آمبولانس درمانگاه ، سالن ورزشی ، کتابخانه ، کافی نت ،پیش دانشگاهی در دبیرستانهای روستا ، مرکز پرورش ماهی ( با توجه به رها شدن استخر پرورش ماهی بر سر قنات آب روستا که  برای اشتغالزایی و سلامت اهالی روستاهای منطقه با قرار گرفتن ماهی در برنامه غذایی مفید خواهد بود ).

آزادوار از طریق ایستگاه آزادوَر با راه‎آهن تهران ـ مشهد  ارتباط می‎یابد. این ایستگاه اکنون با ۱۰۰ خانوار جمعیت و ۱۰۰ واحد مسکونی یکی از ۹ آبادی دهستان پایین جوین است که دارای برق، آب لوله‎کشی، حمام،  یک دبستان و مدرسه راهنمایی و مسجد، صندوق پست و تلفن است، و اهالی آنجا بیشتر به خدمات دولتی، و گروهی نیز به دامداری اشتغال دارند (جهادسازندگی، فرهنگ اقتصادی، ۲۰۳؛ همان، فرهنگ اجتماعی، ۲۰۳ ).

آمار خانوار به روایتی دیگر:

تعداد خانوار روستای آزادور مابین۳۰۰تا ۳۲۰ خانوار می باشد و تعداد خانوار روستای ایستگاه آزادور مابین ۲۹۰الی ۳۱۰ خانوار می باشد لطفا آمار را اصلاح نمایید.

منبع:

azadvar62@gmail.com

آقای مجید قولی میاب