اسفند – دلگان – سیستان و بلوچستان
قدمت روستا از آنجا که از مردم اسفند و آثاری که در اطراف و اکناف روستا وجود دارد به دوران قبل از روستا برمیگردد،در این روستا منطقه ای به اسم در یهودان وجود دارد که نزدیک به ده قبرستان قدیمی در آن موجود میباشد که حتی دو تا از قبرستان های آن جهت سر مردگان به طرف قبله و پاهایشان خلاف قبله مشهود است، به طوری که تشخیص داده میشود این قبرستانها قبل از اسلام بوده است زیرا در اسلام قبرستانها به طرف شمال و جنوب هستند،قلعه ی اسفند نیز در مرکز شهر در کنار مسجد جامع واقع شده که هم اکنون متاسفانه تخریب شده اما آثارش اندکی باقیست- و هم چنین در مسیر تاخت و تاز مردمانی دیرین بوده است تا حتی صحابه ی پیامبر هم در صدر اسلام و فتح ایران از آنجا گذر کرده اند-و در کوهی از همین روستا که به کوه زیارت هود پیغمبر مشهور است که می گویند حضرت هود را مشرکان تا سر کوه دنبال کرده اند و از همانجا ناپدید شده است-و کهن آبهای بسیار قدیمی از آثار رندان قدیم که کشاورزی نموده اند معلوم میباشد، و اثر قدیمی درگ آسا که در آن آسیابی قدیمی بوده و آرد ر برای برای روستا تامین می نموده است-و هم چنین آسیاب گردونان بوده که در آنجا آرد را آسیاب می کردند و نانهای گرد را می پختند و از همانجا به گردونان مشهور شده است،گردو نان هم اکنون محله ای از زروستای اسفند میباشد که در آن طرف رودخانه قرار دارد.
