روستای سطوه / شاهرود / سمنان

 از کویر آمده ام… آی کسی رم نکند                        سرزمینی که خدا قسمت آدم نکند

به کویر که قدم می نهی –خصوصاً اگر از نسل آسفالت نشین لوکس پرست باشی- در وهله ی نخست، هول و هراس است که سراپای وجودت را درمی نوردد و آن گاه زیبایی، عظمت ، فلسفه و سکوت . آنان که از هول کویر رمیده و از هراس آن ترسیده اند هیچ گاه به زیبایی ها و عمق کبریائی آن دست نیافته اند و البته من – که زاده ی کویرم و چهارده سال نخست حیاتم را در آغوش پرصلابتش به ناز آرمیده ام- به ایشان حق می دهم که از این "تاریخ خفته در آغوش جغرافیا[۱]" وحشتی عظیم به دل راه دهند و تمایل نداشته باشند حتی شبی را در "پرستاره ترین هتل دنیا" به صبح رسانند.

بر روی نقشه های جغرافیا که بنگریم، در جنوبی ترین نقطه ی استان سمنان و در منتهی الیه جنوب شهرستان دامغان، در مسیر مواصلاتی به استان اصفهان روستاهایی چند بر حاشیه ی دشت کویر هنوز خودنمایی می کنند که وجودشان از فرهنگی لااقل هزار ساله حکایت دارد. یکی از این روستاها «سـطـوه» نام دارد. روستایی مظلوم و محروم که حتی در نقشه های جغرافیایی نامش ذکر نشده و در کمال شگفتی، آن را با نام زائـده اش ، یعنی روستای ۳۰ خانواری "مهدی آباد"، در اطلس ها می شناسند. این روستا بلحاظ موقعیت جغرافیایی در ۱۷۰ کیلومتری جنوب غرب شهر شاهرود، ۱۳۰ کیلومتری جنوب شهر دامغان و ۱۶۰ کیلومتری جنوب شرق شهر سمنان واقع شده است. جمعیت ۱۲۰۰ نفری آن به تنهایی با جمعیت ساکن چهار روستای همجوار برابری می کند . ساکنان غالبا دامدار و کشاورز بوده و ندرتاً مشاغل فنی دارند.  

درباره ی پیشینه ی تاریخی و قدمت این روستا آنچه به طور قطع و یقین می توان گفت این است که در زمان شاه عباس صفوی (شاه عباس کبیر) و در جریان مهاجرت اجباری نقیب سادات کاشان و جمعی از علویان –که مورد غضب شخص شاه صفوی واقع شده بودند و بیم مرگ ایشان می رفت- به بلاد مختلف ایران، گروهی از آنها در سطوه ساکن شدند که این حقیر از فرزندان همان سادات مهاجر می باشم.

زبان رایج در این روستا شعبه ای از پارسی دری است و واژگان موجود در گویش محلی غالبا واژگانی هستند که در سبک خراسان قدیم بسیار  کاربرد داشته است . "صراحت"، "صداقت" و "بساطت" سه رکن اصلی و جداناشدنی ضرب المثل های روستای سطوه است. تا جایی که گاه صراحت لهجه مرزهای نزاکت ادبی را نیز از یاد می برد و نغزترین و دلکش ترین معانی را در قالب الفاظی نه چندان مؤدبانه می ریزد.

امید آن که این تلاش ناچیز گامی ولو کوچک و ناتوان باشد در مسیر شناساندن و نشر فرهنگ بومی این منطقه و تعالی فرهنگ ناب ایرانی و انتقال میرث کهن پیشینیان به نسل های آتی . إن شاء الله