چالشتر – شهرکرد- چهارمحال و بختیاری
سایتها و وبلاگهای روستای چالشتر
شهرستان شهرکرد- استان چهارمحال و بختیاری
http://chaaleshtor.blogfa.com/
"چالشتر" در ۶ کیلومتری شمال شهرکرد(مرکز استان چهارمحال و بختیاری)است که در ۵۱درجه و ۴۸ دقیقه ی طول شرقی و ۳۲درجه و ۲۲دقیقه ی عرض شمالی در ارتفاع ۲۰۸۰ متری از سطح دریا واقع شده است.
شاید قبل از تسلط خوانین بختیاری بر چهارمحال ، چالشتر مرکز چهارمحال بوده است.آثار ساختمان های مخروبه در این روستا موید این نظر است ولی از ابتدای بنای آبادی اطلاع دقیق در دست نیست.
از سوابق حاکمین قراء چهارمحال اطلاع کمی در دست است و آنچه هست اینکه خانواده ای در این نقطه حکومت داشته که احتمالا از خوانسار به این نقطه مهاجرت کرده و نسبت خود را به "حر بن ریاحی" می رسانده اند.
بافت اصلی"چالشتر"در دل قلعه ای مربع شکل به ابعاد ۳۵ متر قرار دارد.
دو وجه تسمیه در مورد"چالشتر" وجود دارد.
اول:"چالش" و " تُر "که دو کلمه مشتق از زبان ترکی است."چالش" به معنای جنگ و " تُر "به معنای میدان یا محل می باشد.با توجه به آثار برجهای دیده بانی در کوه نزدیک به چالشتر(کوه قراولخانه)وقوع جنگهائی در این محل بعید نمی باشد.
دومین وجه تسمیه این نام "چال"به معنی آشیانه و محل استقرار و "اشتر" به معنای شتر می باشد که جایگاه شتر بودن آن بعید است.
قلعه ی چالشتر به گونه ای ساخته شده بود که خانه ی خان و مسجد در وسط آن و مشرف به چهار دروازه بوده است.شب ها هر چهار دروازه را می بستندتا امنیت قلعه حفظ شود.
قلعه ی خدارحم خان، قلعه ی ستوده،مسجد جامع چالشتر از آثاری است که بعدا در مورد آنها صحبت می کنم.
از صنعت قفل سازی و قالی بافی چالشتر که شهرت جهانی دارند ، نیز به تفضیل برایتان می نویسم.
می گویند چالشتر مهد شاعرانی است چون محمدخان شهباز،حاجی ابوالفتح آثم، ابولحسن آتش(۱۲۱۰ ه.ش)، احمد خان، عباسعلی حکیم آذر چالشتری(۱۳۲۰ ه.ق)،حاج آقا مهدی خان آزاده(۱۳۱۱ )،مرتضی آزاده(۱۳۰۶ه.ش)،دبیر اجلال، محمد دهبان، شاهباز، علیقلی خان شاهین(۱۳۰۵ ه.ق)، سید عبدالله شیدا،اسماعیل فرهنگ،محمد خان، محمد داعی(متولد۱۲۴۰ه.ق) ،ابوالحسن سائل(متولد ۱۲۳۵ه.ق) و محمد صادق شارق(متولد ۱۲۴۰ه.ق).
قلعه خدا رحم خان یا قلعه چالشتر
قلعه خدا رحم خان یا قلعه چالشتر اثری باشکوه از نظر معماری و هنری حجاری در ایران، در سال ۱۳۲۳ قمری(۱۲۸۳شمسی – ۱۹۰۵ میلادی) در چالشتر در ۶ کیلومتری شهرکرد(مرکز استان چهارمحال و بختیاری) احداث شد.
قلعه چالشتر تلفیقی از معماری دوران قاجار ایران با معماری اروپایی است، با ستونهایی ایستاده از سنگ خودنمایی میکند.
مجموعه تاریخی چالشتر شامل سردر سنگی، خاننشین، اندرونی، حمام، انبارها و اصطبلها است.
قلعه عیانی و خاننشین این مجموعه تاریخی دارای ۳۸ ستون سنگی با سر در و ایوان است.
