سنو بهشت گناباد / خراسان رضوی
سنو یکی از روستاهای بسیار سر سبزو پر آب منطقه کاخک در ۲۲ کیلومتری غرب گناباد است که سر سبزی و زیبایی اش را مرهون چشمه ای پرآب است که خشکسالی های متمادی و متوالی ۱۶ ساله نیز نتوانسته است تاثیر چندانی در حجم آب آن بگذارد .این روستا با فرا رسیدن فصل بهاربه دلیل طبیعت زیبا و بکرش توجه شهروندان گنابادی و گردشگران را جلب می کند
تا برای یک روز هم که شده در کنار آب زلال و شیرین و شفاف این چشمه روزی را به دور از هیاهوی زندگی شهری سپری کنند. سفر ما به این روستا با استقبال گرم دبیر باشگاه کشاورزان جوان روبه رو می شود. اصغر صادقیان به عشق زاد گاهش کارش را تعطیل می کند و از لحظات اولیه صبح با ما همراه می شود .گناباد را به مقصد روستای سنو ترک می کنیم هر چه از شهر گناباد به سمت کو هپایه ای کاخک می رویم آثار مخرب خشکسالی و درختان بادام خشکیده در مسیر، چشمانمان را بیشتر آزار می دهد. با سپری کردن مقداری از مسافت وقتی به نهایت ارتفاع در مسیر می رسیم ناگهان قطعه ای سرسبزدر نقطه ای گود نمایان می شود. انگار در میان این جهنم سوزان و خشک بهشتی سر سبزوجود دارد از صادقیان در باره میزان آب دهی چشمه سنو می پرسم که می گوید: ۸۵ لیتر بر ثانیه آب دهی دارد ودوسهم از آب این چشمه وقف امام رضا (ع) است. وی ادامه می دهد هم اکنون ۳۵۰ خانوار با جمعیت حدود یک هزارنفر در این روستا ساکن هستند و از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می کنند صادقیان با اشاره به صفات و خصوصیات مردم روستا ادامه داد: آثار و شواهد حکایت از این دارد که در عهد ناصرالدین شاه این روستا در اوج عظمت خود بوده و ازمرکز آن به چهار سو تا شعاع چهارصد گام مسکونی بوده است و مدخل ورودی آن دروازه(ازطرف قبرستان فعلی) و برج دیده بانی داشته است با کوچه پس کوچه های تنگ و پرپیچ و خم و در مرکز روستا میدان بزرگی بوده موسوم به (در قلعه) که دور تا دور آن دارای دکان هایی از قبیل مس گری، رنگرزی، آهنگری، بقالی، کفاشی و خیاطی بوده است. جنب میدان مسجدجامع با صحن و شبستان و مناره و اندکی پایین تر از آن آب انبار نسبتا بزرگی که قدمت آن به دوره محمدعلی شاه قاجار می رسد وجود داشته است.
پیشینه تاریخی روستا
صادقیان ادامه می دهد: آثار و بناهای تاریخی به جای مانده از قدیم و همچنین حکایت های تاریخی درباره این روستا قدمت آن را به بیش از ۱۲۰۰ سال قبل می رساند . آن چه در طول تاریخ این روستا را متمایز از سایر نقاط تاریخی کشور قرار داده است آب فراوان و چشمه معروف آن است. حکایت های تاریخی درباره آب سنو دلیل بر شهرت و اهمیت آن در گذشته تا به امروز بوده است به طوری که وقتی «طاهر آب شناس» از این منطقه عبور کرده به همراهان گفته است که زودتر از این جا برویم و او در جواب علت آن گفته است که اگر گناباد خراب شود یا به وسیله باد خواهد بود یا طغیان آب چشمه سنو. عضو انجمن میراث فرهنگی سنو نیز در باره وجه تسمیه و سابقه تاریخی این روستا گفت: عده ای معتقدند که سه برادر به این منطقه وارد شده و به خاطر آب زیاد سکنی گزیده اند و آب به هدر رفته ای را که تا نزدیکی گناباد می رفته، کم کم به کنترل درآورده و به مصرف کشاورزان رسانده اند و این سه نفر چون هنگام ورود به این محل سه عدد نان همراه داشته اند این محل را «سنو» گفته اند. مهدی ذوالفقاری افزود: در روستای سنو تاکنون ۲۰ اثر تاریخی شناسایی شده است که آسیاب های سر آسیاب (هفت باب)، حمام سنو ، برج حصارده و حوض انبار حصارده سنو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مهدی ذوالفقاری افزود: مهم ترین آثار تاریخی موجود در روستا منازل تاریخی آن شامل منزل محمدحسن قهرمانی، منزل قهرمانی، ایوان منزل میرزا احمدحسینی، برج تاریخی حصارده، قلعه سر آسیاب، آب انبارها و حمام قدیمی روستاست. چند مسجد نیز دارای قدمت زیاد و معماری منحصر به فرددر روستا وجود داشته که به دلیل گذشت زمان تخریب شده و از بین رفته است. وی با اشاره به وجود صنایع دستی در روستای سنو گفت : صنایع دستی در روستای سنودر گذشته شامل قالی بافی، پارچه بافی، پلاس بافی، دوخت لباس های سنتی و… بوده است که امروزه تقریباً به فراموشی سپرده شده است و اندک بانوانی در روستا هستند که به قدر نیاز خود و نه برای فروش و کسب درآمد به تولید برخی از این صنایع دستی مشغول اند.
آداب و رسوم
عضو شورای اسلامی سنو گفت : مردم روستای سنو از قدیم رسوم مختلفی در نوروز، مراسم عروسی، محرم و… داشته اند که البته امروزه بخش زیادی از آن به فراموشی سپرده شده است، اما آن چه در این بین متمایز است آیین های مرتبط با چشمه «سنو» است که به دلیل قداست ویژه ای که آب نزد ایرانیان و مسلمانان دارد، هنوز بین مردم وجود دارد.هم اکنون هر ساله در اردیبهشت ماه مراسم بلغورپزان در چشمه سنو برگزار می شود. مهدی ذوالفقاری افزود: در این مراسم آیینی همه مردم روستا در چشمه سنو که آرامگاه یکی از بزرگان روستاست با ذبح گوسفند و پختن بلغور و توزیع بین اهالی مراسم دعا و نیایش را به خاطر این نعمت بزرگ برگزار می کنند.
وی یکی دیگر از آیین های ماندگار نیاکان در این روستا را مراسم روشن کردن «چراغ عصا» ذکر کرد و گفت : در این مراسم افرادی که نذر و نیازی دارند در محل عبور آب چشمه، جمع می شوند و به تعداد نذرهایی که دارند پنبه روشن می کنند و محصولات خود مانند بادام، کشمش و… را به عنوان مشکل گشا در بین مردم پخش می کنند. ذوالفقاری با اشاره به بر گزاری جشنواره بازی های بومی و محلی برای احیای این نوع بازی ها در روستا گفت: بازی های بومی و محلی اهمیت خاصی در بین مردم روستا دارد و از مهم ترین این بازی ها می توان گال بازی، کبدی، کلاه حصوبک، قلعه بازی ،قایم باشک، شاه و دزد، هفت سنگ، کلاغ پر، طناب کشی، وسط بازی، لی لی بازی، تیله بازی، پرتاب سنگ، پرش ارتفاع و پرش طولی، از جمله بازی هایی است که در این منطقه رایج بوده است و بعضی از آن ها هنوز اجرا می شود. وی خاطر نشان کرد : مراسم محرم روستای سنو و بازی محلی (گال بازی ) از آیین های ثبت شده این روستا درفهرست آثار معنوی کشور است.
تشکل های غیر دولتی روستای سنو
این عضو شورای اسلامی با اشاره به وجود حدود ۱۷ تشکل غیر دولتی (سازمان های مردم نهاد) در این روستا گفت : روستای سنو با برخورداری از این تشکل ها یکی از روستاهای سرآمد در سطح استان و حتی کشور است به طوری که این تشکل ها توانسته اند با حمایت های مادی و معنوی شورای اسلامی و دهیاری و با استفاده از نیروی پر نشاط جوانی و استفاده از خلاقیت و مهارت جوانان روستا مقام های متعدد استانی و حتی کشوری کسب کنند. ذوالفقاری همچنین با اشاره به راه اندازی موزه زعفران در این روستا گفت: موزه روستای سنو به عنوان دومین موزه روستایی استان خراسان رضوی از جمله طرح هایی است که مجموعه شورای اسلامی و دهیاری و انجمن میراث فرهنگی و گردشگری روستا تاکید زیادی بر راه اندازی آن کردند و خوشبختانه این پروژه بزرگ فرهنگی – گردشگری در سال ۹۰ در این روستا دایر و با احداث اولین موزه زعفران پای گردشگران خارجی نیز به روستای سنو باز شد. وی خاطر نشان کرد :جوانان این روستا در سال۱۳۸۳اولین وبلاگ خبری این روستا را راه اندازی کردند که از آن به عنوان اولین وبلاگ روستای خراسان می توان نام برد همچنین این روستا ازسال ۱۳۸۰دارای نشریه است که این نشریه در جشنواره شهر بهشت سال ۱۳۸۷ توانست مقام نخست استان را کسب کند. یکی از جوانان روستا نیز گفت: مهم ترین مشکل اقتصادی روستا درآمد ناکافی در روستاست. کشاورزی و دامداری مهم ترین شغل در روستاست که با توجه به خشکسالی ها و از طرفی مکانیزه نبودن کشاورزی باعث شده تا کشاورزان به اندازه زحمتشان درآمد نداشته باشند و به آینده نا امید باشند. مسلم محمودی افزود: نبود شغل مناسب برای جوانان در روستا باعث می شود جوانان به امید کسب و کار به نقاط شهری بروند. یکی دیگر از ساکنان روستا نیز گفت : درآمدزایی اقتصادی در روستای سنو مشکلات بسیار زیادی داردکسب درآمد صرف در روستا از راه های کشاورزی ودامداری وغیره تقریبا به حداقل رسیده است زیرا نیروی انسانی وکار در روستا در سال های اخیر بسیار کم شده است. کاظمی ادامه داد: نبود نیروی انسانی، استفاده نکردن از روش های جدید کشاورزی و… باعث شده که عملا چرخه اقتصادی وکشاورزی کارایی و درآمد زایی خود را از دست بدهد. وی گفت: آب چشمه سنو در آمد زایی زیادی دارد و با استفاده از روش های نوین آبیاری و استفاده بهینه از این نعمت خدادادی می توان هزاران هکتار را سیراب و مناطق دور دست روستا را نیز سر سبز کند که متاسفانه مدیریت در آب به نحو مطلوبی صورت نمی گیرد .
ارسال مطلب:
