خرق – فاروج – خراسان شمالی

موقعیت جغرافیائی:

روستای خرق در ۶۰ کیلومتری شهرستان فاروج واقع در خراسان شمالی و دهستان سنگر قرار دارد و از طرف دیگر در ۵۰ کیلومتری شهرستان اسفراین واقع شده است ، آب و هوای این روستا معتدل کوهستانی است.

روستای خرق از طرف شرق به روستای آرمود آقاجی و آق چشمه و از طرف غرب به آغچ ، بیش اباد، بام،قارضی، کلاته ، آق قلعه و قوچغر متصل  می باشد، روستاهای طرف غرب از توابع شهرستان اسفراین می باشند،  این روستا از طرف شرق به کوهستان و از طرف غرب به دشت منتهی می شود، وضعیت راه این روستا به این گونه است که از طرف فاروج نزدیک ۴۵ کیلومتر آسفالت شده (تا روستای بیرگ) و از طرف اسفراین تا بام آسفالت شده است.

جمعیت ثابت این روستا ۳۵۰ خانوار شامل ۱۳۰۰ نفر می باشد که از این تعداد ۹۵ درصد باسواد هستند و دارای دو مدرسه ابتدائی و راهنمائی می باشد.

 مردم روستای خرق به زبان ترکی تکلم می کنند.

روستای  خرق در زمستانها هوای بسیار سرد و سوزناک و برف و باران فراوانی را داراست و در تابستان ها هوای معتدل و نسبتا گرمی را دارد.

در روستای خرق رودخانه ای وجود دارد که از وسط روستا می گذرد و به دشت و باغ آب می رساند، سرچشمه این رود از چشمه های متعددی است ولی چشمه ای به نام اقلان قیز (پسر و دختر)است که سرچشمه ی اصلی این رودخانه به شمار می آید.

روستای خرق از چند موقعیت مختلف ساخته شده است که به ذکر آنها می پردازیم ؛ تعدادی از خانه های روستا به صورت پلکانی و به طرف آفتاب قرار دارند و تعدادی به صورت طولی در امتداد رود ، و تعدادی از خانه ها نیز در اطراف امامزاده روستا متمرکز شده اند و به تدریج به تعداد خانه ها افزوده شده است تا خرق امروزی به وجود آمده است.

روستای خرق از ۵ منطقه مهم ساخته شده است : منطقه قلماق که در ابتدای روستا از طرف غرب است ، منطقه کمر که در مرکز روستا قرار دارد و تمام راههای روستا به آنجا منتهی می شود، منطقه ی نارین قلعه که در سمت جنوب شرقی قرار دارد، منطقه باغ که در سمت شمال شرقی قرار دارد و در میان باغ و درختان بید است که رودخانه اقلان قیز از آن می گذرد ، منطقه ی قاراداش که نام آن از نام سنگی که در آن محل قرار داشت گرفته شده است ، اکنون آن سنگ توسط سارقین به صورت شبانه و مخفیانه از روستا خارج گریدیده است.

بلندترین کوه خرق معروف به کامی بند است که ارتفاع آن ۳۵۹۰ متر است و در منطقه ای به نام داغ(گاو خرق) در شمال شرقی خرق قرار دارد  در این ناحیه به علت بارش برف و باران بیشتر چراگاه های بسیار انبوهی وجود دارد که منبع تغذیه دام های روستا می باشد ، موقعیت جغرافیائی خرق طوری است که در دورترین فاصله از شهرستان فاروج قرار دارد اما با همه ی اینها خرق دارای تجهیزات و امکانات بسیاری است که همه اینها مدیون شهدا و جانبازان این روستا می باشد ، روستائی با این موقعیت جغرافیائی که از دو شهرستان مجاور یعنی اسفراین و فاروج دور است رفت و آمد برای دانش آموزان خرقی و مردم بسیار سخت و دشوار است ، راه روستای خرق به مدت بیست سال است که در دست احداث می باشد  ولی هنوز احداث نشده است  و از شهرستان تا روستای بیرگ آسفالت است اما بقیه راه خاکی می باشد ، تمامی مردم روستای شهید پرور خرق از مسئولین مربوط به این کار خواهشمند ند که به این موضوع توجه کنند.

شغل افراد این روستا؛

بیشتر اهالی به زراعت ،باغداری ،دامداری و گاوداری ، نجاری و مغازه داری مشغول هستند ، از محصولات زراعی می توان گندم،جو،یونجه، شبدر،نخود،عدس،لوبیاو سیب زمینی را نام برد .

 

وضعیت باغداری در روستای خرق:

محصولات باغی روستا شامل بادام،گردو،گیلاس و آلبالو،زردآلو،سیب،گلابی و گوجه سبز می باشد، آب این باغات از رودخانه و قناتها و استخرهائی که بر روی چشمه ها ساخته شده است تامین می گردد.

سالانه محصولاتی مانند بادام و گردو در حدود ۱۱۰تن می باشدکه از محصولات دیگر روستا زیادتر است.

وضعیت کشاورزی و دامداری:

آب مورد نیاز کشاورزی از رودخانه روستا تامین می شود ، کشاورزی در روستای خرق بسیار رونق دارد و گندم وجو فراوانی کشت می شود، زیرا در ۵۰ هزار هکتاراز زمینهای هموار خرق دشت این گندم و جوها کشت می شود، سالانه ۲۰۰ تن گندم و ۵۰۰ تن جو در آمد این روستا می باشد.

در این روستا تعداد مردمی که دامداری می کنند بسیار زیاد است ، تعداد گوسفندها ی این روستا در حدود ۳۵۰۰ راس می باشد و برای چرا آنها را بعد از درو گندم و جو به دشت می برند.

 

 

وضعیت زنبورداری و مرغداری :

در روستای شهید پرور خرق تعداد کندوها به بیش از ۶۰۰ کندو می رسد که خود کارگاههای چوب بری موجود در این روستا این کندوها را تولید می کنند، که از اول بهار کار خود را شروع می کنند و در پائیز  محصول عسل کندوها را برداشت می کنند، میزان برداشت عسل به یک تن در سال می رسد که برای فروش به شهرها و شهرستانهای  اطراف فرستاده می شوند.

در این روستا یک مرغداری صنعتی می باشد که وقتی از روستای آرمود اقاجی به سمت خرق می آئیم در مسیر راه این مرغداری را می بینیم که دارای بیش از ۱۰۰۰ مرغ تخمی در آن می باشد و سالانه در حدود سه تن تخم مرغ محلی تولید می شود و این غیر از مرغداری های خانگی می باشد که مصارف خانواده ها را تامین می نماید.

پرورش ماهی:

در مسیر رودخانه اقلان قیز استخر پرورش ماهی شامل ماهیهای گرم آبی  احداث و به بهره برداری رسیده است، که البته به خاطر شکل سنتی چندان درآمد زائی ندارد.

 

 

فعالیتهای تولیدی این روستا:

از این نوع فعالیتها می توان به ۱۳ کارگاه چوب بری صنعتی اشاره نمود که تعدای از آنها به ساخت کندوی عسل مشغولند و تعدادی به ساخت درب و پنجره های چوبی و مابقی چوب مورد نیاز شهرستانهای اطراف را تامین می کنند که چوب مورد نیاز خود را از خود روستا و شهرهای گرگان و بجنورد و … تامین می نمایند.

صنایع دیگر :

از صنایع دیگر روستا می توان به قالی بافی و گلیم بافی اشاره کرد که سالانه چندین تخته قالی برای فروش به بازار عرضه می گردد.

 

 

 

 

 

خرق از نظر امکانات آموزشی ، بانکی :

روستای خرق از نظر آموزشی دارای دو مدرسه ابتدائی و راهنمائی می باشد که به علت کمبود دانش آموز دبیرستان روستا تعطیل شد که دانش آموزان مجبورند در مقطع دبیرستان برای ادامه تحصیل به شهرستانهای اطراف مراجعه کنند .

از نظر امور بانکی دو شعبه موسسه عسگریه و پست بانک در این روستا موجود است که خدمات بانکی و اداری مربوط را انجام می دهند.

امکانات ورزشی:

زمین فوتبال خاکی در حدود ۵۰۰ متری روستا علاقه مندان به این رشته را به خود جذب می کند که مسابقات فوتبال بین روستاهای اطراف در این مکان برگزار می شود، همچنین سالن سر پوشیده چند منظوره ورزشی نیز که به تازگی به بهره برداری رسیده هر روز شاهد حضور ورزشکاران و جوانان روستا می باشد که با شور و شوق به آنجا می روند.

امکانات بهداشتی:

این روستا دارای یک خانه بهداشت در وسط روستا می باشد که در سال ۱۳۵۸ به وسیله جهاد سازندگی احداث شد که زیر نظر مرکز بهداشت در روستای باش محله می باشد که در هفته یک روز دکتر مربوط به اینجا مراجعه و به مداوای بیماران می پردازد که متاسفانه این خانه بهداشت با وجود جمعیت فراوان روستا دارای امکانات محدود بوده و جوابگوی نیاز اهالی نمی باشد.

 وضعیت راههای ارتباطی:

از لحاظ راه با مشکلات فراوانی طی این سالها مواجه بوده است ، زیرا راه ارتباطی خرق به فاروج در حدود ۱۷ کیلومتر جاده خاکی و پر چاله و چوله است و از طرف جنوب حدود ۸ کیلومتر راه ارتباطی خرق به بام هم خاکی و در وضعیت نامطلوب می باشد ، همچنین راههای ارتباطی با روستاهای اطراف هم خاکی و کم عرض بوده و در زمستان و در فصل بارشهای زمستانی و بهاری با مشکل عبور و مرور مواجه است.

حمام روستا:

حمام روستا به صورت مجزا برای آقایان و خانمها می باشد که با تلاش خود اهالی روستا و با تخریب حمام قدیمی  احداث شد که هر سمت آن دارای ۱۰ دوش شستشوی سر پائی و امکانات معمول می باشد.

 

 

 

امامزاده عبدالرحمن بن موسی بن جعفر (ع) روستای خرق:

این بقعه مبارک در وسط روستا(و جنب گلزار شهدای هشت سال دفاع مقدس) مشهور به امامزاده عبدالرحمن قرار دارد که بنای قدیمی آن مربوط به دوران صفویه است که شامل ایوان و گنبد ،ضریح و صحن می باشد ، ایوان بقعه در جانب جنوب شرقی واقع شده به ابعاد ۲۰/۱ در ۵/۴ متر با ارتفاع ۵ متر با تاقهای رومی که درب آهنی به داخل شبستان دارد بعد از عبور از ورودی شبستان کوچکی به ابعاد ۷ در ۲ متر می رسیم که دارای تاقهای رومی و قوسی است که در بالای آن یک پنجره مشبک شکل تعبیه شده و در سمت راست مدخل زیارتنامه ای به خط هاشم حسینی نژاد به تاریخ ۲۲ بهمن ماه ۱۳۶۳ بر دیوار بقعه نصب شده است ، اصل بنا به شکل مستطیل به ابعاد ۸ در ۱۱ متر که شالوده آن با سنگ لاشه و گچ و گل ساخته شده که در سالیان اخیر جهت استحکام بنا از سیمان نیز استفاده شده است، در جانب شرقی بقعه ۷ پلکان جهت ارتباط به پشت بام وجود دارد ، بقعه ای از داخل به شکل ۸ ضلعی است و هر یک از محرابچه ها به طول یک متری و ۸ ضلعی تبدیل نموده ، ارتفاع محرابچه ۱صفه به بیش از ۳ متر و بیست سانت می رسد که با کمک گوشواره هائی به دایره تبدیل شده است و گنبد را استوار ساخته ، گنبد خانه چلیپائی دارد که گنبد دو درپوش مدور آن ۱۲ متر از سطح زمین ارتفاع دارد این گنبد از داخل به صورت عرقچینی به قطر ۶ و ارتفاع ۴ متر به صورت شلمچی به ارتفاع بیش از ۶ متر و نیم می باشد ، زیر پوسته پائین گنبد و فیل پوشهائی با گچ کاری و گاه مقرنس کاری شده ، بخشی از طاق نماها ی داخل به رنگ آبی با طراحی های گیاهی مختلف به سبک محلی نقاشی شده که بر اثر رطوبت زیاد بخشهائی از آن از بین رفته است ، تمامی دیوارهای بقعه یادگاری با مداد و زغال و اشیاء تیز نوشته شده و بر دیوار بقعه نقاشی های زیبائی به صورت شمسه در زمینه ی آبی به چشم می خورد در ساقه گنبد تعداد ۴ پنجره جهت نورگیری و تهویه هوا طراحی شده که ظاهرا قبلا چوبی مشبک بوده.

