روستای لاجیم / سوادکوه / مازندران

سایتها و وبلاگهای روستای لاجیم

شهرستان سوادکوه – استان مازندران

http://www.lajim.ir/

http://lajimiha.blogfa.com/

http://lajimyrika.blogfa.com/

www.aflakianelajim.blogfa.com/

lajim.blog.ir

موقعیت و تاریخچه

روستای لاجیم از توابع بخش مرکزی شهرستان سوادکوه، با مختصات جغرافیایی ۵۳ درجه و ۷ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی، در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پل سفید و ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی ساری قرار دارد. این روستا، از شمال به جنگل و روستاهای ورکی، آقمشه و آمره، از شرق به جنگل‏های آچو، منطقه دودانگه و قارن سرا، از جنوب به جنگل و روستاهای اتو و پیر نعیم و از غرب به روستاهای ولیلا و سوخته سرا محدود می‏شود. روستای لاجیم، از سطح دریا ۷۶۰ متر ارتفاع دارد و تحت تأثیر اقلیم معتدل کوهستانی، تابستان‏های معدل و زمستان‏های سرد دارد. میانگین بارندگی سالیانه آن ۱۱۰۹ میلی‏متر گزارش شده است. رودخانه کسلیان در غرب آبادی جریان دارد. آثار باقی مانده گورستان گبری در تپه‏های اطراف و برج تاریخی لاجیم از آثار دوره آل زیار، نشانگر قدمت تاریخی روستاست. تاریخ استقرار این روستا، به پیش از قرن‏های چهارم و پنجم هجری قمری می‏رسد. مردم روستای لاجیم به زبان مازندرانی سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. الگوی معیشت و سکونت براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵، روستای لاجیم ۶۰۵ نفر جمعیت داشته است که در سال ۱۳۸۵ به ۷۰۰ نفر افزایش یافته است. درآمد اکثر مردم روستای لاجیم، از فعالیت‏های زراعی، دامداری و نیز تولید صنایع دستی تأمین می‏شود. مهم‏ترین محصولات زراعی آن شامل برنج، گندم، جو و سیب‏زمینی است. دامداری به طور سنتی در روستا متداول است و پرورش طیور خانگی نیز رواج دارد. آلوچه و سیب از تولیدات باغی روستاست.

صنایع دستی روستا شامل جاجیم، جوراب، حوله، پتو، لاک تراشی، چرم‏سازی، آهنگری و نجاری است. گروهی از مردم در کارخانه چوب‏بری تراورس و در واحد تولید گل و گیاه زینتی و جنگلی داخل روستا اشتغال دارند. روستای لاجیم، با بافت مسکونی متمرکز، در میان جنگل‏های انبوه و کوه‏های سر به فلک کشیده البرز استقرار یافته است. هسته اولیه روستا در پایین محله و در اطراف مسجد و برج شکل گرفته است. بافت قدیمی روستا که معماری سنتی خاصی دارد، در میان جنگل‏های انبوه از دیده‏ها پنهان است. دیوارهای گلی، کف کرسی سنگی، سقف شیروانی، ایوان‏های بزرگ و اتاق‏های تو در تو، از ویژگی‏های معماری روستاست. شکل خانه و کاربری فضاهای درونی آن از نوع فعالیت و معیشت ساکنین آن تأثیر پذیرفته است. خانه‏های جدید به سبک معماری خانه‏های قدیمی ساخته می‏شوند، ولی در ساخت آن‏ها از مصالح جدید و مقاوم‏تر استفاده می‏شود.