این قلعه شامل نقوش افسانهای و اسطورهای، زندگی روزمره، گل و گیاه، گل و گلدان، گل و مرغ، نقوش پیچش گیاهی و نقوش فرشته است.
این نقوش به صورت ماهرانه و زیبا خلق شده و در برخی موارد به صورت برجسته حجاری شده است. در این مجموعه قلعه، اندرونی با یک دالان به قسمت خاننشین ارتباط داشته و ایوان آن دارای ۱۰ستون سنگی است.
اتاقهای این مجموعه قلعه نیز با نقوشی به سبک نقاشی لندنی که تلفیقی از هنر نقاشی ایرانی و غربی است، مزین است که این سبک نقاشی در دوره قاجار به اوج خود میرسد شامل نقوش گل و گلدان، افسانه لیلی ومجنون و نقوش اسلامی شامل یوسف و زلیخا به همراه خط نوشتهای از آیات قرآن است.
بخشی از سر درهای این مجموعه قلعه، معماری سنتوری دارد ( سهگوش بالای درگاه جلوخان را در معماری "سَنتوری" میگویند)که به صورت مثلثی شکل با نقوشی به سبک شیر و شکر است.
حمام قلعه تاریخی چالشتر نیز مزین به کاشیآبی فیروزهای و سفید سربی بوده است.
سقف اندرونی این قلعه به صورت قابهایی از چوب گردو است و درها و پنجرههای اتاقهای این مجموعه نیز از جنس چوب گردو به صورت گره چینی شده میباشد.
این مجموعه قلعه دارای ۵ ایوان است و ۵ اتاق نیز در اندرونی آن وجود دارد و در مجموع دارای ۴۰ستون است.
اندرونی آن که قلعه ستوده نام دارد در دوطبقه ساخته شده است، زیرزمین و طبقه ی اول.
قلعه دارای سر در با هشت ستون سنگی حجاری شده با نقوش شاخه انگوری و هندسی است در دو طرف چوبی آن نگهبانان سنگی برجسته قرار داردند از تزیینات زیبای این بنا ازاره های سنگی سر در با نقوش رنگی است.
ازاره های سنگی زیر زمین شامل نقوش گیاهی- خوشه انگوری- درختان انتزاعی– فرشتگان بالدار و گل وگلدانهای برجسته است که بصورت حیرتآوری تزیین شدهاند.
طبقه اول قلعه ستوده دارای پنج اتاق است اتاق پنج دری و اتاقهای جانبی آن با نقاشیهای (لندی) کتیبه آیات قرانی صحنه نقاشی یوسف و زلیخا سر بخاری گچ بری قاب و تخته سقفها تزیین شده اند.
دو حوض سنگی بیضوی شکل در حیاط دو قلعه وجود دارد.
قلعه ستوده با دالانی به قلعه خدارحم خان مرتبط میشود حمام خصوصی این مجموعه از دو طرف دالان ارتباطی به دو ساختمان است.
موزه مردم شناسی – موزه آثار سنگی و موزه کار و زندگی در این مجموعه تاریخی قرار دارند.
شاعر چالشتری،"مرتضی آزاده"
یکی دیگر از شاعران چالشتری،"مرتضی آزاده" است.وی در سال ۱۳۰۶هجری شمسی در چالشتر بدنیا آمد.
پدرش "حاج مهدی خان" بود که زندگی نامه اش را در بخش قبلی همین وبلاگ آوردیم.
"مرتضی" علاقه ی وافری به "علوم نظامی و ارتش" داشت،به همین دلیل پس از گذراندن تحصیلات متوسطه،به دانشکده ی افسری رفت.
وی پس از فارغ التحصیلی،ابتدا در کردستان و سپس در بلوچستان خدمت نمود.
"اوژن بختیاری" در باره اش چنین می نویسد:
"با آنکه سرباز و طبعا دارای طبعی خشن و سلیقه ی سربازی است ، اما واجد قریحه ی لطیف ادبی می باشد. آنچنانکه مخمس(۱) زیر را در سال ۱۳۲۴ شمسی به مناسبت اشغال آذربایجان (بوسیله ی فرقه ی دموکرات) سروده است،که نشان از روحیه ی پرحرارت این شاعر و سرباز باوجدان دارد."