نمای خارجی گنبد با سیمان سفید پوشش یافته و پس از گچ کاری در ساقه گنبد شعارهای انقلابی نوشته شده است .

در وسط بقعه صندوق و گهواره بسیار زیبائی نصب شده است که دارای قالب آلت کاری است که ابعاد آن یک و نیم در دو نیم متر است ، ضخامت دیوار اتاق مرقد به ۲ متر می رسد تا بتواند گنبد عظیم را تحمل کند، در جانب شرقی بقعه یک حسینیه بزرگ با زیر بنای حدود سیصد متر قرار دارد ، در پشت حسینیه یک کتابخانه و پایگاه بسیج قرار دارد .

در همین روستا موقوفاتی جهت تعمیر امامزاده است از جمله باغهای گردو و باغهای میوه موجود است. این بنا به شماره ۵۹۴۶ در فهرست آثار تاریخی و ملی به ثبت رسیده است (مطالب تهیه شده از کتاب مزارات فاروج نوشته آقای       )

تاریخچه ورود امامزاده از زبان اهالی(مشهورترین تاریخچه شفاهی):

به صورت خلاصه از داستانهای شفاهی که به صورت سینه به سینه نقل شده و از بزرگان به ما رسیده است اینگونه نقل شده است که  حضرت عبدالرحمن فرزند حضرت امام موسی کاظم (ع) برادر حضرت امام رضا(ع)بعد از فرار از دست دشمنان اهل بیت در راهی طولانی به مکانی در نزدیکی جایگاه فعلی روستای خرق میرسند و از شدت خستگی در کنار سنگی می نشینند و به قول راویان شمشیر خود را بر بالای سنگی قرار داده و با خود می گویند که اگر به ضرب تیزی شمشیر سنگ به دو نیم شود از دست دشمنان خلاص خواهم شد و در غیر اینصورت به شهادت خواهم رسید ، اما سنگ تا حدی زخم شمشیر برداشته و به دو نیم نمی شود قابل توضیح است که آن سنگ که رد شمشیر گونه ای بر روی آن است هم اکنون نیز در همان مکان وجود دارد و خود به عینه دیده ام ، ایشان بعد از حرکت از آن مکان به جای روستای فعلی می رسند و با نزدیک شدن دشمنان در پشت سنگی سیاه و بزرگ پناه می گیرند اما دشمنانشان او را یافته و در همانجا وی را به شهادت می رسانند ،‌که آن سنگ سیاه بزرگ نیز مورد تقدس و احترام مردم بود که متاسفانه چند سال پیش شبانه و مخفیانه افرادی سود جو به دلایل نا معلوم با جرثقیل آنرا به غارت بردند و هنوز هم مردم هر گاه به یاد آن می افتند آهی از نهادشان بر می خیزد.بعد شهادت آن امام بزرگوار را در نزدیکی همان محل و در مرکز روستای فعلی به خاک می سپرند و اینک دلسوختگان و عاشقان آن امام وی را در این مکان زیارت نموده و حاجات خود را می طلبندو بارها شاهد برآورده شدن حاجات خویش توسط این امام غریب بوده اند ،‌در گذشته زائران بسیاری از طراف به این مکان مشرف می شدند اما اکنون با گذشت سالها و بی توجهی مسئولان ذی ربط این مکان به خاطر نداشتن امکانات رفاهی و زائر پذیر در غربتی سخت مانده و غبار فرسودگی و کهنه بودن بر اندام ساختمان و بارگاهش نشسته و ما به امید آنکه روزی برایش قدمی برداریم هر روز با شرمی بزرگ از کنارش گذر کرده و سلامش می دهیم.

تاریخچه ای از زندگانی و ورود حضرت به این مکان از زبان روحانی جلیل القدر حاج آقای قوام حسینی که در تابلوئی در ورودی امامزاده نصب شده است:

به روایت بحر الانساب بعد از تشریف آوردن علی بن موسی الرضا (ع)به خراسان سید میر احمد،شاه چراغ،برادر علی بن موسی الرضا(ع)با هفتصد نفر به دو فرسنگی شیراز آمدند و شهید شدند این خبر به علی بن موسی الرضا(ع)رسید و آنحضرت نامه ای به بقیه فرزندان موسی بن جعفر (ع)فرستاد،چون نامه رسید فرزندان موسی بن جعفر با فرزندان امام زیت العابدین و فرزندان امام محمد باقرو فرزندان امام صادق(ع) تماما جمع شدند که عددشان دوازده هزار و ششصد نفر شدند ،رئیس ایشان ابراهیم ابوالجواب بود که جهت ابوالجواب شدن ابراهیم این است که وقت حرکت از مدینه قرار شد بروند به روضه پیغمبر و جدشان سلام دهند جواب هر کس را پیغمبر داد او رئیس آنها باشد ،تماما سلام دادند جواب نیامد ،چون ابراهیم سلام کرد جواب برآمد و علیک السلام یا ولدی،لذا ابوالجواب شد و همگی به شهریار و سار و قمیش آمدند ،به مامو ن خبر رسید ،مامون به والی سمنان که قلتق نام داشت نوشت که فورا جلو آنها را بگیرد و هر که نسبتی با بی تراب دارد تمام آنها را بکشد ،لذا از سمنان چهل هزار لشگر اطراف آنها گرفتند و مشغول جنگ شدند نزدیک بود که لشگر سمنان شکست بخورد و لی از قزوین بیست هزار و از اطراف دیگر هم قریب صد هزار لشگر به کمک لشگر سمنان آمدند و در نتیجه تمامی آنها را به شهادت رساندند به غیر از هفتاد نفر که فرار کردند از این هفتاد نفر دو نفر آمدند به کندر و قرنان و در قرنان مجروح شدندو به کندر باز گشتند در آنجا از کوچه گهواره تراش عبور می کردند که مردی حلوا فروش که از دوستان ایشان بود آنها را به خانه اش برد مدت سه شبانه روز در خانه او بودند که خارجیان کندر فهمیدند و آنها را گرفتند و به شهادت رسانیدند به روایت بحر الانساب یکی از این دو نفر حسین بود و یکی ابوالحسن ،روایت بحرالانساب در اینجا تمام می شود ولی جنات الخلود و شرح ارشاد مفید می نویسد عبدالرحمن فرزند امام موسی بن جعفر است ،حال اینجانب آنچه از بزرگان خودمان شنیده ام علی الخصوص از حاج میرزا باقر آقا که می گفتند قرنان همان قرمانلو می باشد و پنگ دره همان گاو خرق بوده و میان دو دره شهر بوده و کوچه گهواره تراش در میان شهر بوده تا وقتیکه این بزرگوار را در خواب می بینند که می فرمایند من عبدالرحمن فرزند موسی بن جعفر هستم وقتی که قبر ایشان را می کنند علامتها دیده می شود از جمله سنگ بزرگی پیدا می شود که به خط کوفی نوشته شده بود و کسی نتوانسته بخواند و آن سنگ در پی دیوار می گذارند ، این بزرگوار خیلی اذیت و آزار کشیده و مظلوما شهید شده است لذا مومنین و مومنات از زیارت این بزرگوار غفلت نکنند که ثواب بسیار دارد و حاجتشان را از ایشان بخواهند بدون شک برآورده خواهد شد .