جاذبه‏ های گردشگری

استقرار روستا بر دامنه کوه و در میان جنگل موجب بازتاب زیبایی‏های منحصر به فرد طبیعی شده است. ارتفاعات اطراف روستا، با جنگل‏های متراکم و زیبا پوشیده شده است. قیاس کوه در شمال، پاتاق کوه در غرب، آچوکوه و کیجا قلعه در شرق، اروگاء و گرد غول در جنوب، روستای لاجیم را چون حصاری در بر گرفته‏اند. رودخانه لاجیم یا کسلیان، از سرشاخه‏های رود تجن، از کوه‏های سامان سرچشمه می‏گیرد. مردم روستا، آب رودخانه را با نهربندی (معروف به هندازی) به سمت مزارع هدایت کرده‏اند. حواشی رودخانه به خصوص در نیمه اول سال، پذیرای گردشگران بیشماری است که برای بهره‏گیری از طبیعت روستا به سوی آن جذب می‏شوند. چشمه چرچری در داخل روستا قرار دارد و ضمن تأمین آب آشامیدنی بر طراوت و زیبایی روستا می‏افزاید. برج تاریخی لاجیم، از زیباترین آثار تاریخی بسیار ارزشمندی است، که بر سر گردنه‏ای مرتفع استقرار یافته و از سه طرف به پرتگاه‏های عمیقی اشراف دارد. در گذشته، در کنار پرتگاه‏ها، خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته است که احتمالاً قلعه‏ای وسیع را در بر می‏گرفته است و برج لاجیم در مرکز آن قرار داشته است. این اثر باستانی در زمان حکومت آل زیار بر طبرستان، در فاصله سال‏های ۳۱۶ تا ۴۴۳ هـ . ق ساخته شده است. مصالح به کار رفته در آن شامل آجر، ملاط و ساروج است.

نمای بیرونی برج، بدنه‏ای مدور با گنبدی مخروطی و ساده است و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق نما تزیین شده است. در کمربند زیر گنبد، دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی ساسانی وجود دارد. کتیبه‏ها به شکل زیبایی با آجرهای تراش خورده بر زمینه گچ نصب شده‏اند. بر روی کتیبه، اسم صاحب بنا کیا اسماعیل ابوالفوارس شهریار عباس آل باوند و تاریخ ۴۱۳ هـ . ق حک شده است. اهمیت برج لاجیم مانند برج رسکت، به دلیل کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است که از نشانه‏های توجه حکمرانان شمال ایران (قرن ۵ هـ . ق) به خط و زبان پهلوی بوده است. این برج برای مردم روستا مکان مقدسی است. مردم روستای لاجیم همانند سایر ایرانیان در اعیاد ملی و مذهبی نوروز، قربان، فطر، غدیر و میلاد پیامبر (ص) به جشن و سرور و نیایش، در وفات و شهادت ائمه و در ایام محرم به سوگواری می‏پردازند. از مراسم ویژه این روستا، می‏توان به مجمع سری در جشن عروسی، سیزده شو، عید مردگان و آیین ۲۶ عید ماه اشاره کرد. کشتی لوچو از بازی‏های محلی رایج جوانان روستا ست. موسیقی، آوازها و آهنگ‏های محلی به خصوص در مراسم شادی همراه با سازهای تمبک، سرنا و لَله وا به صدا درمی‏آید. مردم روستای لاجیم، به آوازه‏خوان‏های محلی، لوطی می‏گویند. پوشاک مردان روستای لاجیم، شامل کت وشلوار و پوشش زنان نیز، لباس‏های معمولی است. اما زنان در برخی مراسم و جشن‏های روستا، از لباس محلی استفاده می‏کنند. صنایع دستی روستای لاجیم مشتمل بر چرم‏سازی، جوراب‏بافی، جاجیم‏بافی، آهنگری، پتوبافی، لاک تراشی، نجاری و حوله‏بافی است. انواع غذاهای محلی و خوش‏طعم در روستای لاجیم طبخ می‏شود. کتی خورشت، آش ترش، آش دوغ و بنه بزه‏آش از غذاهای معروف روستای لاجیم هستند.

دسترسی:

  این روستا از طریق شهر ساری و سوادکوه (پل سفید)، با جاده‏ای آسفالت و مناسب قابل دسترسی است.  

نام لاجیم

لاجیم: به نظر میرسد اصل این نام لان جیم بوده باشد یعنی جایگاه پنهانی و سّری که لابد جایی پناهگاهی به شمار می رفته است.

لاجیم در لغتنامه ی دهخدا

لاجیم . (اِخ ) نام محلی بسواد کوه و بدانجا کتیبه ای پهلوی باشد. دهی از دهستان کسلیان ، بخش سوادکوه شهرستان شاهی واقع در ۱۳ هزارگزی خاوری زیرآب . دامنه ، مرطوب و مالاریائی . دارای ۲۵۰ تن سکنه مازندرانی و فارسی زبان . آب آن از چشمه و رودخانه ٔ محلی . محصول برنج و غلات . شغل اهالی زراعت و گاوداری . صنایع دستی زنان ، شال و کرباس بافی ، راه آن مالرو است . برج و قلعه ٔ خرابه ای که در اوایل قرن پنجم هجری بنا شده در نزدیک این آبادی است . (فرهنگ جغرافیائی ایران ج ۲).

