کاخ موزه باغچه جوق / ماکو
کاخ موزه باغچه جوق در شمال غربی ترین نقطه کشور در شهر ماکو و نزدیکی مرز بازرگان قرار گرفته است…
شهر ماکو در استان آذربایجان غربی و بر روی گوش چپ گربه نقشه ایران قرار گرفته است…
مسیر دسترسی به باغچه جوق: عمارت سردار ماکو در روستای باقچه جوق و در ۲کیلومتری جاده ماکو به بازرگان، در دامنه کوه چرکین واقع شده است…
تالار پذیرایی خانه سردار ماکو…
تیمور تیموری معروف به اقبال السلطنه ماکویی از حکام غرب کشور در زمان مظفرالدین شاه قاجار بوده است که این بنای زیبا و مجلل به دستور وی و به دست معماران روسی و اروپایی ساخته شده است…
نمای پانوراما از حوضخانه باغچه جوق ماکو که تالار بلند و اصلی کاخ را تشکیل می دهد با گچبری ها و آئینه کاری های زیبا…
ساختمان کاخ باغچه جوق در سال ۱۲۷۱ هجری شمسی و در دو طبقه بنا شده…
این بنا در وسط باغی وسیع قرار گرفته که سرسبزی و طراوت درختان و گل های آن روح نواز است…
اتاق خواب زیبا و مجلل سردار ماکو…
نقاشی های دیواری خوش آب و رنگ و متناسب با موضوع مکان…!
گچبری های زیبا…
اثر دست هنرمندان ایرانی در جای جای این بنا دیده می شود…
یکی از ویژگی های اصلی شهر ماکو این است که این شهر در میان دو کوه محصور شده است و خیابان اصلی شهر از میان این دو کوه عبور کرده است…
مجسمه های فرنگی که همیشه مورد علاقه ایرانیان بوده است؛ چه در گذشته و چه در حال…
عکسی از اقبال السلطنه ماکویی و خانواده اش که توسط خاندان وی به کاخ موزه اهداء شده است…
اتاق ناهارخوری کاخ باقچه جوق…(تصویر پانوراما)
بخشی از نقاشی های روی سقف اتاق ناهارخوری که نشان از پذیرایی از میهمانان بسته به فرهنگ آنان را دارد: سفره ایرانی با چلوی غالب…!
و سفره فرنگی با نوشیدنی های رنگارنگ…
ای وای از این فرهنگ بی فرهنگی ما! عزیز من دیگه به دیوار موزه رحم می کردی…!
در بخش دیگری از باغ باغچه جوق، ساختمان سنگی (آشپزخانه کاخ) وجود دارد که در حال حاضر دفتر میراث فرهنگ و گردشگری ماکو می باشد…
ترکیبی از هنر ایرانی و فرنگی…
جاذبه های گردشگری و دیدنی های ماکو در استان آذربایجان غربی: کلیسای زور زور یا ننه مریم، قره کلیسا، دخمه سنگی شیرین و فرهاد، تالاب ناور، تالاب بورالان، سد بارون، چشم ثریا، مقبره سید صدرالدین، شهر تاریخی دامباط در دامنه کوه آغری، بافت قدیمی و حفاظت شده شهر ماکو با آثاری از دوره صفویه، چشمه معدنی زی سو، عمارت کلاه فرنگی ماکو و…
نمای پانوراما از کاخ باغچه جوق
و سپاس از مهدی و محمد عزیز برای همراهی در این بازدید به یادماندنی…
منبع اطلاعات مربوط به بنا: کاتالوگ میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی.
منبع:
************
باغچه جوق ماکو از جمله آثار متعدد باستانی و تاریخی شهر ماکو در آذربایجان غربی است. شهر ماکو که از نظر ساختار فیزیکی قابل توجه است از قلاع محکم سر حدات ایرانی و عثمانی محسوب میشود، چنانچه در سال ۱۰۴۵ هجری قمری، سلطان مراد چهارم عثمانی، یکی از سرداران معروف خود، قره مصطفی پاشا را برای خرابی قلعه نظامی این شهر مأمور کرد ؛ ولی با مرگ سلطان مراد چهارم این دستور عملی نشد. در زمان صفویه نیز قلعه نظامی ماکو برای دولت ایران اهمیت خاصی داشت. در سال ۱۰۵۲ هجری به زمان شاه عباس دوم قلعه ماکو را به علت آنکه پناهگاه مفسدان شده بود، ویران ساختند. امروزه، بافت قدیمی شهر با بقایای برج و بارو و محله بندی و کوچه های قدیمی بسیار دیدنی است.
کاخ تاریخی وبا شکوه باغچه جوق ماکو داخل باغی به وسعت حدود ۱۱ هکتار در اواخر دوره قاجـار به دستور اقبال السلطنه مـاکویی، یکی از ســرداران مظفـــرالدین شاه و از حکام مقتدر آن دوره ( ۱۳۲۴-۱۳۱۳ هجری قمری ) ساخته شده و تأثیر شگرفی از سبک معماری روسیه آن زمان پذیرفته است. در سال ۱۳۵۳ هجری قمری، ساختمان باغچه جوق از وراث سردار ماکویی توسط دولت خریداری شد و پس از انجام برخی تعمیرات ضروری، این مجموعه از سال ۱۳۶۴ برای بازدید عموم به عنوان کاخ موزه آماده گردیده است.
● معرفی باغچه جوق
روستای باغچه‌جوق در فاصله حدود ۲ کیلومتری غرب جاده ماکو به سوی بازرگان واقع شده است. در مجاورت روستای باغچه‌جوق و بر دامنه کوهی مرتفع، مجموعه تاریخی باغچه جوق مشتمل بر باغی نسبتاً بزرگ و عمارتی بسیار زیبا و مجلل واقع شده است. موقعیت این مجموعه به علت قرارگیری بر سر جاده ترانزیتی ترکیه و اروپا اهمیت توریستی زیادی دارد و همین امر میتواند سبب جلب توجه مسافرین و علاقمندان بناهای تاریخی گردد.
هرچند باغچه‌جوق ماکو، در کل ویژگیهای اصیل یک باغ ایرانی و نظامهای منحصر بفرد آن را ندارد ولی از آنجا که نمایندهای از باغسازی یک دوره تاریخی در منطقه‌ای کوهستانی و سرد است و به عنوان یک باغ کوهپایه‌ای مطرح میشود، حائز اهمیت است.
کاخ اصلی باغچه‌جوق، مجموعه‌ای دو طبقه با دو پیشامدگی قرینه و سقف شیروانی و صراحیهای گچی به شکل نرده‌های خراطی شده در اطراف بام است.
مهمترین و مرکزیترین بخش کاخ، تالار آئینه‌کاری وگچبری شده حوضخانه است که سایر بخشها در پیرامون این تالار مرتفع شکل گرفته‌اند. تزئینات قصر، ترکیبی از ویژگیهای معماری ایرانی و معماری روسیه اواخر قرن ۱۹ است. گچبریها، کاغذ دیواریها، نقاشیهای رنگ و روغن، نرده‌های چوبی، ارسیها و نیز تزئینات نمای بیرونی در نوع خود بی‌نظیر هستند. در بخشهایی از کاخ نیز اسباب و لوازم شخصی سردار ماکویی خود نمایی میکنند.
در مجاورت کاخ، عمارت مربع شکل و ساده‌ای قرار دارد که در زمان حیات سردار، آشپزخانه اختصاصی بوده است. این بنا که به عمارت سنگی شهرت دارد از سنگهای صیقلی و تراش‌خورده همراه با سقف شیروانی ساخته شده است. ارتباط عمارت سنگی و کاخ اصلی از میان محورهای پلکانی که جوی آبی در میان دارد ایجاد شده است.