خلاصه ای  مطالب در مورد شهیدان روستا:

روستای خرق با روحیه ای انقلابی که داشت و دارد در زمان دفاع مقدس و قبل و بعد از آن سهمی بسزا را در ایران اسلامی به زعم خود ایفا نموده که از آن جمله اهدای سی و یک شهید گلگون کفن و بیش از ۴۰۰ نفر رزمنده  در راه اسلام و انقلاب است ، که مزار این شهیدان در قسمت ورودی مرقد منور امامزاده عبدالرحمن قرار دارد و همه روزه مردم این دیار به زیارتشان می شتابند.

 اسامی این شهیدان که عبارتند از :

شهید اول امامزاده عبدالرحمن ، شهید سید مصطفی آزاده، شهید سید حیدر موسوی،شهید سید محمد تقی زاده،شهید محمود آزاده، شهید سید محمد حمیدی،شهید سید عبدالرزاق ابراهیم نژاد،شهید سید محمد نادمی،شهید سید حسن حمیدی ، شهید سید جلیل هاتفی ، شهید سید محمد تقوی، ذشهید سید موسی کریمیان، شهید رمضانعلی باوفا، شهید عباس صبوری،شهید کرم شکوری،شهید محمد علی رحمانی،شهید یحیی ناصری،شهید غلامرضا اسماعیلی،شهید احمد اردنجی، شهید مرتضی مهاجری،شهید احمد خرقی،شهیدمهدی بادسار،شهید تقی خرمی، شهید صفدری ، شهید غلامی و جانباز شهید ابوالقاسم سجادی.

که همه ساله جهت نکو داشت نام و یاد این شهیدان یادواره شهدائی از طرف مردم در حد کشوری برگزار می گردد ،

یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.

طبیعت روستا:

می توان به منطقه مشهور به «زوُ»اشاره کرد که آب رودخانه از این مکان سر چشمه می گیرد و مسیرش به سمت جنوب روستا می رود و در کنار این رود استخر پرورش ماهی قرار دارد ، همچنین می توان به منطقه داغ «گاو خرق» اشاره نمود که در فاصله سه و نیم کیلومتری شمال غربی روستا قرار دارد که کوههای آن به ارتفاع ۳۳۹۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، که در آنجا چشمه های فراوانی وجود دارد که باعث رویش چمنزارهای سرسبز و زیبائی گردیده است ، از مناطق دیگر سرسبز و پر از درختان گوناگون می توان به منطقه ی شمال شرقی روستا با نام «باغی» اشاره کرد که دره ای به طول حدود ۵ کیلومتر سراسر باغات انگور و درختان میوه می باشد که آب این مکان از بالاترین قسمت آن معروف به چمنزار کهنه «قرّه النگ»تامین می گردد ، همچنین باغات مختلف و یونجه زارهای وسیع این روستا قسمتی بزرگ در سمت جنوبی روستا تا دل دشت را می توان یاد کرد که تا قسمتی از آن راه ارتباطی خرق به بام از میان آنها می گذرد.

منطقه ی دیگر این روستا که زمینهای بادام زار دیم آنجا را تشکیل داده در قسمت شرق روستا و در مسیر راه خرق به کلاته قرار دارد که کلا زمینهای بادام است ، و دیگر مناطق طبیعتی روستا که در اطراف و اکناف قرار دارد قالباً زمینهای یونجه زار دیم بوده که سالانه دو مرتبه محصول آن توسط کشاورزان برداشت و برای علوفه دامها ذخیره می شود.