برج لاجیم

برج لاجیم بنایی تاریخی است که در شهرستان سواد کوه استان مازندران واقع است. برج لاجیم در شمار آثار زمان تسلط آل زیار بر طبرستان در فاصله سالهای ۳۱۶ الی ۴۴۳ هجری قمری است.این بنای تاریخی در خارج از یک گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده شده است که در داخل به حالت مدور تغییر شکل می‌دهد. ورودی این بنای آجری در سمت شرق است و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق‎نما تزئین شده است. در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی بر روی هم قرار گرفته است. این دو کتیبه بشکل زیبایی با آجرهای تراش‎خورده در زمینه‎ای از گچ سفید نصب شده‎اند کتیبه با خط کوفی نام کیا اسماعیل ابوالفوراس شهریار ابن عباس صاحب بنا و تاریخ ۴۱۳ هجری قمری را نشان می‌دهد.

اهمیت برج لاجیم مانند برج رسکت، بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است. این امر نشان می‎دهد که در قرن پنجم هجری قمری در این قسمت از ایران، حکمرانان وقت علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط رایج در دوره حکومت شاهان ساسانی نیز اهمیت می‎داده‎اند.در کتیبه کوفی نام و القاب صاحب مرقد خوانده می‎شود ولی نام سازنده آن مشخص نیست و تنها حدس و گمان و با توجه به قرینه اجزایی از کلمات باقی مانده می‌توان بدان دست یافت.

متن کتیبه چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم. هذا قبر القیم الکیا الجلیل ابوالفوراس شهریار بن العباس بن شهریار مولی امیرالمؤمنین رحمه الله امر بینائه فی سنه ثلاث محشر و اربعمانه، عمل الحسن بن علی.

تاریخ برج لاجیم

بنای برج لاجیم متعلق به حد فاصل میان سقوط نخستین سلسله باوندی و ظهور دومین سلسله این خاندان است. در این دوره هفتاد ساله، تمامی نواحی مازندران زیر تسلط آل زیار بود. ولی آن‎ها بر کوهستان‎ها تسلط نداشتند و بازندگان باوندیان منتظر فرصت بودند که املاک خود را باز پس‎ گیرند.

بر پایه روایات تاریخی منقول از ابن اسفندیار، در زمان حکومت آلب ارسلان در سالهای ۴۵۵ تا ۴۶۶ هجری قمری سپهبد قارن بن سرخاب تا اندازه‎ای توانست که بر مازندران تسلط یابد و قدرت خاندان وشمگیر را به زوال بکشاند. محل اقامت حکام باوندی در کوهستان‎های جنوب مقر قدیمی آن‎ها یعنی شهر ساری بود. ولی مشخص نیست که ابوالفوراس شهریار در میان بزرگان باوندی دارای چه مقامی بوده است و با شهریار بن دارا که به دست وشمگیر کشته شد و نیز سرخاب بن شهریار و قارن بن سرخاب و حسام الدوله ابن قارن سر سلسله شعبه دوم باوندیه چه نسبتی داشته است.

متاسفانه برج لاجیم به اشتباه به مقبره امامزاده عبدالله نیز مشهور است و عوام به زیارت آن به گمان امامزاده و مذهبی بودن می‌آیند. محیط دایره بنا در قاعده ۲۶۸۰ سانتی‌متر، قطر فضای داخلی ۵۴۷ سانتی‌متر و پهنای ورودی آن ۱۱۲ سانتی‌متر می‌باشد.

دسترسی به برج لاجیم

جاده دسترسی به روستای لاجیم از شهر زیرآب آغاز می‎شود و پس از طی یک مسافت ۳۰ کیلومتری به سر گردنه مرتفعی می‎رسد که از طبیعت و ارتفاعات جنگلی خارج و به چمنزار و بوته زارهای زیبا بدل می‌گردد. در میان سبزه زاران وسیع و گسترده یک منطقه بدون پوشش بوته‎ای مانند شبه‌جزیره‌ای که از سه طرف به پرتگاه‎های عمیق مشرف است به چشم می‌خورد. در حاشیه پرتگاه در قدیم خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته است که احتمالاً قلعه‎ای وسیع و پر اهمیت را تشکیل می‎داده است که برج مشهور لاجیم را در میان آن بنا کرده بودند.

راه دیگر از طریق جنگل و از میانه راه آسفالته ساری به کیاسر به روستای لاجیم منتهی می‌گردد.