علیرغم شکل نامنظم کلی باغ که با هیچیک از اصول باغسازی ایرانی منطبق نیست، بخشی از باغ در پیرامون کاخ اصلی دارای طرحی از پیش اندیشیده و تقریباً منظم و محصور است. این محوطه توسطه نرده‌های چدنی زیبایی از سایر بخشهای باغ جدا شده است که تقریباً نقشی همچون اندرونی ایفا میکند. در بخشهایی از محوطه، آثاری از کفسازی سنگی باقی مانده است. در سمت غربی کاخ (نمای اصلی ساختمان) حوض بیضی شکل و در سمت شرقی حوضی مستطیل شکل ساده وجود دارد. در مقابل کاخ، طاق ورودی بسیار زیبایی قرار دارد که پلکانی دو سوی تراس بالا را به این محوطه محصور متصل میسازد. دو ورودی فرعی در شمال و جنوب محوطه در میان حصار درونی وجود دارند که ورودی جنوبی به سوی بناهای خدماتی و ورودی شمالی به ورودی اصلی پیاده راه می‌یابند. در پیرامون محوطه طراحی شده، باغ میوه باغچه‌جوق شکل گرفته که توسط حصاری محصور گشته است.
در بخش شمال غربی حصار، ورودی پیاده با هشتی نسبتاً کوچک و سقف نقاشی شده، راه ورودی و ارتباطی به حیاط محصور محسوب میشود. در این بخش در حال حاضر فضای نگهبانی که برای مجموعه در نظر گرفته شده جای گرفته است. در راستای غربی ورودی پیاده، دروازه دیگری جهت تردد کالسکه و ورودی به اصطبل درگذشته و اتومبیل و سایر وسایل نقلیه در حال حاضر واقع شده است.
باغ میوه باغچه‌جوق دارای انواع درختان میوه همچون زردآلو، گردو، به، گیلاس، آلو، فندق، گلابی، بادام و سیب است که درختان زردآلو بخش اعظم درختان را به خود اختصاص داده‌اند. گونه‌های گیاهی دیگری نظیر اقاقیا، تبریزی و بوته‌های بزرگ رز نیز به شکلی پراکنده در سطح باغ دیده میشوند. چنین به نظر میرسد که درختان در گذشته به طور منظم کاشته شده بودند و محورهایی را تعریف مینموده‌اند ولی با گذشت زمان، بسیاری از آنها از بین رفته‌اند و شکل کاشت منظم دگرگون گشته است.
آبیاری باغ به شکل غرقآبی انجام میشده و از چشمه آبی که در یک کیلومتری بالا دست باغچه وجود دارد، استفاده میشده است. تا پیش از سال ۱۳۵۶ خورشیدی، آب چشمه یک هفته در اختیار باغ و یک هفته در اختیار روستا بوده است ولی هم‌اینک به دلیل خشکسالی، این آب به طور کامل توسط روستائیان مصرف میشود. در حال حاضر آب مورد نیاز آبیاری باغ، تنها از آب برفهای ذوب شده کوهستان و بارندگیها و آبهای فصلی و پس از اتمام آب کوهها از مازاد آب روستا تأمین میگردد. در همین راستا استخر ذخیره آبی در غرب عمارت سنگی به منظور جمع‌آوری آبهای طبیعی وجود دارد.
باغچه‌جوق از نمونه‌های منحصر به فرد باغسازی در ایران محسوب میگردد. زیرا از یکسو دوران شکل‌گیری آن به دوران قاجاریه باز میگردد که معماری ایرانی به بیشترین میزان در تاریخ خود چشم به دیگر نقاط جهان دوخته بود و هم به لحاظ موقعیت قرارگیری در منتهی‌الیه محدوده‌های جغرافیایی ایران و در خط تماس با دیگر فرهنگها واقع گردیده بود. این هر دو عامل در شکل خاص این باغ منحصر به فرد تاثیر خود را برجای گذاشته‌اند و نمونه‌ای خاص از باغسازی ایرانی را پدید آورده‌اند. در همین زمینه نمیتوان روحیه روستایی باغ را نادیده گرفت، چه در هر کجای ایران در نقاط دوردست و دورافتاده و کوچک همواره اشکال متفاوتی از شکل رسمی معماری ایرانی قابل پیگیری است.
منبع:
